Top

Gepubliceerd in:

01-04-2000

Ontwikkeling en behandeling van encopresis bij adolescenten

Literatuur en casuïstiek

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 2/2000

Abstract

Encopresis is een typisch gedragsprobleem van kinderen, dat slechts sporadisch bij adolescenten gesignaleerd wordt. Aan de hand van literatuur en casuïstiek worden de typische kind- en gezinskenmerken van encopretici beschreven. Er blijkt een opvallend consistent beeld te bestaan van passiviteit en grote ‘geslotenheid’, niet alleen van de adolescent, maar ook van zijn gezin. Aan de hand van twee gevalsbeschrijvingen wordt een en ander geïllustreerd. Therapeutisch impliceert de behandeling van encopresis bij adolescenten een directieve werkwijze die tot doel heeft de zelfwerkzaamheid te bevorderen. Met behulp van training in sociale vaardigheden moet de adolescent voorts een sociaal netwerk kunnen opbouwen. In de discussie wordt de hypothese van een gegeneraliseerde psychosociale ontwikkelingsachterstand bij deze adolescenten toegelicht en uitgewerkt.

vorige artikel Seksuele therapie en oplossingsgerichte therapie

volgende artikel Serie Opleiders van het eerste uur

De leeftijdsgrens wordt in de DSM-IV classificatie gesteld op ten minste vier jaar met een frequentie van minimaal één keer per maand gedurende minstens drie maanden. Er wordt geen onderscheid gemaakt in het daadwerkelijk zich bevuilen met ontlasting en sporen van verloren ontlasting in de broek.

De patiënt is nooit zindelijk geweest (continu incontinen = rimaire vorm) en de faecale incontentinentie gaat (blijkens lichamelijk onderzoek of anamnese) gepaard met obstipatie en overloopincontinentie (zie Bosch, 1991, DSM-IV, 1994). Met overloopincontinentie wordt bedoeld ‘een constant onwillekeurig doorsijpelen van faeces, gerelateerd aan de verstopping’ (Bosch, 1984).

Bellman, M. (1966) Studies on encopresis. Acta Paediatrica Scandinavica, Supl. 170.

Bemporad, J.R. (1978). Encopresis. In B.B. Wolman, J. Ega & A. Ross (eds), Handbook of treatment of mental disorders in childhood and adolescence. New Yersey: Prentice Hall.

Bemporad, J.R., Pfeifer, C.L., Gibbs, L., Cortner, R.H. & Bloom, W. (1971). Characteristics of encopretic patients and their families. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 10, 272-297.PubMed

Boon, F. (1992). ‘Comorbidity of attention deficit hyperactivity disorder with conduct, depressive, anxiety and other disorders’: Comment. American Journal of Psychiatry, 149, 148.PubMed

Boon, F.F.L. & Singh, N.N. (1991) A model for the treatment of encopresis. Behavior Modification, 15, 355-371.CrossRefPubMed

Bosch, J.J. (in voorbereiding). Encopresis as a developmental disorder.

Bosch, J.D. (1995). Encopresis. In W.T.A.M. Everaerd, e.a. (red), Handboek Klinische Psychologie, Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, D2000, 1-21.

Bosch, J.D. (1991). Medisch-psychologische behandeling van retentieve encopresis. Tijdschrift voor Kindergeneeskunde, 59, 68-72.PubMed

Bosch, J.D. (1988). Treating children with encopresis and constipation: an evaluation by means of single case studies.In P.M.G. Emmelkamp, W.T.A. Everaerd, F. Kraaimaat & M.J.M. van Son (eds), Advances in theory and practice in behaviour therapy. Vol 3. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.

Bosch, J.D. (1986) Behandeling van encopresis in de adolescentie: literatuur en casuïstiek. Gedragstherapie, 19, 109-124.

Bosch, J.D. (1984) Gedragsmodificatie van encopresis. Dissertatie VU, Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.

Bosch, J.D. & Slot, W. (1998). Buikpijn bij kinderen: onderzoek en theoretische opvattingen. In J.D.Bosch e.a. (red), Jaarboek Ontwikkelingspsychologie, Orthopedagogiek en Kinderpsychiatrie, Volume 3 (1998/99). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Bosch, J.D., Hoogstraten, W.A. van & Ten Brink, L.T. (1995). Gedragsbeoordeling van kinderen met encopresis. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 34, 510-520.

Bosch, J.D. & Lijftogt, N. (1992a) Problemen rond zindelijkheid overdag; deel 1, Instructie voor ouders. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.

Bosch, J.D., Dik, M.I., Douwes, A.C., Jongenelen, E. & Kerstens, T. (1992b). Problemen rond zindelijkheid overdag; deel II, Begeleiding van ouders en kinderen. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.

Brazelton, T.B. (1962). A child-oriented approach to toilet training. Pediatrics, 29, 121-128.PubMed

Byrne, St. (1973). Hypnosis and the irritable bowel: case histories, methods and speculation. The American Journal of Clinical Hypnosis, 15, 263-265.PubMed

Cohen, Th.B. (1981). Adolescents with developmental arrest. In: Sherman C. Fernstein (ed), Adolescent Psychiatry, vol 9, 550-558

Cox, D.J., Stuphen, J., Borowitz, St., Dickens, M.N. & Singles, J. (1994). Simple electromyographic biofeedback treatment for chronic pediatric constipation/encopresis: preliminary report. Biofeedback and Self-Regulation, 19, 41-50.CrossRefPubMed

Cox, D.J., Stuphen, J., Ling, W., Quillian, W. & Borowitz, St. (1996). Additive benefits of laxative, toilet training and biofeedback therapies in the treatment of pediatric encopresis. Journal of Pediatric Psychology, 21, 659-670.CrossRefPubMed

Goossens, L. & Marcoen, A. (1994). Eenzaamheid in de adolescentie. In J.D.Bosch, e.a. (red), Jaarboek Ontwikkelingspsychologie, orthopedagogiek en kinderpsychiatrie, volume 1 (1994/95). Houten: Bohn Stafleu & Van Loghum.

Gumair, J. (1990). Multimodal counseling of childhood encopresis: A case example. School Couselor, 38, 58-64.

Haan, de E. (1998). Gedragstherapie van adolescenten. In P.J.M. Prins & J.D.Bosch (red), Methoden en technieken van gedragstherapie bij kinderen en jeugdigen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Harbauer, H. (1978). Das aggressive Kind. Monatschrift für Kinderheilkunde, 126, 472-478.

Hedberg, A.G. (1973). The treatment of chronic diarrhea by systematic desensitisation: a case report. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 4, 67-68.CrossRef

Johnston, B.D. & Wright, J.A. (1993). Attentional dysfunction in children with encopresis. Developmental and Behavioral Pediatrics, 14, 381-385.CrossRef

Kolko, D.J. (1989). Inpatient intervention for chronic functional encopresis in psychiatrically disturbed children. Behavioral Residential Treatment, 4, 231-252.

Landman, G.B., Rappaport, L. Fenton, T., Levine, M.D. (1986). Locus of control and self-esteem in children of encopresis. Developmental and Behavioral Pediatrics, 7, 111-113.CrossRef

Largo, R.H., Gianciaruso, M. & Prader, A. (1978). Die Entwicklung der Darm- und Blasenkontrolle von der Geburt bis 18. Lebensjahr: Longitudinale Studie. Schweitzerische medizinische Wochenschrift, 108, 155-160.

Levowitz, H.J. & Goldstein, G. (1979). Encopresis in adolescence: two case studies. Adolescence, 14, 297-311.PubMed

Loening-Baucke, V. (1996). Balloon defecation as a predictor of outcome in children with functional constipation and encopresis. Journal of Pediatrics, 128, 336-340.CrossRefPubMed

Nolan, T., Coffey, C., Oberlaid, F. e. a. (1992). Benificial behavioral effects of succesful encopresis therapy. American Journal Dis. Child 146, 484.

Novick, J., (1980) Negative therapeutic motivation and negative therapeutic alliance. Psychoanalytic Study of the Child, 35, 299-320.PubMed

Owens-Stively, J.A. (1987). Self-esteem and compliance in encopretic children. Child Psychiatry and Human Development, 18, 13-21.CrossRefPubMed

Plas, R.N. van der, Benninga, M.A., Redekop, W.K., Taminiau, J.A. & Büller, H.A. (1996). Randomised trial of biofeedback training for encopresis. Archives of Disease in Childhood, 75, 367-374.CrossRefPubMed

Rockney, R.M., McQuade, W.H., Days, A.L., Linn, H.E. & Alario, A.J. (1996). Encopresis treatment outcome: Long term follow-up of 45 cases. Developmental and Behavioral Pediatrics, 17, 380-385.CrossRef

Shapiro, L.E. & Henderson, J.G. (1992). Brief therapy for encopresis: A case study. Journal of Family Therapy, 3, 1-12.

Sifneos, P.E. (1996). Alexithymia: Past and Present. American Journal of Psychiatry, 153, 137-142.PubMed

Sifneos, P.E. (1973). The prevalence of ‘alexithymic’ characteristics in psychosomatic patients. Psychotherapy & Psychosomatics, 22, 255-262.

Smit, M. (1993). Sociale netwerken en sociale steun bij jongeren: een taxatieprocedure voor de jeugdhulpverlening. Kind & Adolescent, 14, 92-100.CrossRef

Taichert, L.C. (1971). Childhood encopresis: A neuro-developmental family approach to management. California Medical Journal, 115, 11-18.

Webster, A. & Gore, E. (1980). The treatment of intractable encopresis: a team intervention approach. Child: Care, Health and Development, 6, 351-360.CrossRef

Weiner, I.B. (1988). De mythe van de normale onaangepastheid in de adolescentie. In B.Driessen & H.de Hoogh (red), Psychotherapie bij adolescenten. Deventer: Van Loghum Slaterus.

Winnicott, D.W. (1965). The Family and Individual Development. Londen: Travistock Publications

Zigler, E. & Finn-Stevenson, M. (1987). Children: Development and Social Issues. Lexington: DC Heath & Comp.

Titel: Ontwikkeling en behandeling van encopresis bij adolescenten
Literatuur en casuïstiek
Publicatiedatum: 01-04-2000
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 2/2000
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03061913

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Abstract

Log in om toegang te krijgen