Top

Gepubliceerd in:

01-11-2012

Over schuld en schuldgevoel: een psychodynamisch perspectief

You always hurt the one you love

Auteur: Frans van Paassen

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 6/2012

Samenvatting

Schuld en schuldgevoelens spelen een belangrijke rol in de menselijke ontwikkeling en het gedrag en ook in de ontwikkeling van psychopathologie. In ons dagelijks leven en in de therapeutische praktijk worden we regelmatig geconfronteerd met deze krachtige gevoelens en hoe ze een causale rol kunnen spelen in het produceren van een verscheidenheid aan symptomen, remmingen en onaangepaste karaktertrekken. Dit artikel is een onderzoek naar het begrip schuld en resulteert in enkele therapeutische aanbevelingen. Eerst worden verschillende aspecten van de begrippen schuld en schaamte in het algemeen besproken. Vervolgens wordt gekeken naar het onderscheid tussen echte schuld en irrationele schuld, hoe irrationele schuldgevoelens kunnen ontstaan en welke effecten zij kunnen hebben op het gedrag. Volgens de indeling van Hirsch worden schuldgevoelens onderscheiden in vier groepen: basisschuldgevoel, schuldgevoel uit vitaliteit, separatieschuldgevoel en traumagerelateerd schuldgevoel. Deze schuldgevoelens en de hiermee samenhangende psychopathologie worden besproken en geillustreerd aan de hand van casuïstiek. Besloten wordt met de rol van schuldgevoelens in het therapeutisch proces en de mogelijkheden van de therapeut om hiermee om te gaan.

vorige artikel Inleiding

volgende artikel Van couch naar computer

Baumeister, R.F. & Tice, D.M. (1990). Anxiety and social exclusion. Journal of Social and Clinical Psychology, 58,1062-1072.

Bettelheim, J. (1943). Individual and mass behaviour in extreme situations. Journal of Abnormal and Social Psychology, 38,417-452.CrossRef

Bowlby, J. (1969). Attachment and loss, Vol. 1. Attachment. New York: Basic Books.

Bush, M. (1989). The role of unconscious guilt in psychopathology and psychotherapy. Bulletin of the Menninger Clinic, 53,97-107.PubMed

Christian, C. (2007). Sibling loss, guilt and reparation: a case study. International Journal of Psychoanalysis, 88, 41-54.PubMedCrossRef

Fairbairn, W.R. D. (1954). An object relations theory ofthepersonality. London: Hogarth Press.

Fonagy, P. (2001). Attachment theory and psychoanalysis. New York: Other Press.

Freud, S. (1930). Civilization and its discontents. (Standard edition.) London: Hogarth Press.

Freud, S. (1933). Colleges inleiding tot de psychoanalyse. Nieuwe reeks. In Werken 10,77,79-232.

Friedman, M. (1985). Toward a reconceptualization of guilt. Contemporary Psychoanalysis, 21,501-547.

Groen, M. (2003). De samenhang van schaamte en geweld. Tijdschrift voor Psychotherapie, 29,255-269.CrossRef

Hirsch, M. (2000). Zur Psychoanalyse von Schuld und Schuldgefuhl. Jahrbuch der Psychoanalyse, 42,204-230.

Hirsch, M. (2007). Scham und Schuld, Seinund Tun. Plenarvortrag, Lindauer Psychotherapiewochen.

Hirsch, M. (2010). Schuld und Schuldgefühl; zur Psychoanalyse von Trauma undIntrojek. Göttingen: Vandehoeck/Ruprecht.

Hoffman, M. L. (1982). Development of prosocial motivation: empathy and guilt. In N. Eisenberg (Ed.), The development of prosocial behavior (pp. 218-231). New York: Academic Press.

Interview met Saskia Noort. Volkskrant Magazine, 29 oktober 2011.

Kohut, H. (1971). The analysis ofthe self: a systematic approach to thepsychoanalytic treatment of narcissisticpersonality disorders. New York: International Universities Press.

Ladan, A. & Groen-Prakken, H. (1997). Kinderen en de dood. Assen: Van Gorcum.

Lewis, H. B. (1971). Shame and guilt in neurosis. Madison: International Universities Press.

Lindsay-Hartz, J. (1984). Contrasting experiences of shame and guilt. American Behavioral Scientist, 27,689-704.CrossRef

Mahler, M. (1979). Selected papers of Margaret S. Mahler. New York:Aronson.

Modell, A. H. (1965). On having the right to a life: an aspect of the superego's development. International Journal of Psychoanalysis, 46,323-331.PubMed

Mooij, A. (2012). Schuld en schaamte. Een psychoanalytisch perspectief. Tijdschrift voor Psychotherapie, 38, 205-219.CrossRef

Newman, K.S. (1988). Fallingfromgrace:the experience of downward mobility in the American middle class. New York: Free Press.

Niederland, W.G. (1961). The problem of the survivor. Journal of the Hillside Hospital, 10,233-247.

Pineles, S. L., Street, A. E. & Koenen, K.C. (2006). The differential relationship of shame- proneness and guilt-proneness to psychological and somatization symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology, 25,688-704.CrossRef

Schalkwijk, F. (2012). Schaamte in psychotherapie. Tijdschrift voor Psychotherapie, 38,368-380.CrossRef

Stuewig, J., Tangney, J.P., Heigel, C., Harty, L. & McCloskey, L. (2010). Shaming, blaming, and maiming: functional links among the moral emotions, externalization of blame, and agression. Journal of Research in Personality, 44,91-102.PubMedCrossRef

Tangney, J.P. (1990). Assessing individual differences in proneness to shame and guilt: development of the Self-Conscious Affect and Attribution Inventory. Journal of Personality and Social Psychology, 59,102-111.PubMedCrossRef

Tangney, J. P. & Dearing, R. (2002). Shame and guilt. New York: Guilford.

Tangney, J.P., Stuewig, J. & Mashek, D.J. (2007). Moral emotions and moral behavior. Annual Review of Psychology, 58,345-372.PubMedCrossRef

Wayment, H.A., Silver, R.C. & Kemeny, M.E. (1995). Spared at random: survivor reactions in the gay community. Journal of Applied Social Psychology, 25,187-209.CrossRef

Weiss, J. (1986). Unconscious guilt. In J. Weiss, H. Sampson e.a. (Eds.), The psychoanalytic process. Guilford Press: New Haven/London.

Wepster, D. (2003). Over tegenoverdracht en empathie bij overlevingsschuld en overlevingsschaamte. Tijdschrift voor Psychotherapie, 29,115-132.CrossRef

Wiesel, E. (1961). De nacht. Amsterdam: Querido.

Wille, R. (2011). Existentiële schaamte. Tijdschrift voor Psychoanalyse, 17,75-87.

Winnicott, D.W. (1960). The relationship of a mother to her baby. In D.W. Winnicott (Ed.), The family and the individual development (pp. 16-20). London: Tavistock.

Titel: Over schuld en schuldgevoel: een psychodynamisch perspectief
You always hurt the one you love
Auteur: Frans van Paassen
Publicatiedatum: 01-11-2012
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 6/2012
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/s12485-012-0052-7

Andere artikelen Uitgave 6/2012

Fiona Kat, Maura Beenackers & Willemijn ter Brugge (2009). Leven met ADHD. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. 114 p., € 24,95 Russell A. Barkley & Christine M. Benton (2011). Volwassen ADHD. Een praktisch programma in vijf stappen. Amsterdam: Nieuwezijds. 302 p., € 24,95

GELEZEN

Inleiding

Ik zorg, dus ik ben

Mark Williams & Danny Penman (2011). Mindfulness. Een praktische gids om rust te vinden in een hectische wereld. Amsterdam: Nieuwezijds. 287 p., € 19,95

GELEZEN

Change mechanisms in psychotherapy: State of the art, state of the science, and a bridge between them. 43rd International Meeting, Society for Psychotherapy Research. Virginia Beach, 20-23 juni 2012

Gehoord

Digitale privacy

FORUM