Ouderen hebben te weinig kennis van risicofactoren die in verband staan met voeten. Zij zijn zich niet bewust van de functionele status van hun voeten en de positieve rol van specifieke oefeningen om het risico op vallen te verkleinen, zo blijkt uit een studie gepubliceerd in Journal of Foot & Ankle Research.
Zinkevych / Getty Images / iStock
Het ouder worden brengt veranderingen met zich mee. Zowel conditioneel als qua functie van onze voeten. De prevalentie van voetproblemen neemt toe naarmate we ouder worden, zowel door verandering in de voetgezondheid als in de voetfunctie; dit kan resulteren in een groter valrisico. Uit eerder onderzoek blijkt dat er een gebrekkige bewustwording is als het gaat om het verband tussen voetproblemen en valrisico’s.
Oefenprogramma voor Schotse en Portugese ouderen
In dit kwalitatieve onderzoek is gekeken naar de percepties van ouderen van hun voeten en hoe dit verband houdt met het begrijpen van risicofactoren die samenhangen met vallen en valpreventie middels specifieke voetoefeningen. Daarbij is tevens de verschillende culturele achtergrond betrokken.
De onderzoekers hebben gebruik gemaakt van focusgroepen. Schotse en Portugese ouderen (>60 jaar) zijn geïncludeerd die in de afgelopen twaalf maanden minimaal één keer zijn gevallen. Tevens hebben de participanten een week lang meegedaan aan een oefenprogramma voor enkel en voet. De data is verzameld via semigestructureerde interviews. Vervolgens is de verzamelde informatie ondergebracht in een overkoepelend thema (bewustwording over voeten, vallen en valpreventie) en drie sub-thema’s (1. Voeten worden vaak vergeten, 2. Ik moet naar mijn voeten kijken en oefeningen doen, 3. De belangrijke rol van schoenen).
Het bewustzijn ontwikkelen over voeten, vallen en valpreventie
Bij beide groepen is een gebrek aan bewustzijn omtrent voetgezondheid, voetfunctie, voetgerelateerde valrisico’s en voetzorgmanagement. Uit gesprekken met deelnemers bleek dat er weinig begrip was over het verband tussen valrisico en voetgerelateerde problemen. Dit werd benadrukt terwijl deelnemers zich hun individuele valgebeurtenissen herinnerden, ze hadden niet overwogen dat hun voeten een bijdragende factor aan hun val hadden kunnen zijn.
Voeten worden vaak vergeten
De participanten geven aan dat zij hun voetverzorging vaak vergeten. Doordat voeten omhuld zijn door schoenen zijn ze niet zichtbaar en kunnen anderen ook niet beoordelen hoe de voeten eruitzien. En doordat voeten in vergelijking met andere lichaamsdelen minder vaak zichtbaar zijn, krijgen ze minder prioriteit.
Noodzaak om naar de voeten te kijken en oefeningen te doen
Deelnemers zijn zich er vaak niet van bewust dat het uitvoeren van voet- en enkeloefeningen kan bijdragen aan valpreventie. De meeste participanten gaven aan dat zij meer stabiliteit ervaarden na het oefenprogramma.
De belangrijke rol van schoenen
Deelnemers in dit onderzoek droegen zelf de rol van schoeisel aan als belangrijke factor bij valpreventie. Opvallend is dat Schotse ouderen zich hiervan meer bewust waren dan Portugese ouderen. Verschillen in cultuur en klimaat (bij mooi weer worden immers vaker slippers gedragen) lijken van invloed bij de bewustwording rondom interventies.
Ondanks blessures of gewrichtsklachten worden schoenen veelal gekozen op basis van comfort, zonder advies van een zorgprofessional. Het aangaan van de dialoog over de rol van schoeisel, droeg al bij aan de bewustwording bij de participanten. Vaak wordt hier simpelweg niet over nagedacht.
Maak van voeten ‘eersterangburgers’
Een specifiek voet- en enkelprogramma kan bijdragen aan meer stabiliteit in de onderste extremiteit. Daarnaast heeft het aangaan van de dialoog gezorgd voor meer bewustzijn over de functionele rol van de voeten met betrekking tot valpreventie.
Het blijkt dus essentieel om mensen het functionele belang van hun voeten duidelijk te maken. Wees je hier als zorgprofessional bewust van.
Wilt u het gehele artikel lezen?
Conde, M., Hendry, G.J., Woodburn, J. et al. ´Feet are second class citizens`: exploring the perceptions of Scottish and Portuguese older adults about feet, falls and exercise- a qualitative study. J Foot Ankle Res 13, 66 (2020). https://doi.org/10.1186/s13047-020-00434-8