13. Pijn en cognitie

Cognitie is een breed en vaag begrensd begrip. Kennis en gedachten vallen er onder, maar ook geheugen, aandacht, verwachting en vooruitdenken. De relatie tussen pijn en cognities is complex. Cognities hebben invloed op pijn: door het idee ‘versleten rug’ kan de rug pijnlijk worden. Patiënten kunnen – ten onrechte – denken dat beweging schadelijk is. Sommige denken überhaupt negatief over zichzelf en hun toekomst: catastroferen. Zulke denkbeelden hebben een negatieve invloed op het herstel (nocebo). Maar het kan ook positief werken: intensief bezig zijn met een cognitieve taak kan pijn ‘wegdrukken’. Omgekeerd kan pijn een invloed op cognities: pijn stemt tot nadenken, maar kan ook de concentratie bemoeilijken waardoor prestaties afnemen of fouten ontstaan (schaken, brief schrijven). Ideeën van hulpverleners (dokters, verpleegkundigen, therapeuten) zijn lang niet altijd up-to-date en kunnen een negatieve invloed hebben op (de ideeën van) pijnpatiënten: rustig aan doen, minder werken en niet sporten zijn adviezen die vaak averechts werken. Verwachtingen en ideeën kunnen een sterke invloed op pijn hebben. Het feit dat placebo- en nocebo-effecten zeer krachtig kunnen zijn, is een uiting hiervan. Het zijn serieuze effecten die in iedere therapeutische situatie meespelen.