Skip to main content
Top

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

17. Ouderenpsychiatrie

Auteurs : drs. W. Garenfeld, C. van Osch

Gepubliceerd in: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Zoals de kinder- en jeugdpsychiatrie zich ontwikkelde tot een specialisme, gebeurde hetzelfde aan de andere kant van het spectrum, met de ouderenpsychiatrie. Dat is iets van de laatste decennia, en sinds 2012 is het specialisme officieel erkend. Waar kinderen zich onderscheiden door de ontwikkelingsfase, zien we bij ouderen in feite het omgekeerde proces: zij krijgen te maken met een groot aantal – biologische, psychologische en sociale – veranderingen, waardoor psychiatrische problematiek zich vaak complexer manifesteert. In de bejegening is het vanzelfsprekend van belang dat de verpleegkundige zich aanpast aan de mogelijkheden van de patiënt en aandacht heeft voor gespreksvaardigheden en omgevingsfactoren. De levensfase van de patiënt moet altijd worden meegenomen in de analyse. Daarnaast moet je als verpleegkundige alert zijn op somatische, psychologische en sociaal-systemische signalen. De kwaliteit van leven staat bij dit alles steeds voorop.
Literatuur
go back to reference Barnes, D. E., Yaffe, K., Byers, A. L., et al. (2012). Midlife vs Late-Life depressive symptoms and risk of dementia: Differential effects for Alzheimer disease and vascular dementia. Archives of General Psychiatry, 69(5), 493–498.CrossRef Barnes, D. E., Yaffe, K., Byers, A. L., et al. (2012). Midlife vs Late-Life depressive symptoms and risk of dementia: Differential effects for Alzheimer disease and vascular dementia. Archives of General Psychiatry, 69(5), 493–498.CrossRef
go back to reference Broese van Groenou M., & Van Tilburg T. (2017). Sociaal netwerk en persoonlijke relaties. In M. Vink, Y. Kuin, G. Westerhof, et al. (Red.), Handboek ouderenpsychologie (pp. 51–64). Utrecht: De Tijdstroom. Broese van Groenou M., & Van Tilburg T. (2017). Sociaal netwerk en persoonlijke relaties. In M. Vink, Y. Kuin, G. Westerhof, et al. (Red.), Handboek ouderenpsychologie (pp. 51–64). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Busse, E. W., Chiu, E., Dufey, A. F., et al. (1996). Consensus meeting on psychogeriatrics. Lausanne: WPA/WHO. Busse, E. W., Chiu, E., Dufey, A. F., et al. (1996). Consensus meeting on psychogeriatrics. Lausanne: WPA/WHO.
go back to reference Collard, R. M., & Oude Voshaar, R. C. (2012). Frailty, een kwetsbaar begrip. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 54(1), 59–69. Collard, R. M., & Oude Voshaar, R. C. (2012). Frailty, een kwetsbaar begrip. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 54(1), 59–69.
go back to reference De Beurs, E., Beekman, A. T. F., Van Balkom, A. J. L. M., et al. (1999). Consequences of anxiety in older persons: Its effect on disability, well-being and use of health services. Psychological Medicine, 29, 583–593.CrossRef De Beurs, E., Beekman, A. T. F., Van Balkom, A. J. L. M., et al. (1999). Consequences of anxiety in older persons: Its effect on disability, well-being and use of health services. Psychological Medicine, 29, 583–593.CrossRef
go back to reference Depla, M. (1996). Filters in de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. Tijdschrift voor Gerontologische Geriatrie, 27, 206–214. Depla, M. (1996). Filters in de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. Tijdschrift voor Gerontologische Geriatrie, 27, 206–214.
go back to reference Dhondt, T., Kok, R., Van Alphen, B., et al. (2017). Generieke module: Ouderen met psychische aandoeningen. Utrecht: Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz. Dhondt, T., Kok, R., Van Alphen, B., et al. (2017). Generieke module: Ouderen met psychische aandoeningen. Utrecht: Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz.
go back to reference Draper, B., Brodaty, H., & Finkel, S. I. (2012). The IPA complete guides to behavioral and psychological symptoms of dementia (BPSD) (3rd ed.). Randwick NSW, Australia: The International Psychogeriatric Association. Draper, B., Brodaty, H., & Finkel, S. I. (2012). The IPA complete guides to behavioral and psychological symptoms of dementia (BPSD) (3rd ed.). Randwick NSW, Australia: The International Psychogeriatric Association.
go back to reference Dröes, J., & Plooy, A. (2010). Herstelondersteunende zorg in Nederland: Vergelijking met Engelstalige literatuur. Tijdschrift voor Rehabilitatie, 19(2), 6–17. Dröes, J., & Plooy, A. (2010). Herstelondersteunende zorg in Nederland: Vergelijking met Engelstalige literatuur. Tijdschrift voor Rehabilitatie, 19(2), 6–17.
go back to reference Van Dulmen, S., Weert, J. C. M., & Jansen, J. (2011). Communiceren in de zorg: Verpleegkundige-patiënt gesprekken in theorie en praktijk. Groningen: Noordhoff. Van Dulmen, S., Weert, J. C. M., & Jansen, J. (2011). Communiceren in de zorg: Verpleegkundige-patiënt gesprekken in theorie en praktijk. Groningen: Noordhoff.
go back to reference Garenfeld, W., & Wilting, R. (Red.) (2002). Programma ouderen: Een eerste aanzet. Eindhoven: GGZE. Garenfeld, W., & Wilting, R. (Red.) (2002). Programma ouderen: Een eerste aanzet. Eindhoven: GGZE.
go back to reference GGZ Nederland (2015). Sectorrapport GGZ 2013: Feiten en cijfers over een sector in beweging. Amersfoort: GGZ Nederland. GGZ Nederland (2015). Sectorrapport GGZ 2013: Feiten en cijfers over een sector in beweging. Amersfoort: GGZ Nederland.
go back to reference Griens, A. M. G. F., & Tinke JL. (2006). Stichting farmaceutische kengetallen. Den Haag: Data en feiten; Alphen aan den Rijn: AlphaBase. Griens, A. M. G. F., & Tinke JL. (2006). Stichting farmaceutische kengetallen. Den Haag: Data en feiten; Alphen aan den Rijn: AlphaBase.
go back to reference Griens, A. M. G. F., Janssen-Hoge, J. M., Kroon, J. D. L., et al. (2017). SFK: Jaaroverzicht, data en feiten 2017. Den Haag: Stichting Farmaceutische Kengetallen. Griens, A. M. G. F., Janssen-Hoge, J. M., Kroon, J. D. L., et al. (2017). SFK: Jaaroverzicht, data en feiten 2017. Den Haag: Stichting Farmaceutische Kengetallen.
go back to reference Hazelhof, T., Garenfeld, W., & Verdonschot, T. (2011). Dementie en psychiatrie. Amsterdam: Reed bussiness. Hazelhof, T., Garenfeld, W., & Verdonschot, T. (2011). Dementie en psychiatrie. Amsterdam: Reed bussiness.
go back to reference Hegeman, J. M., Kok, R. M., Van der Mast, R. C., et al. (2012). Phenomenology of depression in older compared with younger adults: Meta-analysis. British Journal of Psychiatry, 200(4), 275–281.CrossRef Hegeman, J. M., Kok, R. M., Van der Mast, R. C., et al. (2012). Phenomenology of depression in older compared with younger adults: Meta-analysis. British Journal of Psychiatry, 200(4), 275–281.CrossRef
go back to reference Hendriksen-Favier, A., Nijnens, K., & Van Rooijen, S. (2012). Handreiking voor de implementatie van herstelondersteunende zorg in de ggz. Utrecht: Trimbos-instituut. Hendriksen-Favier, A., Nijnens, K., & Van Rooijen, S. (2012). Handreiking voor de implementatie van herstelondersteunende zorg in de ggz. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference Hoogenboezem, J., & Van den Berg, W. (2004). Recente ontwikkelingen rond zelfdoding in Nederland. In CBS (Red.), Bevolkingstrends 1e kwartaal 2004 (pp. 40–48). Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek. Hoogenboezem, J., & Van den Berg, W. (2004). Recente ontwikkelingen rond zelfdoding in Nederland. In CBS (Red.), Bevolkingstrends 1e kwartaal 2004 (pp. 40–48). Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
go back to reference Kat, M., & Heeren, T. (2010). Het psychiatrsich onderzoek. In R. Van der Mast, T. Heeren, M. Kat, et al. (Red.), Handboek ouderenpsychiatrie (pp. 121–139). Utrecht: De Tijdstroom. Kat, M., & Heeren, T. (2010). Het psychiatrsich onderzoek. In R. Van der Mast, T. Heeren, M. Kat, et al. (Red.), Handboek ouderenpsychiatrie (pp. 121–139). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Knipscheer, K. (2007). Ouder worden in sociaal-culturele en omgevingscontext. In A. M. Pot, Y. Kuin & M. Vink (Red.), Handboek ouderenpsychologie (pp. 37–49). Utrecht: De Tijdstroom. Knipscheer, K. (2007). Ouder worden in sociaal-culturele en omgevingscontext. In A. M. Pot, Y. Kuin & M. Vink (Red.), Handboek ouderenpsychologie (pp. 37–49). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference KPMG (Kleynveld Peat Marwick Goerdeler)-Plexus (2017). Monitor generalistische basis GGZ, 2011–2015. Breda: KPMG/Vektis. KPMG (Kleynveld Peat Marwick Goerdeler)-Plexus (2017). Monitor generalistische basis GGZ, 2011–2015. Breda: KPMG/Vektis.
go back to reference Laslett, P. (1987). The emergence of the third age. Ageing & Society, 7, 133–160.CrossRef Laslett, P. (1987). The emergence of the third age. Ageing & Society, 7, 133–160.CrossRef
go back to reference Legra, M. J. H., Debast, I., & Van Alphen, S. P. J. (2018). Levensloopperspectief. In S. P. J. van Alphen, R. C. Oude Voshaar, F. Bouckaert, et al. (Red.), Handboek persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen (pp. 25–36). Utrecht: De Tijdstroom. Legra, M. J. H., Debast, I., & Van Alphen, S. P. J. (2018). Levensloopperspectief. In S. P. J. van Alphen, R. C. Oude Voshaar, F. Bouckaert, et al. (Red.), Handboek persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen (pp. 25–36). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Meurs, P., Dohmen, D., Kremer, J., et al. (2017). RVS-Zorgagenda voor een gezonde samenleving. Den Haag: Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Meurs, P., Dohmen, D., Kremer, J., et al. (2017). RVS-Zorgagenda voor een gezonde samenleving. Den Haag: Raad voor Volksgezondheid en Samenleving.
go back to reference Notenboom, K. (2017). The pursuit of user-friendly medicines: Older people in the hot seat. Academisch proefschrift. Utrecht: Universiteit Urecht. Notenboom, K. (2017). The pursuit of user-friendly medicines: Older people in the hot seat. Academisch proefschrift. Utrecht: Universiteit Urecht.
go back to reference Prevoo, M. A. L. M. (2013). Werkwijze, anamnese en lichamelijk onderzoek bij ouderen. In P. A. F. Jansen, J. R. van der Laan & J. M. G. A. Schols (Red.), Het geriatrie formularium: Een praktische leidraad (pp. 40–50). Houten: Bohn Stafleu van Loghum/Springer Media. Prevoo, M. A. L. M. (2013). Werkwijze, anamnese en lichamelijk onderzoek bij ouderen. In P. A. F. Jansen, J. R. van der Laan & J. M. G. A. Schols (Red.), Het geriatrie formularium: Een praktische leidraad (pp. 40–50). Houten: Bohn Stafleu van Loghum/Springer Media.
go back to reference Schuster, J. P., Hoertel, N., Le Strat, Y., et al. (2013). Personality disorders in older adults: Findings from the national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. American Journal of Geriatric Psychiatry, 21, 757–768.CrossRef Schuster, J. P., Hoertel, N., Le Strat, Y., et al. (2013). Personality disorders in older adults: Findings from the national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. American Journal of Geriatric Psychiatry, 21, 757–768.CrossRef
go back to reference Stevenson, J., Datyner, A., Boyce, A., et al. (2011). The effect of age on prevalence, type and diagnosis of personality disorder in psychiatric inpatients. International Journal of Geriatric Psychiatry, 26, 981–987.CrossRef Stevenson, J., Datyner, A., Boyce, A., et al. (2011). The effect of age on prevalence, type and diagnosis of personality disorder in psychiatric inpatients. International Journal of Geriatric Psychiatry, 26, 981–987.CrossRef
go back to reference Sturkenboom, M. C. J. M. (2017). Eindrapport: Vervolgonderzoek medicatieveiligheid. Rotterdam: Erasmus MC; Utrecht: NIVEL; Nijmegen: Radboud UMC; Utrecht: PHARMO. Sturkenboom, M. C. J. M. (2017). Eindrapport: Vervolgonderzoek medicatieveiligheid. Rotterdam: Erasmus MC; Utrecht: NIVEL; Nijmegen: Radboud UMC; Utrecht: PHARMO.
go back to reference Ten Have, E. C. M., Gortworst, R., De Boer, C., et al. (2017). De verpleegkundige als communicator: Leerboek communicatieve vaardigheden. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Ten Have, E. C. M., Gortworst, R., De Boer, C., et al. (2017). De verpleegkundige als communicator: Leerboek communicatieve vaardigheden. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference Van Alphen, B. (Red.) (2010). Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Amsterdam: Hogrefe. Van Alphen, B. (Red.) (2010). Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. Amsterdam: Hogrefe.
go back to reference Van Iersel, M., & Olde Rikkert, M. (2017). Anamnese. In M. Van Iersel, M. Smalbrugge, M. Van de Pol, et al. (Red.), Leerboek geriatrie: Probleemgeoriënteerd werken met ouderen (pp. 49–56). Utrecht: De Tijdstroom. Van Iersel, M., & Olde Rikkert, M. (2017). Anamnese. In M. Van Iersel, M. Smalbrugge, M. Van de Pol, et al. (Red.), Leerboek geriatrie: Probleemgeoriënteerd werken met ouderen (pp. 49–56). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Van de Ven I., & Videler, A. C. (2018). Systeemtherapie. In S. P. J. van Alphen, R. C. Oude Voshaar, F. Bouckaert & A. C. Videler (Red.), Handboek persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen (pp. 149–167). Utrecht: De Tijdstroom. Van de Ven I., & Videler, A. C. (2018). Systeemtherapie. In S. P. J. van Alphen, R. C. Oude Voshaar, F. Bouckaert & A. C. Videler (Red.), Handboek persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen (pp. 149–167). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Verbeek, M., Knispel, A., & Nuijen, J. (2015). GGZ in tabellen: 2013–2014. Utrecht: Trimbos-instituut. Verbeek, M., Knispel, A., & Nuijen, J. (2015). GGZ in tabellen: 2013–2014. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference Verweij, G., & Houben-Van Herten, M. (2013). Bevolkingstrends 2013: Depressiviteit en antidepressiva in Nederland. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek. Verweij, G., & Houben-Van Herten, M. (2013). Bevolkingstrends 2013: Depressiviteit en antidepressiva in Nederland. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
go back to reference Videler, A., Clijsen, M., & Garenfeld, W. (2005). Handboek deeltijdbehandeling acute gerontopsychiatrie en cognitieve stoornissen. Tilburg: GGz Midden-Brabant. Videler, A., Clijsen, M., & Garenfeld, W. (2005). Handboek deeltijdbehandeling acute gerontopsychiatrie en cognitieve stoornissen. Tilburg: GGz Midden-Brabant.
go back to reference Widiger, T. A., & Seidlitz, L. (2002). Personality, psychopathology and aging. Journal of Research in Personality, 36, 335–362.CrossRef Widiger, T. A., & Seidlitz, L. (2002). Personality, psychopathology and aging. Journal of Research in Personality, 36, 335–362.CrossRef
Metagegevens
Titel
Ouderenpsychiatrie
Auteurs
drs. W. Garenfeld
C. van Osch
Copyright
2020
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2374-6_17