Skip to main content
Top

2019 | OriginalPaper | Hoofdstuk

20. Persoonlijkheidsstoornissen

Auteur : MSc L. M. van Assen-Withag

Gepubliceerd in: Klinisch redeneren bij ouderen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Verschillende persoonlijkheidskenmerken kunnen op latere leeftijd leiden tot een verhoogd risico op problemen en het dagelijks leven nadelig beïnvloeden. Sommige persoonlijkheidsstoornissen openbaren zich op latere leeftijd door problemen vanwege zelfstandigheid, verlies van anderen of lichamelijke achteruitgang. Er zijn verschillende persoonlijkheidsstoornissen volgens de DSM-clusters, waarbij de prevalentie tussen mannen en vrouwen verschilt en de oorzaken zijn gelegen in voortdurende interactie van biogenetische factoren en omgevingsinvloeden. Bij stepped care wordt bekeken welke interventies vanuit de minst intensieve behandeling het gewenste effect hebben. Het inzetten van meetinstrumenten is divers vanwege de veelzijdige problematiek. Geadviseerd wordt om vanuit de benadering te kijken naar verschillende informatiebronnen, een lichamelijke oorzaak uit te sluiten en met de inzet van verschillende meetinstrument tot een juiste diagnose te komen. De voorkeur wordt gegeven aan niet-farmacologische interventies die zijn gericht op een multidisciplinaire context met een eenduidig theoretisch kader en aan het stimuleren van de zelfredzaamheid van de oudere.
Literatuur
go back to reference American Psychiatric Association (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). Amsterdam: Boom. American Psychiatric Association (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). Amsterdam: Boom.
go back to reference Bakker, T. J. E. M. (2010). Integrative reactivation and rehabilitation to reduce multiple psychiatric symptoms of psychogeriatric patients and caregiver burden. Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam. Bakker, T. J. E. M. (2010). Integrative reactivation and rehabilitation to reduce multiple psychiatric symptoms of psychogeriatric patients and caregiver burden. Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam.
go back to reference Bakker, T. J. E. M. (2015). Hulp bij het handhaven van een emotionele balans. In R.-M. Dröes, J. Schols & Ph. Scheltens (Red.), Meer kwaliteit van leven. Integratieve, persoonsgerichte dementiezorg (hoofdstuk 14). Leusden: Diagnosis. Bakker, T. J. E. M. (2015). Hulp bij het handhaven van een emotionele balans. In R.-M. Dröes, J. Schols & Ph. Scheltens (Red.), Meer kwaliteit van leven. Integratieve, persoonsgerichte dementiezorg (hoofdstuk 14). Leusden: Diagnosis.
go back to reference Bleijenberg, N., Ten Dam, H., Drubbel, I., Borgdorff, A., Numans, M., De Wit, N., et al. (2012). Toolkit kwetsbare ouderen: U-Care. Screeningsinstrument en evidence-based zorgplannen voor kwetsbare ouderen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Bleijenberg, N., Ten Dam, H., Drubbel, I., Borgdorff, A., Numans, M., De Wit, N., et al. (2012). Toolkit kwetsbare ouderen: U-Care. Screeningsinstrument en evidence-based zorgplannen voor kwetsbare ouderen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference Carpenito-Moyet, L. J. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers. Carpenito-Moyet, L. J. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers.
go back to reference Cuijpers, A., Van Vreeswijk, M. F., & Ebben-Vijftigschild, M. (2010). Een schemagerichte protocollaire behandeling bij een man met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis en recidiverende depressies. Gedragstherapie, 43, 279–292. Cuijpers, A., Van Vreeswijk, M. F., & Ebben-Vijftigschild, M. (2010). Een schemagerichte protocollaire behandeling bij een man met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis en recidiverende depressies. Gedragstherapie, 43, 279–292.
go back to reference Drukker, M., Bak, M., Driessen, G., Van Os, J., & Delespaul, P. A. E. G. (2007). Voorspelt de camberwell assessment of need (verandering in) psychiatrische zorgconsumptie? Tijdschrift voor psychiatrie, 49(5), 305–314.PubMed Drukker, M., Bak, M., Driessen, G., Van Os, J., & Delespaul, P. A. E. G. (2007). Voorspelt de camberwell assessment of need (verandering in) psychiatrische zorgconsumptie? Tijdschrift voor psychiatrie, 49(5), 305–314.PubMed
go back to reference Gelmers, H. J. (2014). Neurologie voor verpleegkundigen. Assen: Van Gorcum. Gelmers, H. J. (2014). Neurologie voor verpleegkundigen. Assen: Van Gorcum.
go back to reference Geuze, E., Vermetten, E., & Bremner, J. D. (2005). MR-based in vivo hippocampal volumetrics: 2. Findings in neuropsychiatric disorders. Molecular Psychiatry, 10(2), 160–184. Geuze, E., Vermetten, E., & Bremner, J. D. (2005). MR-based in vivo hippocampal volumetrics: 2. Findings in neuropsychiatric disorders. Molecular Psychiatry, 10(2), 160–184.
go back to reference Kindynis, S., Burlacu, S., Louville, P., & Limosin, F. (2013). Effect of schema-focused therapy on depression, anxiety and maladaptive cognitive schemas in the elderly. L’Encéphale, 39(6), 393–400.CrossRef Kindynis, S., Burlacu, S., Louville, P., & Limosin, F. (2013). Effect of schema-focused therapy on depression, anxiety and maladaptive cognitive schemas in the elderly. L’Encéphale, 39(6), 393–400.CrossRef
go back to reference Moorhead, S., Johnson, M., & Maas, M. (2000). Nursing outcomes classification. Missouri: Mosby. Moorhead, S., Johnson, M., & Maas, M. (2000). Nursing outcomes classification. Missouri: Mosby.
go back to reference Nederlands WHO-FIC Collaborating Centre (2002). Nederlandse vertaling van de international classification of functioning, disability and health. Compilatie. Bilthoven: RIVM. Nederlands WHO-FIC Collaborating Centre (2002). Nederlandse vertaling van de international classification of functioning, disability and health. Compilatie. Bilthoven: RIVM.
go back to reference Nevid, J. S., Rathus, S. A., & Greene, B. (2012). Psychiatrie in de verpleegkunde. Amsterdam: Pearson Education. Nevid, J. S., Rathus, S. A., & Greene, B. (2012). Psychiatrie in de verpleegkunde. Amsterdam: Pearson Education.
go back to reference Paris J (2010). Estimating the prevalence of personality disorders in the community. Journal of Personality Disorders, 24(4):405–411.CrossRef Paris J (2010). Estimating the prevalence of personality disorders in the community. Journal of Personality Disorders, 24(4):405–411.CrossRef
go back to reference Rossi, G., Van den Broeck, J., Dierckx, E., Segal, D. L., & Van Alphen, S. P. J. (2014). Personality assessment in older adults: The value of personality questionnaires unraveled. Aging and Mental Health, 18, 936–940.CrossRef Rossi, G., Van den Broeck, J., Dierckx, E., Segal, D. L., & Van Alphen, S. P. J. (2014). Personality assessment in older adults: The value of personality questionnaires unraveled. Aging and Mental Health, 18, 936–940.CrossRef
go back to reference Swaab, D. (2012). Wij zijn ons brein. Amsterdam: Atlas Contact. Swaab, D. (2012). Wij zijn ons brein. Amsterdam: Atlas Contact.
go back to reference Van Alphen, B. (2006). Diagnostiek van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Een bijdrage aan de ontwikkeling van een screeningsinstrument. Proefschrift Radboud Universiteit Nijmegen. Van Alphen, B. (2006). Diagnostiek van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Een bijdrage aan de ontwikkeling van een screeningsinstrument. Proefschrift Radboud Universiteit Nijmegen.
go back to reference Van Alphen, B. (2007). Geronto-psychodiagnostiek in de GGZ. De Psycholoog, 10, 541–545. Van Alphen, B. (2007). Geronto-psychodiagnostiek in de GGZ. De Psycholoog, 10, 541–545.
go back to reference Van Alphen, B. (Red.). (2010). Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Diagnostiek, behandeling en gedragsadvisering. Amsterdam: Hogrefe. Van Alphen, B. (Red.). (2010). Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Diagnostiek, behandeling en gedragsadvisering. Amsterdam: Hogrefe.
go back to reference Van Alphen, B., & Heijnen, S. (2005). Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Denkbeeld, 17, 20–23. Van Alphen, B., & Heijnen, S. (2005). Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Denkbeeld, 17, 20–23.
go back to reference Van Alphen, S. P. J., Rossi, G., Dierckx, E., & Oude Voshaar, R. C. (2014). DSM-5-classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 56, 816–820.PubMed Van Alphen, S. P. J., Rossi, G., Dierckx, E., & Oude Voshaar, R. C. (2014). DSM-5-classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 56, 816–820.PubMed
go back to reference Van Alphen, S. P. J., Engelen, G. J. J. A., Kuin, Y., Hoijtink, H. J. A., & Derksen, J. J. L. (2006). A preliminary study of the diagnostic accuracy of the Gerontological Personality Disorders Scale (GPS). International Journal of Geriatric Psychiatry, 21, 862–868.CrossRef Van Alphen, S. P. J., Engelen, G. J. J. A., Kuin, Y., Hoijtink, H. J. A., & Derksen, J. J. L. (2006). A preliminary study of the diagnostic accuracy of the Gerontological Personality Disorders Scale (GPS). International Journal of Geriatric Psychiatry, 21, 862–868.CrossRef
go back to reference Van Alphen, S. P. J., Rettig, A. M., Engelen, G. J. J. A., Kuin, Y., & Derksen, J. J. L. (2005). Patiënt-informantovereenkomst op de gerontologische persoonlijkheidsstoornissen schaal. Tijdschrift voor Psychiatrie, 47(9), 613–617. Van Alphen, S. P. J., Rettig, A. M., Engelen, G. J. J. A., Kuin, Y., & Derksen, J. J. L. (2005). Patiënt-informantovereenkomst op de gerontologische persoonlijkheidsstoornissen schaal. Tijdschrift voor Psychiatrie, 47(9), 613–617.
go back to reference Van Helden, M., & Bakker, T. J. E. M. (2004). Kleur bekennen in de psychogeriatrie. DSA in zakformaat. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. Van Helden, M., & Bakker, T. J. E. M. (2004). Kleur bekennen in de psychogeriatrie. DSA in zakformaat. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.
go back to reference Van Helden, M., & Bakker, T. J. E. M. (2006). Persoonlijkheidsstoornissen in de psychogeriatrie. Langs de dynamische systeem analyse. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. Van Helden, M., & Bakker, T. J. E. M. (2006). Persoonlijkheidsstoornissen in de psychogeriatrie. Langs de dynamische systeem analyse. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.
go back to reference Van Hemert, A. M., Kerkhof, A. J. F. M., de Keijser, J., Verwey, B., van Boven, C., Hummelen, J. W., et al. (2012). Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en suïcidaal gedrag. Utrecht: De Tijdstroom. Van Hemert, A. M., Kerkhof, A. J. F. M., de Keijser, J., Verwey, B., van Boven, C., Hummelen, J. W., et al. (2012). Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en suïcidaal gedrag. Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Van Vliet, I. M., Leroy, H., & Van Megen, H. J. G. M. (vertalers) (2000). M.I.N.I. PLUS. M.I.N.I. internationaal neuropsychiatrisch interview. Nederlandse versie 5.0.0. Van Vliet, I. M., Leroy, H., & Van Megen, H. J. G. M. (vertalers) (2000). M.I.N.I. PLUS. M.I.N.I. internationaal neuropsychiatrisch interview. Nederlandse versie 5.0.0.
go back to reference Videler, A. C., Rossi, G., Schoevaars, M. H., Van der Feltz-Cornelis, C. M., & Van Alphen, S. P. J. (2014). Effects of schema group therapy in older outpatients. A proof of concept study. International Psychogeriatrics, 26(10), 1709–1717.CrossRef Videler, A. C., Rossi, G., Schoevaars, M. H., Van der Feltz-Cornelis, C. M., & Van Alphen, S. P. J. (2014). Effects of schema group therapy in older outpatients. A proof of concept study. International Psychogeriatrics, 26(10), 1709–1717.CrossRef
go back to reference Zerbo, E., Cohen, S., Bielska, W., & Caligor, E. (2013). Transference-focused psychotherapy in the general psychiatry residency. A useful and applicable model for residents in acute clinical settings. Psychodynamic Psychiatry, 41(1), 163–181. Zerbo, E., Cohen, S., Bielska, W., & Caligor, E. (2013). Transference-focused psychotherapy in the general psychiatry residency. A useful and applicable model for residents in acute clinical settings. Psychodynamic Psychiatry, 41(1), 163–181.
Metagegevens
Titel
Persoonlijkheidsstoornissen
Auteur
MSc L. M. van Assen-Withag
Copyright
2019
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2155-1_20