Organisatietheorie voor non-profit

Voorwerk

1. Organisaties

Abstract

In dit eerste hoofdstuk worden de algemene kenmerken van organisaties geïntroduceerd en wordt kort besproken wat er bij organiseren altijd te pas komt. Ook wordt ingegaan op wat wél en wat niet specifiek is voor non-profitorganisaties.

Bert Kapteyn

2. Horizontale taakspecialisatie

Abstract

De structuur van een organisatie wordt in belangrijke mate bepaald door de indeling van de werkprocessen op uitvoerend niveau. Industriële processen worden gekenmerkt door een vergaande opsplitsing in nevengeschikte taakverrichtingen.

Bert Kapteyn

3. Verticale taakspecialisatie

Abstract

Verticale taakspecialisatie brengt een scheiding aan tussen de uitvoering van taken en het nemen van beslissingen daarover. Leiding en planning worden daardoor een aparte taakstelling naast de uitvoering van werkzaamheden.

Bert Kapteyn

4. De organieke structuur

Abstract

Om de mogelijkheden voor coördinatie en besturing in stand te houden zijn grote en complexe organisaties opgedeeld in onderdelen die zelf ook weer onderverdeeld kunnen zijn.

Bert Kapteyn

5. Coördinatie

Abstract

Voor het bereiken van een doel moeten de diverse deeltaken en -processen op elkaar worden afgestemd. Er zijn verschillende manieren om die coördinatie te bewerkstelligen. In elke organisatie worden die allemaal wel op één of andere manier toegepast.

Bert Kapteyn

6. Finalisatie

Abstract

Bij organisaties wordt doorgaans een sterke mate van rationaliteit verondersteld. Dat wil zeggen dat doelen min of meer bewust worden gekozen en dat vervolgens wordt bezien hoe die het meest effectief en efficiënt kunnen worden bereikt.

Bert Kapteyn

7. Sturing en bestuurlijke organen

Abstract

In een organisatie zijn een bestuurd en een besturend deelsysteem te onderscheiden. In een kleine onderneming kan het besturend systeem uit één persoon bestaan. In een eenmansbedrijf vallen beide deelsystemen samen.

Bert Kapteyn

8. Beleidsvoering en beheersing

Abstract

Zorgvuldige sturing van een organisatie is gebaseerd op een visie omtrent wat men in de toekomst wil bereiken en de manier waarop men dat wil bereiken. Sturen is ergens op aansturen op grond van een beleid ten aanzien van de drie managementfuncties: externe en interne afstemming en structurering (zie par. 3.3).

Bert Kapteyn

9. Centralisatie en spreiding van macht

Abstract

In dit hoofdstuk zijn de machts- en invloedsverhoudingen in organisaties aan de orde. Macht is een veelomvattend verschijnsel. Het doortrekt alle sociale verhoudingen, niet alleen die in organisaties.

Bert Kapteyn

10. Organisatie als machtsconfiguratie

Abstract

In dit hoofdstuk wordt nader gekeken naar de organisatie als een stelsel van machtsverhoudingen. Daar in zijn bepaalde regelmatigheden aanwijsbaar en sociale mechanismen die machtsverschuivingen kunnen veroorzaken. Verschillende theorieën werpen daar hun licht op.

Bert Kapteyn

11. Ontwikkelingen in het denken over organisaties

Abstract

Het denken over organisaties is de afgelopen eeuw beheerst door de begrippen ‘bureaucratie’ van Max Weber (1864-1920) en ‘scientific management’ van Frederic Taylor (1856-1915).

Bert Kapteyn

12. Organisatietypen

Abstract

Geen twee organisaties zijn gelijk maar sommige lijken meer op elkaar dan andere. Het grote aantal onderzoeken op basis van de contingentietheorie (zie par. 11.7 heeft veel inzichten opgeleverd in de samenhang tussen organisatiestructuren en allerlei omgevingsfactoren.

Bert Kapteyn

13. Non-profitorganisaties

Abstract

Het onderscheid tussen profit en non-profitorganisaties suggereert een groot verschil tussen beide. Bij nader inzien is echter niet zo helder waarop het verschil betrekking heeft.

Bert Kapteyn

14. Van overheid naar markt

Abstract

Na 1980 is in Nederland en tal van andere landen een heroriëntatie op de rol van de overheid op gang gekomen. In het algemeen trekt de overheid zich terug ten gunste van de marktsector, in dit verband ook wel private of particuliere sector genoemd.

Bert Kapteyn

15. New public management

Abstract

Een marktconforme bedrijfsvoering in de publieke sector en een meer op output gerichte sturing, zonder dat van echte marktwerking sprake is, wordt nagestreefd onder de noemer ‘new public management’.

Bert Kapteyn

16. Hybride organisaties

Abstract

Wakker geworden door bezuinigingen en de gelijktijdige roep om marktwerking zijn veel organisaties in de publieke sector naast hun publieke taken ook marktactiviteiten gaan ontplooien. Dat geldt zowel voor overheidsdiensten als particuliere instellingen.

Bert Kapteyn

17. Professionalisering en het autonomiedilemma

Abstract

Nadat in de vorige hoofdstukken vooral overheidsdiensten in het vizier zijn geweest, wordt de aandacht nu gericht op particuliere instellingen voor professionele zorg- en dienstverlening, onderwijs enzovoort (o.a. ook quango’s, zie par. 14.8).

Bert Kapteyn

18. Professionele organisaties

Abstract

De meeste particuliere non-profitinstellingen zijn te karakteriseren als professionele dienstverlenende organisaties. Dat wil zeggen dat de uitvoerende kern wordt gevormd door professionals die kennisintensieve dienstverlening bieden aan de cliënten van de instelling.

Bert Kapteyn

19. Hoe rationeel is rationeel?

Abstract

In bijna alle definities van het verschijnsel ‘organisatie’ neemt het begrip ‘rationaliteit’ een centrale plaats in, maar slechts zelden wordt verduidelijkt wat daarmee bedoeld wordt.

Bert Kapteyn

Nawerk