Tijdens een gymles voor ouderen kreeg een 78-jarige man pijn aan de achterzijde van zijn rechterknie. Na de gymles en de daaropvolgende dagen liep hij mank en kon niet meer alternerend traplopen vanwege de pijn. Verder had hij het gevoel dat er vocht in de knie zat.
Toen na een week rust de situatie nog onveranderd was en hij ook wat last van zijn rechterheup begon te krijgen, besloot hij zijn huisarts te bezoeken die hem doorverwees naar de fysiotherapeut voor een diagnostisch consult.
Status praesens
Patiënt heeft in rust geen pijn, tijdens wandelen een beetje pijn en tijdens traplopen veel pijn.
Algemene palpatie
Er zijn geen temperatuurverschillen en er is geen zwelling waarneembaar.
Inspectie
Patiënt loopt in lichte mate mank met een verkorte steunfase op zijn aangedane rechterbeen. Lopen op de tenen is zonder problemen mogelijk. Traplopen – met name alternerend traplopen – is echter nauwelijks mogelijk; patiënt vermijdt tijdens traplopen voldoende buiging van de knie.
Het betreft een rigide man met forse kyfose wegens een doorgemaakte M. Scheuermann.
Functieonderzoek
-
Er is sprake van een lichte hydrops.
-
Passieve bewegingen: geen bijzonderheden.
-
Ligamenttesten: geen bijzonderheden.
-
Weerstandstesten: geen bijzonderheden.
-
Meniscustesten: geen bijzonderheden.
Het heuponderzoek en rugonderzoek tonen rigide gewrichten, maar bij het onderzoek wordt geen herkenbare pijn geprovoceerd.
Palpatie
Uitgebreide palpatie van de knie provoceert nergens herkenbare pijn.
Toegevoegde test
Alleen wanneer ik patiënt vraag om langzaam een traptrede op te stappen met zijn aangedane been en vervolgens achterwaarts af te stappen beginnend met zijn gezonde been, wordt hevige pijn geprovoceerd aan de achterzijde van zijn knie. De pijn wordt alleen gevoeld als het been vol belast wordt en tussen circa 15 en 25 graden gebogen is. Er is dus sprake van een soort painfull arc.
Figuur 8-1
Tijdens op- en afstappen wordt pijn geprovoceerd als de aangedane rechterknie (vol belast) 15-25 graden gebogen is.
×
![]()
Interpretatie
Vermoedelijk is hier
geen sprake van een letsel van spieren, pezen of banden maar van het gewrichtskraakbeen; alleen wanneer het gewricht onder een hoek van circa 20 graden vol belast wordt, voelt de patiënt pijn. Aangezien de pijn aan de achterzijde wordt gevoeld, bevindt het letsel zich waarschijnlijk aan de posterocaudale zijde van een van de femurcondylen, het deel dat bij circa 20 graden flexie articuleert met de tibia.
Diagnose
Kraakbeenletsel van een van de femurcondylen
Therapie
Conservatief
Een kraakbeenletsel herstelt vrijwel nooit volledig: het gewrichtskraakbeen kan namelijk niet meer
regenereren. Wel ontstaat na een letsel van gewrichtskraakbeen een
reparatieproces. Hierbij wordt het aangedane gewrichtsoppervlak opgevuld met fibrocartilagineus weefsel dat weliswaar gelijkenissen vertoont met hyalien gewrichtskraakbeen, maar niet volledig overeenkomt. Hoewel dit reparatieweefsel minder sterk is dan het oorspronkelijke gewrichtskraakbeen, hoeft de patiënt hiervan geen problemen te ondervinden. Dit hangt af van de grootte van het letsel en de mate waarin de knie belast wordt in het dagelijks leven. Men kan het genezingsproces stimuleren door het gewricht veelvuldig licht belast te laten bewegen, zonder dat hierbij pijn optreedt. Ook is het verstandig het gewricht veelvuldig te belasten
rondom de plaats van het letsel.
Figuur 8-2
Het letsel bevindt zich vermoedelijk aan de posterocaudale zijde van een van de femurcondylen, het deel dat bij circa 20 graden flexie articuleert met de tibia. Als de knie gestrekt is, bevindt het letsel zich aan de achterzijde van het kniegewricht (pijl).
Enkele mogelijkheden hiervoor:
-
onbelast bewegen met het been;
-
fietsen (!);
-
wandelen, beginnend met kleine passen;
-
stepapparaten, waarbij slechts een licht buigen van de knie wordt gevraagd;
-
stepoefeningen met een in hoogte variërend stepbankje.
Het ‘genezingsproces’ duurt, afhankelijk van de grootte van het letsel weken tot vele maanden. Bij grote kraakbeenletsels kan men blijvend klachten houden.
×
![]()
Operatief
Jonge sporters die ook op lange termijn veel hinder ondervinden van een kraakbeendefect, kunnen worden geopereerd. Hiervoor bestaan allerlei mogelijkheden, waarvan geen enkele leidt tot volledig herstel van het oorspronkelijke kraakbeen
(zie hoofdstuk 8a).
Patiënt krijgt duidelijke uitleg over de aard en het verloop van de aandoening. Hij besluit zelf thuis oefeningen te doen en vooral veelvuldig te gaan fietsen.
Na enkele maanden belt hij me op: geleidelijk is de pijn verminderd. Hij is inmiddels klachtenvrij.