Meest gestelde vragen over hypertensie

Bij de verwerking van geneesmiddelen in ons lichaam speelt de lever, naast andere organen, een belangrijke rol. Deze metabolisering kent zogenaamde fase I- en fase II-reacties.

In de afgelopen eeuw hebben vele onderzoekers gezocht naar een verband tussen zoutinname en de hoogte van de bloeddruk. Het gegeven dat bij bepaalde populaties met een zeer lage natriumconsumptie geen hypertensie voorkomt, heeft de hypothese ondersteund dat hoge bloeddruk zoutafhankelijk is. Alhoewel er inderdaad een verband lijkt te bestaan tussen zoutgebruik en de hoogte van de bloeddruk indien men verschillende bevolkingen met elkaar vergelijkt, is een dergelijke associatie minder duidelijk binnen één gegeven populatie. Door de Intersalt onderzoekers werd evenwel gesuggereerd, dat niet zozeer de bloeddruk op een bepaald moment in de tijd samenhangt met zoutgebruik, maar dat veeleer de natuurlijke stijging van de bloeddruk met het voortschrijden van de leeftijd steiler verloopt in landen met een hoge zoutconsumptie (1).

Het antwoord gaat uit van de situatie dat de bloeddruk enige tijd goed is ingesteld. De vraag valt dan uiteen in 2 subvragen, namelijk: Waarom is controle nodig? En: Wat zou dan de termijn moeten zijn?

Meting van de bloeddruk is van belang ter opsporing van hypertensie, hypotensie en orthostatische hypotensie en ter controle van de bloeddruk na instellen van een behandeling. De techniek van bloeddrukmeting bij oude patiënten verschilt niet wezenlijk van de adviezen zoals die nationaal en internationaal in de consensus diagnostiek en behandeling van hypertensie zijn weergegeven (1–3).

Hoge bloeddruk is geen ziekte, maar een risicofactor. De vraagsteller wil dus weten welke methode het beste het cardiovasculaire risico voorspelt. Dat hangt af van tenminste 2 hoofdfactoren.

Het betrouwbaar meten van de bloeddruk bij patiënt met boezemfibrilleren (BF) kan alleen intra-arterieel, waarbij men dan van een groot aantal bloeddrukken het gemiddelde en de standaardafwijking berekent en weergeeft omdat bij boezemfibrilleren iedere hartslag zijn eigen bloeddruk heeft. Hoewel dit het meest exact is, is het natuurlijk geen reële optie om bij deze toch vrij aanzienlijke groep patiënten bij ieder bezoek intra-arterieel te meten.

De vraag van de collega is tweeledig: is de bloeddruk gemeten volgens de NHG-richtlijn vergelijkbaar met de bloeddruk zoals gemeten met een ABPM, om de diagnose hypertensie te stellen en zo ja waar liggen dan de afkappunten ?

De bloeddruk is een van de factoren die het cardiovasculaire risicoprofiel van een patiënt bepaalt. Daarom is het van belang een juiste bloeddrukmeting uit te voeren. Richtlijnen geven aan dat de bloeddruk aan de blote bovenarm gemeten dient te worden. In de praktijk wordt de bloeddruk uit tijdgebrek vaak over een laag kleding gemeten. De vraag luidt of deze laag kleding invloed heeft op de uitkomst van de bloeddrukmeting.

Retard-preparaten, beter gezegd afleveringsvormen met een vertraagde afgifte, zijn ontwikkeld om met een klein aantal toedieningen per dag (het liefst slechts één) een zo constant mogelijke serumconcentratie van het geneesmiddel en daarmee het hele etmaal een constant effect te verkrijgen.

De laatste jaren zijn resultaten van vele hypertensie trials, gepubliceerd. Een deel daarvan richtte zich speciaal op diabetespatiënten (meestal type 2) of hadden een subgroep van diabeten. Regelmatig worden er nieuwe Europeserichtlijnen voor de diagnostiek en behandeling van hypertensie bekend gemaakt, de meest recente in 2007 (1).

Het plotseling stoppen van de hypertensietherapie met een ß-blokker veroorzaakt meestal geen problemen omdat de verlaagde bloeddruk slechts langzaam weer omhoog gaat. Bij de behandeling van angina pectoris met een ß-blokker kan het plotseling stoppen van deze medicatie leiden tot reboundaanvallen van angina pectoris omdat de hartfrequentie snel toeneemt.

Hoge bloeddruk geldt als de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van levensbedreigende en -verkortende eindorgaanschade, zoals CVA, hartziekte en nierfalen (1).

Aan de vraag wat de voor- en nadelen zijn van antihypertensieve behandeling bij patiënten boven de 80 jaar, dient een andere vraag vooraf te gaan, namelijk wat de implicaties zijn van een hoge bloeddruk op oudere leeftijd. Men kan namelijk de opvatting huldigen (en velen doen dat ook) dat hypertensie bij ouderen als een noodzakelijk kwaad van de ouderdom beschouwd dient te worden. Ook wordt wel gesteld dat wanneer iemand de 80 jaar heeft gehaald zonder therapie, het de rest van diens leven ook wel goed zal gaan. In het hiernavolgende zullen wij bezien of deze mening gerechtvaardigd is.

Bètablokkers en diuretica, ook hun combinatie, zijn sinds de jaren zestig op grote schaal in gebruik bij de behandeling van essentiële hypertensie. Veel van deze farmaca zijn in grote gerandomiseerde trials onderzocht, niet alleen wat betreft hun bloeddrukverlagende werking, maar ook met de vraag in hoeverre deze behandeling bescherming biedt tegen de bekende gevolgen van hypertensie (CVA, coronarialijden, hartfalen, beschadigingen van de nier, enzovoorts).

β-blokkers zijn bekende geneesmiddelen die voor diverse cardiovasculaire aandoeningen worden gebruikt (tabel 1). Het werkingsmechanisme berust op de blokkade van de β-adrenoreceptor.

Bètareceptorblokkerende geneesmiddelen (bètablokkers) hebben een breed indicatiegebied binnen de cardiologie en worden dan ook veelvuldig voorgeschreven. De werking geschiedt via bloeddrukdaling, met een afname van de hartfrequentie (en vertraagde AV-geleiding) en het hartminuutvolume. Selectieve bètablokkers (acebutolol, atenolol, betaxolol, bisoprolol, celiprolol, esmolol, metroprolol en nebivolol) oefenen hun werking vooral uit op de (cardiale) bèta-1-receptoren. Niet-selectieve bètablokkers (carvedilol, oxprenolol, pindolol, propranolol en sotalol) blokkeren ook bèta-2-receptoren en hebben daardoor een aantal additionele (vaak ongewenste) werkingen.