Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen 8/2010

01-11-2010 | Wetenschappelijk Artikelen

Prenatale screening: een (on)getemd maatschappelijk probleem?

Auteurs: Sylvia Meijer, Dirk Stemerding, Rob Hoppe, Peter Schielen, Gerard Loeber

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 8/2010

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Resumen

In 2004 heeft de overheid besloten dat elke zwangere in Nederland moet worden geïnformeerd over prenatale screening op Downsyndroom. In de afgelopen jaren is hard gewerkt aan een uitvoeringsorganisatie die de kwaliteit van het aanbod moet garanderen. Daarmee lijkt een einde te zijn gekomen aan een decennia lange discussie over de mogelijkheden en betekenis van deze vorm van prenatale screening. Waarom bleek het in al die jaren zo moeilijk om tot overeenstemming te komen? Vaak wordt gewezen op de overheid die als besluitvormende partij prenatale screening jarenlang heeft tegengehouden. Maar als we terugkijken naar de geschiedenis van het debat, dan ontstaat een ander en complexer beeld. Prenatale screening verschijnt daarin als een probleem dat eerst ‘getemd’ moest worden, alvorens daarover maatschappelijk en politiek overeenstemming kon worden bereikt. In dat proces is het aanbod van prenatale screening steeds meer in het teken komen te staan van geïnformeerde besluitvorming als het primaire doel. Goede voorlichting en uitgebreide counseling zijn daarmee de middelen bij uitstek geworden die de maatschappelijke aanvaardbaarheid van prenatale screening moeten waarborgen. Maar of die middelen voldoen is op dit moment nog allerminst duidelijk. In dit opzicht heeft de praktijk van prenatale screening nog steeds een ongetemd karakter. Deze conclusie is niet alleen van belang voor de huidige praktijk, maar zeker ook voor de toekomst van prenatale screening.
Voetnoten
1
1 Universiteit Twente, Faculteit Management en Bestuur, Afdeling Science, Technology and Policy Studies (STePS), Enschede 2 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Laboratorium voor Infectieziektendiagnostiek en Screening (LIS), Bilthoven
 
Literatuur
1.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 1. Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 1.
2.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 3. Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 3.
3.
go back to reference Schielen PCJI, Loeber JG. Organisatie van een landelijk screeningsprogramma voor Downsyndroom en neuraalbuisdefecten. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2004;29:188–91. Schielen PCJI, Loeber JG. Organisatie van een landelijk screeningsprogramma voor Downsyndroom en neuraalbuisdefecten. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2004;29:188–91.
4.
go back to reference Berkel D van, Stemerding D. Maternale serumscreening, politieke besluitvorming en de rol van maatschappelijke leerprocessen. Tijdschr Gezondheidswet 1999;77:225–34. Berkel D van, Stemerding D. Maternale serumscreening, politieke besluitvorming en de rol van maatschappelijke leerprocessen. Tijdschr Gezondheidswet 1999;77:225–34.
6.
go back to reference Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Lerende overheid. Een pleidooi voor probleemgerichte politiek. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2006. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Lerende overheid. Een pleidooi voor probleemgerichte politiek. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2006.
7.
go back to reference Hoppe R. Het beleidsprobleem geproblematiseerd. Over beleid ontwerpen. Muiderberg: Coutinho, 1989. Hoppe R. Het beleidsprobleem geproblematiseerd. Over beleid ontwerpen. Muiderberg: Coutinho, 1989.
8.
go back to reference Hisschemöller M. De democratie van problemen. De relatie tussen inhoud van beleidsproblemen en methoden van politieke besluitvorming, Amsterdam: VU Uitgeverij, 1993. Hisschemöller M. De democratie van problemen. De relatie tussen inhoud van beleidsproblemen en methoden van politieke besluitvorming, Amsterdam: VU Uitgeverij, 1993.
9.
go back to reference Vries GH de. Prenatale screening: beperkingen van legitieme politiek en redelijk bestuur. In: Meurs PL, Schrijvers EK, Vries GH de (red). Leren van de Praktijk. Gebruik van lokale kennis en ervaring, WRR Amsterdam: Amsterdam University Press, 2006: 67–90. Vries GH de. Prenatale screening: beperkingen van legitieme politiek en redelijk bestuur. In: Meurs PL, Schrijvers EK, Vries GH de (red). Leren van de Praktijk. Gebruik van lokale kennis en ervaring, WRR Amsterdam: Amsterdam University Press, 2006: 67–90.
10.
go back to reference El CG van, Cornel MC, Pieters T, Houwaart ES. Debatteren over genetische screeningscriteria. Witness Seminar. Houten: Prelum Uitgevers, 2010. El CG van, Cornel MC, Pieters T, Houwaart ES. Debatteren over genetische screeningscriteria. Witness Seminar. Houten: Prelum Uitgevers, 2010.
12.
go back to reference Gezondheidaad.Neuraalbuisdefecten. Publicatienr. 1988/15. Den Haag 1988. Gezondheidaad.Neuraalbuisdefecten. Publicatienr. 1988/15. Den Haag 1988.
13.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 1991–1992, 21353, Nr.3. Tweede Kamer. Vergaderjaar 1991–1992, 21353, Nr.3.
14.
go back to reference Kerncommissie Ethiek Medisch Onderzoek. Advies over een onderzoeksvoorstel inzake serumscreening op verhoogd risico voor het syndroom van Down (DS) en neuraalbuisdefecten (NBD). Nr. A92/05. Den Haag: Kerncommissie Ethiek Medisch Onderzoek, 1992. Kerncommissie Ethiek Medisch Onderzoek. Advies over een onderzoeksvoorstel inzake serumscreening op verhoogd risico voor het syndroom van Down (DS) en neuraalbuisdefecten (NBD). Nr. A92/05. Den Haag: Kerncommissie Ethiek Medisch Onderzoek, 1992.
15.
go back to reference Gezondheidsraad. Genetische Screening. Publicatienr. 1994–22. Den Haag: Gezondheidsraad, 1994. Gezondheidsraad. Genetische Screening. Publicatienr. 1994–22. Den Haag: Gezondheidsraad, 1994.
16.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 1995–1996, 24624, Nr.3. Tweede Kamer. Vergaderjaar 1995–1996, 24624, Nr.3.
17.
go back to reference Gezondheidsraad. Prenatale screening. Downsyndroom, neuralebuisdefecten en routine-echoscopie. Nummer 2001/11. Den Haag: Gezondheidsraad, 2001. Gezondheidsraad. Prenatale screening. Downsyndroom, neuralebuisdefecten en routine-echoscopie. Nummer 2001/11. Den Haag: Gezondheidsraad, 2001.
18.
go back to reference Hamerlynck JVThH, Knuist M. Gezondheidsraadadvies ‘kansbepalende screening op Downsyndroom voor alle vrouwen’ onvoldoende doordacht. Ned Tijdschr voor Geneesk 2001;145: 2016–9. Hamerlynck JVThH, Knuist M. Gezondheidsraadadvies ‘kansbepalende screening op Downsyndroom voor alle vrouwen’ onvoldoende doordacht. Ned Tijdschr voor Geneesk 2001;145: 2016–9.
19.
go back to reference Kleiverda G, Vervest HAM. Zorgen over screeningsbeleid. Gezondheidsraad medicaliseert zwangerschap. Med Contact 2001;56: 939–41. Kleiverda G, Vervest HAM. Zorgen over screeningsbeleid. Gezondheidsraad medicaliseert zwangerschap. Med Contact 2001;56: 939–41.
21.
go back to reference Consultatiebijeenkomst ‘Prenatale Screening’. Verslag van bijeenkomst gehouden op 17 oktober 2001 in de Jaarbeurs in Utrecht. Consultatiebijeenkomst ‘Prenatale Screening’. Verslag van bijeenkomst gehouden op 17 oktober 2001 in de Jaarbeurs in Utrecht.
22.
go back to reference Putten M Van Der. NTOG-AGORA: prenatale screening in Nederland. Ned Tijdschr Obstetrie Gynaecologie 2003;116: 341–4. Putten M Van Der. NTOG-AGORA: prenatale screening in Nederland. Ned Tijdschr Obstetrie Gynaecologie 2003;116: 341–4.
23.
go back to reference Kleiverda G. Kennis om te kunnen kiezen. Informatie over prenatale screening valt buiten deWBO. Med Contact 2004;59: 508–11. Kleiverda G. Kennis om te kunnen kiezen. Informatie over prenatale screening valt buiten deWBO. Med Contact 2004;59: 508–11.
24.
go back to reference Huis M van. De politiek en prenatale screening. Tijdschr Verloskundigen 2004;mrt:111–2. Huis M van. De politiek en prenatale screening. Tijdschr Verloskundigen 2004;mrt:111–2.
25.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 4. Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 4.
26.
go back to reference Gezondheidsraad. Prenatale screening 2. Downsyndroom, neuralebuisdefecten. Nummer 2004/06. Den Haag: Gezondheidraad, 2004. Gezondheidsraad. Prenatale screening 2. Downsyndroom, neuralebuisdefecten. Nummer 2004/06. Den Haag: Gezondheidraad, 2004.
27.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 7. Tweede Kamer. Vergaderjaar 2003–2004, 29323, Nr. 7.
28.
go back to reference Hoppe R. The governance of problems. Puzzling, powering, participation. Bristol: Policy Press, 2010, chapter 6. Hoppe R. The governance of problems. Puzzling, powering, participation. Bristol: Policy Press, 2010, chapter 6.
29.
go back to reference Tweede Kamer. Vergaderjaar 2004–2005, 29323, Nr. 15. Tweede Kamer. Vergaderjaar 2004–2005, 29323, Nr. 15.
30.
go back to reference Merkx F. Organizing responsibilities for novelties in medical genetics. Enschede: PrintPartners Ipskamp, 2008, Chapter 4. Merkx F. Organizing responsibilities for novelties in medical genetics. Enschede: PrintPartners Ipskamp, 2008, Chapter 4.
31.
go back to reference El CG van, Krijgsman L, Pieters T, Cornel MC. Genetische screening en preventie van erfelijke en aangeboren aandoeningen: een problematische combinatie. Tijdschr Gezondheidsz Ethiek 2007;17 :105–11. El CG van, Krijgsman L, Pieters T, Cornel MC. Genetische screening en preventie van erfelijke en aangeboren aandoeningen: een problematische combinatie. Tijdschr Gezondheidsz Ethiek 2007;17 :105–11.
32.
go back to reference Kamerbeek LI, Roelofsen EEC, Beekhuis JR, Tijmstra TJ, Mantingh A. Hoe vrouwen omgaan met de uitslag van maternaleserumscreening op foetale neurale-buisdefecten en Downsyndroom. Ned Tijdschr Geneesk 1993;137:1308–11. Kamerbeek LI, Roelofsen EEC, Beekhuis JR, Tijmstra TJ, Mantingh A. Hoe vrouwen omgaan met de uitslag van maternaleserumscreening op foetale neurale-buisdefecten en Downsyndroom. Ned Tijdschr Geneesk 1993;137:1308–11.
33.
go back to reference Crébas A. Als statistische kansen persoonlijke problemen worden. Tijdschr voor Verloskundigen 1995;juli/aug:350–5. Crébas A. Als statistische kansen persoonlijke problemen worden. Tijdschr voor Verloskundigen 1995;juli/aug:350–5.
35.
go back to reference Berg M van Den. Decision making on prenatal screening. Proefschrift Vrije Universiteit. Wageningen: Ponsen & Looijen BV, 2006. Berg M van Den. Decision making on prenatal screening. Proefschrift Vrije Universiteit. Wageningen: Ponsen & Looijen BV, 2006.
36.
go back to reference Wisman R. De illusoire zekerheid van het testen. Werkelijk informed consent bij screening schier onmogelijk. Med Contact 2007; 62:596–8. Wisman R. De illusoire zekerheid van het testen. Werkelijk informed consent bij screening schier onmogelijk. Med Contact 2007; 62:596–8.
37.
go back to reference Jong A de, Dondorp W, Wert G de. Echo zorgt voor onverwachte dilemma’s. NRC Handelsblad 16 februari 2010. Jong A de, Dondorp W, Wert G de. Echo zorgt voor onverwachte dilemma’s. NRC Handelsblad 16 februari 2010.
38.
go back to reference Gezondheidsraad. Screening: tussen hoop en hype. Publicatienr. 2008/05. Den Haag: Gezondheidsraad, 2008. Gezondheidsraad. Screening: tussen hoop en hype. Publicatienr. 2008/05. Den Haag: Gezondheidsraad, 2008.
39.
go back to reference Linden C van Der, Stemerding D. Heeft niet-invasieve prenatale diagnostiek de toekomst? Tijdschr Verloskundigen 2006;nov: 23–7. Linden C van Der, Stemerding D. Heeft niet-invasieve prenatale diagnostiek de toekomst? Tijdschr Verloskundigen 2006;nov: 23–7.
Metagegevens
Titel
Prenatale screening: een (on)getemd maatschappelijk probleem?
Auteurs
Sylvia Meijer
Dirk Stemerding
Rob Hoppe
Peter Schielen
Gerard Loeber
Publicatiedatum
01-11-2010
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 8/2010
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI
https://doi.org/10.1007/s12508-010-0680-7

Andere artikelen Uitgave 8/2010

TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen 8/2010 Naar de uitgave

Service

AGENDA