Schoeisel speelt een grote rol bij de belasting en het functioneren van ons lichaam. Schoenkeuze wordt beïnvloed door economische, culturele en functionele factoren, maar de belangrijkste factor is vaak toch comfort. Wat comfort is, is voor iedereen anders. Australische onderzoekers hebben een review uitgevoerd naar de verschillende aspecten rondom comfort, waarvoor 101 studies zijn gebruikt. Hierbij is onder meer gekeken naar: meetbaarheid van comfort, schoenontwerp, inlegzolen, draagtijd, voet-gerelateerde factoren en psychosociale en psychologische factoren.
svetlanaz / stock.adobe.com
In dit artikel geven we enkele uitkomsten uit het onderzoek. Lees voor alle onderzoeksgegevens en de specifieke details het originele onderzoeksartikel.
Meetbaarheid comfort
Het meten van comfort is geen makkelijke opgave. De review toont aan dat het beschikbare bewijs zeer gefragmenteerd is en een breed scala aan onderzoeksontwerpen, deelnemers en beoordelingsbenaderingen omvat. Hierdoor is het een uitdaging om sterke conclusies of implicaties voor de klinische praktijk te trekken.
Er kan echter algemeen worden geconcludeerd dat (i) eenvoudige visuele analoge schalen van 100 en 150 mm een betrouwbare algemene beoordeling van comfort kunnen bieden, (ii) goed passende, lichtgewicht schoenen met zachte tussenzolen en gebogen rocker-zolen over het algemeen als het meest comfortabel worden beschouwd, en (iii) de invloed van de flexibiliteit van de zool, het microklimaat van schoenen en inlegzolen is minder duidelijk en waarschijnlijk specifieker voor de populatie, de omgeving en de taak die wordt uitgevoerd.
Schoenontwerp
Voornamelijk de pasvorm bij de voorvoet en tenen had een grote invloed op comfort. Kinderen konden goed aangeven wat voor hun de juiste schoenmaat was tijdens passen. (zie ook dit onderzoek naar factoren die bij kinderen een rol spelen in het kiezen van schoenen).
Materialen
De deelnemers in de onderzoeken kozen soepelere materialen, voornamelijk bij de wreef. Ook een zachte tussenzool beschouwden ze als het meest comfortabel. Daarbij werd aangetoond dat het gebruik van hardere materialen onder de voorvoet geen negatief effect had op comfort, op voorwaarde dat het materiaal onder de achtervoet zacht was.
Loopzool
Qua loopzool verkozen mensen een flexibele loopzool. Echter, een stijvere loopzool werd verkozen bij hogere hardloopsnelheden. Een stijve inlegzool bij mensen met een hoog risico op ulcusvorming resulteerde in lagere plantaire druk, maar had geen effect op comfort. Een rocker zool werd comfortabeler ervaren dan een wedge zool waarbij de voorvoet de grond niet raakt. Een rigide rocker scoorde ook beter dan een semi-rigide.
Hakhoogte
De hakhoogte bij hardloopschoenen leek niet van invloed op comfort. Wel werd comfort negatief beïnvloed wanneer de hakhoogte naar 45-76 mm werd verhoogd, behalve wanneer deelnemers dit gewend waren. Het ongemak dat gepaard gaat met de hakverhoging kan gedeeltelijk worden verlicht door het gebruik van hielcups en voetboogondersteuning.Gewicht
Wanneer gekeken werd naar militaire laarzen, veiligheidsschoenen, hardloopschoenen en basketbalschoenen werden de lichtste schoenen als het meest comfortabel ervaren, al werd hier niet gecontroleerd voor andere schoeneigenschappen. Bij de gewichtsverdeling in de schoen was het prettiger wanneer het meeste gewicht bij de achtervoet zat in plaats van meer distaal.
Noppen
Tijdens het plaatsen van verschillende hoeveelheden noppen onder een voetbalschoen werd geconstateerd dat het minste aantal noppen als het meest comfortabel werd ervaren. Ook was het comfortabeler wanneer er minder druk onder caput metatarsale 1 en 5 zat.
Sluiting
Qua sluiting werd schoeisel met een vetersluiting als comfortabeler ervaren vergeleken met instap laarzen. Bij hardloopschoenen was het gebruik van drie veterogen, terwijl de bovenste twee veters niet geregen waren het meest comfortabel. Hoewel dit ten koste ging van stabiliteit en geassocieerd werd met een hogere pronatiesnelheid.
Inlegzolen
Inlegzolen verbeteren het comfort, maar dit geldt niet voor alle type schoenen. Verder worden platte/zachte inlegzolen als minder comfortabel ervaren eveneens als een schoen te krap wordt door een inlegzool. Bij langer staan wordt zacht materiaal bij de hiel en voorvoet, maar steviger materiaal bij de voetboog verkozen. Op maat gemaakte inlegzolen voelen comfortabeler dan standaard zolen bij hardlopers.
Draagtijd
Nieuwe schoenen zaten fijner vergeleken met dezelfde schoenen waar gedurende 8 weken in totaal 96 uur op was gesport.
Voetgerelateerde factoren
Mensen met een pes cavus voettype ervaren inlegzolen die minder controle over de achtervoet gaven als beter in voetboog- en hielcomfort. Bij langdurig staan vonden mensen met een lagere voetboog zolen met harder materiaal in de middenvoet comfortabeler.
Psychosociale/psychologische factoren
Wanneer een schoen werd omschreven als heel comfortabel gingen deelnemers deze schoen ook als comfortabeler beoordelen, terwijl ze twee keer dezelfde schoen hadden beoordeeld. Schoenprijs lijkt niet uit te maken voor comfort. Een ander opvallend resultaat is dat kleur van inlegzolen lijkt uit te maken, waar rode inlegzolen comfortabeler werden ervaren dan witte inlegzolen met dezelfde vorm.
Conclusie
Comfort van schoenen is een complex en veelzijdig concept. De perceptie van comfort is zeer subjectief en comfort wordt niet alleen beïnvloed door structurele en functionele aspecten van schoenontwerp, maar ook door anatomische en fysiologische verschillen tussen individuen en de unieke vereisten van de beroeps- of sportactiviteit die wordt verricht. Toch zijn de onderzoekers van mening dat er voldoende uniformiteit in de belangrijkste bevindingen is om enkele brede aanbevelingen te doen over hoe comfort moet worden beoordeeld en wat een comfortabele schoen is. Verder onderzoek is nodig om de bijdrage van specifieke schoenkenmerken duidelijker af te bakenen en om de interactie tussen schoenkenmerken en individuele fysiologische kenmerken beter te begrijpen.
Wilt u het volledige besproken artikel nalezen?
Menz, H. B., & Bonanno, D. R. (2021). Footwear comfort: a systematic search and narrative synthesis of the literature. Journal of foot and ankle research, 14(1), 63.https://doi.org/10.1186/s13047-021-00500-9