Top

Gepubliceerd in:

2024 | OriginalPaper | Hoofdstuk

8. Preventieve gezondheidszorg

Auteur : Mr. dr. R. E. van Hellemondt

Gepubliceerd in: Leerboek Gezondheidsrecht

Uitgeverij: BSL Media & Learning

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden in hoofdlijnen de juridische aspecten van de preventieve zorg in Nederland beschreven, met aandacht voor de verschillende typen van preventie. Het College voor Zorgverzekeringen (nu Zorginstituut Nederland) is destijds een indeling van preventie gaan hanteren die varieert naar doelgroep binnen de bevolking: universele preventie, selectieve preventie, geïndiceerde preventie en zorggerelateerde preventie. De reikwijdte en het domein van de preventieve zorg komen aan bod. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen de publieke gezondheidszorg (een verantwoordelijkheid van de (gemeentelijke) overheid) en de individuele gezondheidszorg (met een toename van preventieactiviteiten). Het boeken van gezondheidswinst op individueel en op collectief niveau vormt een gezamenlijke doelstelling van de individuele en openbare gezondheidszorg en is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van beide partijen. Tot slot wordt in dit hoofdstuk uitgebreid ingegaan op de wettelijke kaders die dit veld beheersen: de Wet publieke gezondheid (inclusief de ‘Tijdelijke bepalingen bestrijding epidemie covid-19’) en de Wet op het bevolkingsonderzoek.

vorige hoofdstuk Belangen van derden: medische verklaringen, keuringen en adviezen

volgende hoofdstuk Wetenschappelijk onderzoek

Zie ook de definitie van health door de World Health Organization (WHO): ‘Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.’ Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, 19–22 June, 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of the World Health Organization, no. 2, p. 100) and entered into force on 7 April 1948.

Art. 22 lid 1 Gw: ‘De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.’ Sociale grondrechten worden onderscheiden van individuele grondrechten. Een individueel grondrecht (klassiek grondrecht) beschermt de privésfeer van de burgers – ‘lijf en goed en vrijheid’ – tegen onrechtmatige interventies door de overheid. Sociale grondrechten zijn opdrachten aan de overheid om zich ten behoeve van de burgers in te zetten voor bepaalde doelstellingen van algemeen belang, zoals onderwijs, werkgelegenheid en volksgezondheid. In tegenstelling tot individuele grondrechten kunnen burgers de realisering van sociale grondrechten niet individueel afdwingen bij de rechter.

Zie Preventie | Wat is preventie? | Volksgezondheid en Zorg (vzinfo.nl) (bezocht op 25 januari 2024).

College voor Zorgverzekeringen. Essaybundel: Van preventie verzekerd. Acht invalshoeken op preventie en de verzekerde zorg. Diemen; 2006. Zie ook Zorginstituut Nederland. Preventie in de Zvw opnieuw ontleed. Utrecht: Zorginstituut Nederland; 1 mei 2023.

College voor Zorgverzekeringen. Van preventie verzekerd. Diemen; 2007, p. 17.

Zorginstituut Nederland. Preventie in de Zvw opnieuw ontleed. Utrecht: Zorginstituut Nederland; 1 mei 2023.

Uniken Venema HP, Jonkers-Kuiper LV. Openbare gezondheidszorg, vitaal voor een gezonde samenleving. Utrecht: Landelijke Vereniging GGD’en; 1999.

Voor nadere uitleg van deze terminologie zie par. 1.7.

Mackenbach JP. Hervorming publieke gezondheid nodig. Med Contact 2005;60:568–71.

Art. 7:464 BW.

Art. 1 Besluit Staatstoezicht op de volksgezondheid.

Trb. 2007, 34.

Art. 22 Gw.

Respectievelijk art. 10, 11 en 15 Gw.

Zie over het inbreuk maken op de grondrechten t.b.v. het bestrijden van een pandemie: Gezondheidsraad. Testbewijzen voor SARS-CoV-2: ethische en juridische voorwaarden 2021/02. Den Haag: Gezondheidsraad 2021 en Gezondheidsraad. Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie 2021/03. Den Haag: Gezondheidsraad 2021.

Art. 1 sub db t/m h Wpg.

Hof Den Haag 31 augustus 2021, ECLI:NL:GHDHA:2021:1603.

Art. 21 t/m 25 Wpg.

Art. 25 lid 2 Wpg.

Art. 22 lid 1t/m 3 Wpg.

Art. 24 Wpg.

Art. 27 Wpg.

Art. 28 Wpg.

Art. 31 Wpg.

Art. 35 lid 1 Wpg.

Art. 38 lid 1 en 2 Wpg.

Ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Pandemische paraatheid, Kamerstukken II 2021/22, 25295, nr. 1836; Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Onderzoek Verwey-Jonker Instituut. Kamerstukken II 2020/21, 25 295, nr. 1297 en Ministerie van Volksgezondheid en Welzijn. Het advies van de Raad van State van 20 april 2022. Bijlage bij Kamerstukken II 2021/22, 25295, nr. 1838.

Ouwelant W van den. Heilzame wetten. Historie, karakter, plaats en vorm van de publieke gezondheidszorg. In: Ouwelant W van den, Dute JCJ. Preventieve gezondheidszorg. Preadvies Vereniging voor Gezondheidsrecht. Den Haag: Sdu Uitgevers; 2005. p. 7–101.

Art. 2 lid 2 Wpg.

Dit betreft bijvoorbeeld adviezen aan scholen en kinderdagverblijven over hygiënemaatregelen.

Art. 5 Wpg.

Art. 5a Wpg.

Dit betrof in januari 2024 dertien infectieziekten. Zie Vaccinatieschema | Rijksvaccinatieprogramma.nl.

Art. 13 lid 1 Wpg.

Art. 13 lid 2 Wpg.

Voor een overzicht van alle VTV’s, zie www. Volksgezondheidtoekomstverkenning.nl (laatst bezocht op 24 januari 2024).

Zie ook: www.ggdghorkennisnet.nl/

ZonMw. Evaluatie Wet op het bevolkingsonderzoek. Den Haag: [21].

Wet op het bevolkingsonderzoek. Kamerstukken II 1988/89, 21264, nr. 3, p. 5–6 (MvT).

In geval van een fout-positieve uitslag geeft de test aan dat iemand een bepaalde ziekte heeft, terwijl de ziekte in werkelijkheid niet aanwezig is.

Art. 2 lid 1 WBO.

Art. 7 WBO.

Hof Den Haag 9 februari 2010, GJ 2010/51 (m.nt. YM Drewes en RE van Hellemondt).

Voorbeelden van dergelijke belangen zijn: kennis met het oog op procreatie en kennis over besmettelijkheid.

Wilson JMG, Jungner G. Principles and practice of screening for disease. Public Health Papers nr. 34. Geneva: WHO; 1968.

ZonMw. Evaluatie Wet op het bevolkingsonderzoek. Den Haag: [21].

Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. Screening en de rol van de overheid. Den Haag: RVZ; 2008; publicatienr. 08/03.

Gezondheidsraad. Screening: tussen hoop en hype. Den Haag: [3],publicatienr. 2008/05.

Gezondheidsraad. Doorlichten doorgelicht: gepast gebruik van health checks. Den Haag: [4],publicatienr. 2015/05.

Kamerstukken II 2011/12, 32793, nr. 19, p. 5 en Kamerbrief over vroegopsporing en gezondheidsrisico’s 1-3-2012, PG/OGZ 3105018.

Ministerie van VWS. Preventief gezondheidsbeleid. Kamerstukken II 2016/17, 32793, nr. 247, p. 14.

Ministerie van VWS. Wijziging van de Wet op het bevolkingsonderzoek in verband met actuele ontwikkelingen op het terrein van preventief gezondheidsonderzoek. Kamerstukken 2023/24, 35 384, nr. 26.

Art. 1 lid 3 WMO.

College voor Zorgverzekeringen. Essaybundel: van preventie verzekerd. Acht invalshoeken op preventie en de verzekerde zorg. Diemen: CvZ; 2006.

College voor Zorgverzekeringen. Van preventie verzekerd. Diemen: CvZ; 2007.

Gezondheidsraad. Screening: tussen hoop en hype. Den Haag: Gezondheidsraad; 2008. Publicatienr. 2008/05.

Gezondheidsraad. Doorlichten doorgelicht: gepast gebruik van health checks. Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. 2015/05.

Gezondheidsraad. Testbewijzen voor SARS-CoV-2: ethische en juridische voorwaarden 2021/02. Den Haag: Gezondheidsraad 2021, Publicatienr. 2021/02.

Gezondheidsraad. Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie 2021/03. Den Haag: Gezondheidsraad 2021, Publicatienr. 2021/03.

Mackenbach JP. Hervorming publieke gezondheid nodig. Med Contact. 2005;60:568–71.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Preventief gezondheidsbeleid, Kamerstukken II 2010/11, 32793, nr. 2.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Preventief gezondheidsbeleid, Kamerstukken II 2015/16, 32793, nr. 228.

10.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Prenatale screening. Kamerstukken II 2016/2017, 29323, nr. 104.

11.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Preventief gezondheidsbeleid. Kamerstukken II 2016/17, 32793, nr. 247, p. 14.

12.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Gezondheid breed op de agenda. Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020–2024, Kamerstukken II 2019/20, 32793, nr. 481.

13.

Onderzoeksraad voor Veiligheid. Aanpak coronacrisis. Deel 3: januari 2020-september 2022. Den Haag: Onderzoeksraad voor Veilgheid 2023.

14.

Ouwelant W van den. Heilzame wetten. Historie, karakter, plaats en vorm van de publieke gezondheidszorg. In: Van den Ouwelant W, Dute JCJ. Preventieve gezondheidszorg. Preadvies Vereniging voor Gezondheidsrecht. Den Haag: Sdu Uitgevers; 2005. p. 7–101.

15.

Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, 19–22 June, 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of the World Health Organization, no. 2, p. 100) and entered into force on 7 April 1948.

16.

Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. Screening en de rol van de overheid. Den Haag: RvZ; 2008; publicatienr. 08/03.

17.

Uniken Venema HP, Jonkers-Kuiper LV. Openbare gezondheidszorg, vitaal voor een gezonde samenleving. Utrecht: Landelijke Vereniging GGD’en; 1999.

18.

Vereniging voor Gezondheidsrecht. Ongezond gedrag: de rol van het recht (Preadvies). Den Haag: SDU 2019.

19.

Vereniging voor Gezondheidsrecht. Gezondheidsrecht in tijden van crisis: de COVID-19-pandemie (Preadvies). Den Haag: SDU 2021.

20.

Wilson JMG, Jungner G. Principles and practice of screening for disease. Genève: WHO; 1968. Public Health Papers nr. 34.

21.

Zon Mw. Evaluatie Wet op het bevolkingsonderzoek. Den Haag: ZonMw; 2000.

22.

Zorginstituut Nederland. Preventie in de Zvw opnieuw ontleed. Utrecht: Zorginstituut Nederland; 2023.

Titel: Preventieve gezondheidszorg
Auteur: Mr. dr. R. E. van Hellemondt
Uitgeverij: BSL Media & Learning
Boek: Leerboek Gezondheidsrecht
Print ISBN: 978-90-368-3018-8

Elektronisch ISBN: 978-90-368-3019-5

Copyright: 2024
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-3019-5_8

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen