Psychische gezondheidszorg op maat

Op weg naar een precieze en persoonlijke psychiatrie

Auteur: J.C. van der Stel

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Het lukt vooralsnog niet om de incidentie en prevalentie van ernstige psychische problematiek terug te dringen. Aangezien de bevolking steeds ouder wordt en de schaarste aan financiële middelen toeneemt, is het essentieel dat we in deze sector eerder, beter, goedkoper, en bij meer mensen resultaten boeken. Dit veronderstelt veel meer kennis en kunde dan nu ter beschikking staat én het veronderstelt de actieve betrokkenheid van degenen waar het uiteindelijk om gaat. In Psychische gezondheidszorg op maat wordt een lans gebroken voor een psychische gezondheidszorg die echt werk maakt van het ontwikkelen en toepassen van behandelstrategieën die zijn toegesneden op individuele patiënten of cliënten. Om deze strategieën te kunnen ontwikkelen is er behoefte aan meer kennis van de mechanismen, determinanten en omstandigheden waaronder aandoeningen ontstaan en zich ontwikkelen. Een centrale doelstelling van dit boek is dat de psychiatrie respectievelijk de psychische gezondheidszorg kan én moet innoveren. In het denken, handelen en organiseren kan een substantiële verbetering optreden. Deels kan dit al met bestaande middelen. Voor een ander deel gaat het erom de onderzoeksprogramma’s aan te passen, evenals de werkwijzen van instellingen en die van beroepsbeoefenaren. Daarbij is het belangrijk ook na te gaan hoe elders in de gezondheidszorg voortgang is geboekt, zoals bijv. in de oncologie. Het accent ligt in dit boek op klinisch herstel, maar verbeteringen op dat vlak staan in nauwe samenhang met resultaten op het vlak van functioneel, maatschappelijk en persoonlijk herstel.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Precies en persoonlijk

Samenvatting

Hoofdstuk 1 schetst het kader en legt het accent op algemene ontwikkelingen in de geneeskunde. Personalized medicine of precisiegeneeskunde lijkt het nieuwe paradigma te worden. Het wordt in het bijzonder gekenmerkt door explicieter op het individu gericht handelen, beter kunnen voorspellen, een meer preventieve oriëntatie én het accentueren van de participatie van patiënten en alle andere belanghebbenden. Het laatste kan niet louter door ‘meer kennis’ worden bewerkstelligd. Het veronderstelt van de zorgprofessionals en instellingen een proactieve houding om patiënten en hun naasten bij beslissingen in de zorg te betrekken, maar het initiatief ligt uiteindelijk toch bij de burgers zelf: zijn zij bereid en in staat – nog voordat zich een aandoening heeft ontwikkeld – beter voor hun psychisch en lichamelijk welzijn te zorgen en dat van hun naasten? Een belangrijke voorwaarde voor meer precisie is ook een taxonomie van ziekten of stoornissen die niet alleen valide is, maar ook nuttig blijkt te zijn voor het bereiken van de hiervoor genoemde centrale doelstelling.

J.C. van der Stel

2. Ontwikkeling en innovatie van de psychische gezondheidszorg en de psychiatrie

Samenvatting

Hoofdstuk 2 gaat in op enkele ontwikkelingen in de psychische gezondheidszorg en benoemt een aantal aspecten die centraal zouden moeten staan in de psychiatrie, zoals het ontwikkelingsperspectief en aandacht voor functioneel herstel naast het klinisch herstel. Het laatste heeft ook te maken met nut en noodzaak van een discussie over de samenhang tussen de psychiatrie en de (neuro)psychologie. Ontwikkeling en innovatie zijn niet alleen nodig op het wetenschappelijke front, maar ook in de manier waarop de psychische zorg is ingericht en functioneert. De gelaagde term herstel speelt in de discussie een belangrijke rol, naast meer aandacht voor ervaringsdeskundigheid en zingeving. Alleen in een zich voortdurend vernieuwende, zelfkritische en proactieve, op de samenleving gerichte sector is er kans dat de wetenschappelijke ontdekkingen die de komende decennia worden gedaan snel en effectief kunnen worden toegepast.

J.C. van der Stel

3. Klinische en pathologische stadiëring en profilering in de psychiatrie

Samenvatting

Hoofdstuk 3 zoomt in op een van de mogelijkheden om preciezer te werken vanuit het ontwikkelingsperspectief. Het bespreekt de mogelijkheid van het benutten van kennis over stadia in de ontwikkeling van een psychische stoornis en het specifiek daarop gericht stellen van diagnoses, prognoses en behandelindicaties. Het is een werkwijze die in de oncologie al decennia wordt toegepast maar in de psychiatrie nog onvoldoende is geëxploreerd. In dit hoofdstuk wordt ook de suggestie gedaan om een stadiëringssysteem voor de psychiatrie te ontwikkelen dat uitdrukkelijk is gefocust op de ontwikkeling van psychische functies en disfuncties – daarmee kan de fixatie op symptomen en klachten worden gerelativeerd. Het is tevens een voorbeeld hoe de psychiatrie met de neuropsychologie zou kunnen samenwerken.

J.C. van der Stel

4. Precisie en maatwerk – organiseren van verandering in psychiatrie en psychische gezondheidszorg

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden de ideeën uit het eerste en tweede hoofdstuk vertaald naar de psychiatrie en de psychische gezondheidszorg. De centrale vraag hier is wat er nodig is om precisiepsychiatrie tot ontwikkeling te brengen en wat de organisatorische voorwaarden zijn om precisie en maatwerk in de zorgverlening te realiseren. Een blauwdruk heeft weinig zin omdat de omstandigheden voor iedereen net weer iets anders zijn. Het hoofdstuk stelt daarom vooral vragen waarmee zorgprofessionals, onderzoekers, managers en bestuurders aan de slag kunnen – liefst in het kader van een gezamenlijke filosofie en centrale doelstelling.

J. C. van der Stel

5. Precisiepsychiatrie in de praktijk

Samenvatting

Hoofdstuk 5 vat het boek samen en geeft in zeven punten aan op welke terreinen de komende jaren ontwikkeling mogelijk is en resultaten kunnen worden geboekt: het ontwikkelen van een op de praktijk gerichte filosofie, het verrichten van op het individu gericht onderzoek, een adequate organisatie, samenwerking tussen de instituties, het ontwikkelen en testen op individuspecifieke behandelingen, het bevorderen van cliëntenparticipatie en proactief handelen door zorgprofessionals en instellingen. Ter afsluiting volgt een uitgebreid literatuuroverzicht.

J.C. van der Stel

Nawerk

Titel: Psychische gezondheidszorg op maat
Auteur: J.C. van der Stel
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-0859-0
Print ISBN: 978-90-368-0858-3
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0859-0