4. Oorzaken en behandeling

Het ontstaan van sociaal-emotionele problemen wordt in vrijwel alle gevallen verklaard vanuit een samenspel van biologische (aanleg)factoren en omgevingsinvloeden. Afhankelijk van het type problematiek ligt het accent meer op de omgeving of de biologische aanleg. Bij autistisch gedrag en – in mindere mate – bij aandachtstekort met hyperactiviteit neemt de biologische component een belangrijke plaats in. Deze stoornissen hebben vaak het karakter van een moeilijk te overwinnen handicap. Ook bij oppositioneel-opstandig gedrag, agressief en antisociaal probleemgedrag en angstig en stemmingsverstoord gedrag, wordt verondersteld dat de biologische aanleg een rol speelt. Evidenter is echter aangetoond dat ongunstige opvoedingsomstandigheden een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van deze sociaal-emotionele gedragsproblematieken. Gebleken is dat ouders die zich autoritair gedragen, geen emotionele steun verlenen, weinig responsief reageren en inconsequent opvoeden, veel schade kunnen veroorzaken. Ouders die adequaat en voorspelbaar reageren op de gedragingen en behoeften van hun kinderen, kunnen daarentegen veel bijdragen aan de optimale ontplooiing van hun kinderen. Naast het gezin zijn school en vrienden van invloed op de wijze waarop de kinderen uitgroeien tot volwassenen. Wat de biologische factoren betreft, wordt veelal gewezen op mogelijke lichte hersenbeschadigingen en/of neurologische disfuncties. Het onderzoek op dit gebied heeft echter nog geen concrete biologische oorzaken aangereikt. Omdat traceerbare biologische kenmerken ontbreken, kan de diagnose van sociaal-emotionele problematiek bij kinderen vooralsnog alleen op gedragsniveau plaatsvinden.