16. Pacemaker en implanteerbare cardioverter-defibrillator

In dit hoofdstuk komen het pacemakersysteem, de wijze van werking van het coderingssysteem, de indicaties, en de verpleegkundige en enkele technische aspecten van pacemakers en implanteerbare cardioverter-defibrillatoren (ICD’s) aan de orde. Uitbreiding van de toepassingsmogelijkheden, de ontwikkeling van nieuwe generaties en soorten hartstimulatoren, de toenemende technische verfijning en uitbreiding van de therapeutische en diagnostische mogelijkheden hebben ertoe geleid dat hartstimulatie een specialisatie binnen de cardiologie is geworden waarbij nauwe samenwerking tussen het verpleegkundig team, de cardioloog en de pacemakertechnicus een vereiste is. Dit betekent voor de verpleegkundige dat deze zich de basisbegrippen van hartstimulatie eigen moet maken en ontwikkelingen zoals resynchronisatietherapie moet volgen. We gaan ook in op allerlei technische aspecten en de technische problemen die zich kunnen voordoen. Ten slotte worden ook de mogelijkheden van de laatste ontwikkelingen behandeld, zoals telemonitoring.