Skip to main content
Top

2014 | mbo verpleegkundige/niveau 4 | Boek

Persoonsgerichte zorg

Praktijken van goede zorg voor ouderen

Auteurs: C.J.M. van der Cingel, J.S. Jukema

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

In de dagelijkse praktijk is het niet altijd even gemakkelijk voor zorgverleners om aan de menselijke invulling vorm te geven. Er zijn vaak veel factoren waarmee rekening gehouden moet worden.

Dit boek 'Persoonsgerichte zorg' wil zorgverleners handvatten bieden om met een aantal veelvoorkomende keuzes uit de weerbarstige praktijk te kunnen omgaan. Persoonsgerichte zorg is een manier van kijken naar zorg, waarin kundigheid, meeleven en plezier in de samenwerking tussen mensen voorop staat.

Dit boek biedt een praktische vertaling van onderdelen van onze wetenschappelijke studies naar bewarende zorg en compassie. We richten ons daarbij specifiek op zorg aan ouderen die afhankelijk zijn van professionele zorgverleners.

Inhoudsopgave

Voorwerk
Hoofdstuk 1. Inleiding
Inleiding
Veel zorgverleners zijn gaan werken in de zorg omdat ze begaan zijn met het lot dat zieken en kwetsbare ouderen treft. Ze willen vanuit hun compassie (meeleven) voor anderen zorgen, die het moeilijk hebben met ziekte of ouderdom en de gevolgen daarvan in het dagelijkse leven. Dat je graag het goede wilt doen en zorg op maat wilt bieden voor een specifiek persoon met eigen wensen en voorkeuren, betekent nog niet altijd dat het ook zo uitpakt. Wanneer je bijvoorbeeld iedereen ’s ochtends op tijd wilt wassen of douchen, omdat je veronderstelt dat mensen dat prettig vinden en misschien wel omdat je dat zelf ook prettig vindt, kan het zijn dat je bij sommige zorgvragers de plank misslaat. Wat voor de een vanzelfsprekend is, is dat niet voor de ander. Ervoor zorgen dat de bewoners of zorgvragers ’s ochtends voor een bepaald tijdstip gewassen zijn, is in veel zorgorganisaties routine. Het is een vanzelfsprekendheid geworden. Maar voor iemand die heel ziek is, is ’s ochtends meteen wassen misschien te vermoeiend. En voor de hovenier die zijn hele leven juist ’s avonds onder de douche ging omdat hij overdag toch vies wordt, is ’s ochtends douchen helemaal niet vanzelfsprekend. Daarom is wat op het eerste gezicht goed lijkt te zijn, niet altijd voor iedereen het goede om te doen.
C.J.M. van der Cingel, J.S. Jukema
Hoofdstuk 2. Persoonsgerichte zorg voor ouderen
Inleiding
Ouderen die door ziekte, handicap of ouderdom dag in dag uit afhankelijk zijn van de zorg van professionals, zijn heel kwetsbare mensen. In de dagelijkse praktijk van professionele zorgverlening lopen zij het risico niet meer gezien en gewaardeerd te worden als unieke mensen. Een van de oorzaken daarvan is dat professionals geneigd zijn de regels en de gewoonten van de afdeling of een team te volgen. Dan raakt gemakkelijk, terwijl niemand dat bewust wil, uit beeld dat iedere oudere uniek is.
Er zijn echter zorgverleners die het - vaak met veel inspanningen - lukt de uniciteit van elke oudere recht te blijven doen. Zij maken met hun dagelijkse zorg op positieve wijze het verschil. Wanneer hun zorg persoonsgericht is, zal dat de ouderen en de zorgverleners zelf goed doen. In dit hoofdstuk worden de achtergronden en de drie onderdelen van persoonsgerichte zorg geïntroduceerd.
C.J.M. van der Cingel, J.S. Jukema
Hoofdstuk 3. Even wachten, ik kom zo…
Persoonsgerichte zorg en een complexe context
Inleiding
Een zorgverlener is bijna altijd verantwoordelijk voor het verzorgen van meerdere mensen. Ga maar na: op het moment dat je een oudere wast, ligt er vaak iemand anders op je te wachten. Ook het verzorgen van een maaltijd voor meerdere zorgafhankelijke ouderen is eerder regel dan uitzondering. Het is in die situaties niet gemakkelijk alle ouderen evenveel aandacht te geven en hen als uniek persoon tot hun recht te laten komen.
Wat moet je als zorgverlener doen? Of misschien wel laten? Wat is behulpzaam wanneer je als zorgverlener op hetzelfde moment voor meerdere ouderen zorgt? In dit hoofdstuk werken we dit vraagstuk uit. We laten zien dat het een dilemma, een moeilijke keuze is waaraan nadelen verbonden zijn, wat je ook kiest. Recht doen aan de één gaat gemakkelijk ten koste van recht doen aan anderen. Vanuit de bespreking van dit dilemma gaan we in op twee onderdelen van persoonsgerichte zorg: de kennis, kunde en persoonlijkheid van de zorgverlener en de complexe zorgcontext. Beide beïnvloeden in sterke mate hoe ouderen de zorg beleven. We geven aan welke mogelijkheden er zijn om persoonsgericht te werken wanneer verschillende zorgafhankelijke ouderen tegelijkertijd een beroep doen op een zorgverlener.
C.J.M. van der Cingel, J.S. Jukema
Hoofdstuk 4. Standaard is de maat?
Persoonsgerichte zorg en zorg op maat
Inleiding
In de gezondheidszorg wordt het werken met een zorgplan belangrijk gevonden. Een zorgplan is voor een deel gebaseerd op een standaard. Dit is een richtlijn of protocol voor het handelen van professionals. Deze standaarden zijn te vinden in handboekjes of in werk- of naslagmappen in de organisatie. Een standaard geeft aan wat je wilt bereiken en hoe je dat het beste kunt doen. Er is bijvoorbeeld een standaard voor het omgaan met benauwdheid of hoe te handelen bij ouderen die eenzaam zijn. Standaarden hebben als doel ervoor te zorgen dat iedereen op vergelijkbare wijze wordt verzorgd, namelijk volgens de beste beschikbare wetenschappelijke en professionele inzichten.
Wanneer je een standaard als uitgangspunt voor de zorg neemt, kijk je naar wat voorgeschreven wordt en maakt dat vervolgens op maat voor de persoon. Persoonsgerichte zorg wil eigenlijk andersom werken: eerst naar de zorgvrager als persoon kijken en dan bezien of en hoe een standaard een goed hulpmiddel is bij het geven van zorg. Het is immers maar de vraag of dezelfde benadering voor iedere zorgvrager ook echt de beste zorg voor iedere unieke oudere oplevert. In de standaard voor het voorkomen van ondervoeding wordt bijvoorbeeld aanbevolen meerdere kleine porties eten aan te bieden. Maar wanneer die oudere iemand is die zijn hele leven de gewoonte heeft gehad om stevige maaltijden te gebruiken omdat hij zwaar lichamelijk werk als tuinder op het land verrichtte, dan is dat geen gemakkelijk op te volgen advies. Voor deze zorgvrager is een heel andere benadering nodig. Dit vraagstuk, het bieden van persoonsgerichte zorg in een omgeving waarin het verplicht is volgens een zorgplan te werken, wordt in dit hoofdstuk besproken.
C.J.M. van der Cingel, J.S. Jukema
Hoofdstuk 5. Zo doen we dat hier!
Persoonsgerichte zorg en samenwerken
Inleiding
Zorg bied je zelden alleen. Zorg wordt meestal vanuit een organisatie geregeld. Binnen zo’n organisatie wordt in teams gewerkt waarin regels en afspraken gelden. Je moet jouw handelen en keuzes afstemmen met jouw collega’s en andere zorgverleners. In teams heerst altijd een bepaalde werkcultuur. In het ene team wordt veel met elkaar afgestemd, in het andere weer minder. Ook bepaalde waarden, zoals gezelligheid of collegialiteit, kunnen per team verschillend worden beleefd.
Zorg is daarnaast geen kwestie van zorg bieden die de zorgvrager passief ontvangt. Wanneer je persoonsgerichte werkt, doe je dat vooral in samenspraak met de zorgvrager en, wanneer dat passend is, met zijn of haar naasten.
Hoe de zorg er precies uit komt te zien, van dag tot dag en van uur tot uur, is een kwestie van voortdurend afwegingen maken. Daarbij laat je je leiden door de wensen en voorkeuren van de zorgvrager, jouw professionele kennis en kunde en de laatste (wetenschappelijke) inzichten over zorgverlening. Dat noemen we ‘Evidence Based Practice’ (EBP).
In het samenspel tussen de zorgvrager en jouzelf als zorgverlener maakt het uit wie de zorgvrager is als persoon, zoals we in de vorige hoofdstukken al zagen. Mevrouw Visser als persoon met haar unieke levensgeschiedenis en haar meegaande karakter vraagt een andere benadering dan meneer Kouwenaar, die we in dit hoofdstuk leren kennen. Maar ook wie jij bent en hoe jij als persoon invulling geeft aan je beroep zijn medebepalend hoe de zorgrelatie vorm krijgt. En natuurlijk maakt de locatie waar de zorg plaatsvindt uit.
Dit alles - de unieke persoon van de zorgvrager en jouzelf, de zorgrelatie en de zorgcontext - betekent dat je steeds werkt en samenwerkt op verschillende niveaus. Je werkt ten eerste samen met de zorgvrager, de familie en andere naasten, maar je stemt jouw zorg ook af met je directe collega’s en andere zorgverleners, en je hebt ook nog te maken met geschreven en ongeschreven regels en afspraken van de organisatie waarin je werkt. En dat maakt samenwerken soms best ingewikkeld.
C.J.M. van der Cingel, J.S. Jukema
Nawerk
Meer informatie
Titel
Persoonsgerichte zorg
Auteurs
C.J.M. van der Cingel
J.S. Jukema
Copyright
2014
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-0449-3
Print ISBN
978-90-368-0448-6
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-0449-3