Skip to main content
Top

2012 | hbo | Boek

Onderzoek en behandeling van het bewegingsapparaat bij ouderen

Auteurs: Koos Van Nugteren, Dos Winkel

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Boekenserie : Orthopedische Casuïstiek

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Ouder worden' is een wonderbaarlijk proces dat eigenlijk al begint voor de geboorte. Naarmate de tijd vordert veranderen weefsels in het lichaam van vorm en kwaliteit. Op hoge leeftijd neemt de kwaliteit zodanig af dat gemakkelijk klachten kunnen ontstaan; men spreekt dan van degeneratieve aandoeningen. Deze aandoeningen betreffen niet alleen het bewegingsapparaat maar ook organen, bloedvaten, hersenen en dergelijke.

Dit boek beschrijft orthopedische casuïstiek van degeneratieve aandoeningen die samenhangen met veroudering van het bewegingsapparaat van de mens. Besproken worden: osteoporose, fracturen, peesdegeneratie,peesrupturen, sarcopenie, polymyalgia rheumatica, kanaalstenose, artrose van het basisgewricht van de duim en loslating van heup-en knieprothesen.

Zoals gebruikelijk in de boekenreeks van Orthopedische Casuïstiek wordt ieder onderwerp besproken aan de hand van patiëntencasuïstiek uit de dagelijkse praktijk. Recente wetenschappelijke inzichten komen aan bod in addenda die volgen op de patiëntencasus.

De tekst is rijk geïllustreerd met educatieve tekeningen en foto's.

Beschikbare hoofdstukken

7 Een 72-jarige fluitspeler met al jaren bestaande klachten van de rechterduim
Samenvatting
Sinds ongeveer zeven jaar had een inmiddels 72-jarige bekende fluitist pijn ter hoogte van de radiale zijde van de rechterpols met uitstraling in de duim. Aanvankelijk waren de klachten nauwelijks van invloed op zijn prestaties als fluitist, maar de laatste twee jaar nam hij dagelijks een pijnstiller (paracetamol) voor al zijn repetities en optredens. Omdat er toch een duidelijke negatieve progressie in het klachtenpatroon zat, besloot hij zijn huisarts te raadplegen. Deze schreef hem een NSAID voor in de hoop dat dit beter zou werken dan alleen de pijnstiller.
Dos Winkel

Inhoudsopgave

Voorwerk
Inleiding
Samenvatting
Het ‘ouder worden’ is een wonderbaarlijk fysiologisch proces dat eigenlijk al begint vóór de geboorte. Naarmate de tijd vordert veranderen de weefsels in het lichaam van vorm en kwaliteit. Op hoge leeftijd neemt de kwaliteit zodanig af dat gemakkelijk klachten kunnen ontstaan; men spreekt dan van degeneratieve aandoeningen. Deze aandoeningen betreffen niet alleen het bewegingsapparaat maar ook organen, bloedvaten, hersenen en dergelijke. Leeftijd is hierbij niet de enige factor die van belang is.
Koos van Nugteren
1 Spontaan optredende hevige rugpijn bij een 88-jarige patiënte met een voorgeschiedenis van polymyalgia rheumatica, peesrupturen, een heupfractuur en CVA
Samenvatting
In de loop van tien jaar ontstond een opeenvolging van allerlei aandoeningen bij een voorheen gezonde alleenstaande vrouw. De problemen begonnen op tachtigjarige leeftijd met pijn en stijfheid van nek en schouders, enkele weken later gevolgd door pijn en stijfheid van beide heupen. Patiënte had ’s morgens enkele uren nodig om op gang te komen.
Koos Van Nugteren
1a Addendum: osteoporose
Samenvatting
Osteoporose is een conditie van het bot waarbij de botmineraaldichtheid (BMD) is verminderd en de botstructuur slechter van kwaliteit is geworden. Osteoporose is een min of meer fysiologisch proces dat voorkomt bij ongeveer een derde van de blanke vrouwen boven de vijftig jaar oud. Als de menstruatie stopt, vermindert de botdichtheid sneller dan voorheen het geval was. Als de botdichtheid beneden een bepaalde waarde komt, spreekt men van osteoporose. Het gevolg is dat het bot gemakkelijker breekt.
Koos Van Nugteren
1b Addendum: spierversterking bij sarcopenie
Samenvatting
Sarcopenie kan in de meeste gevallen voorkómen of behandeld worden door regelmatige krachttraining of het beoefenen van een sport waarbij spieren herhaaldelijk bijna maximaal worden belast.
Koos Van Nugteren
2 Persisterende linkszijdige heuppijn na een val bij een 83-jarige vrouw met een voorgeschiedenis van diverse wervelinzakkingen en een linkszijdige heupfractuur
Samenvatting
Op 69-jarige leeftijd begonnen de eerste fysieke ongemakken bij deze, nu 81-jarige en zelfstandig wonende alleenstaande vrouw. Zij was vrij klein van gestalte (1,60 m), had een wat voorovergebogen houding, en was tenger van postuur: zij woog 60 kg.
Irma Pelgrim
2a Addendum: valpreventie
Samenvatting
Veel actieve ouderen verliezen door een val hun zelfstandigheid en worden nadien minder actief omdat ze bijvoorbeeld angst hebben gekregen om opnieuw te vallen en/of omdat de gevolgen van de val hebben geleid tot een verminderde beweeglijkheid. In cijfers: één op de drie thuiswonende ouderen en de helft van de verpleeghuispatiënten valt ten minste één keer per jaar.
Willeke Trompers
3 Sinds een half jaar bestaande stoornissen tijdens het lopen bij een 75-jarige patiënte met COPD
Samenvatting
Een half jaar geleden zakte een 75-jarige vrouw zonder enige aanleiding door haar linkervoet. Een paar dagen later gebeurde hetzelfde met haar rechtervoet. Hierbij ontstond pijn aan de achterzijde van haar enkel maar deze pijn was enkele dagen later weer verdwenen. Zij kreeg vanaf dat moment de neiging op haar hielen te gaan lopen en ontwikkelde daardoor een wat merkwaardig looppatroon.
Koos van Nugteren
3a Addendum: corticosteroïden en hun effect op bindweefsel
Samenvatting
Corticosteroïden worden geproduceerd in de bijnierschors. Er zijn twee soorten corticosteroïden: mineralocorticoïden, die een belangrijke rol spelen in de zouthuishouding, en glucocorticoïden, die een rol spelen bij de vorming van glucose uit eiwitten.
Koos van Nugteren
4 Acuut ontstane, hevige laterale heuppijn bij een 83-jarige patiënte met polymyalgia rheumatica
Samenvatting
Plotseling ontstond hevige pijn aan de laterale zijde van de rechterheup van een mij bekende patiënt. Het gebeurde op het moment dat zij zich omdraaide en met het been naar opzij stapte. De eerste uren daarna was zij nauwelijks in staat om te lopen. In de dagen die volgden, wist zij zich met een stok in de contralaterale hand met moeite voort te bewegen, maar de pijn bleef bestaan, vooral als zij op het aangedane been stond.
Koos van Nugteren
4a Addendum: het trochanter major pijnsyndroom
Samenvatting
De trochanter major is een grote apofyse waar belangrijke spieren aanhechten. Deze spieren zorgen voor het bewegen van het been tijdens de zwaaifase en hebben een belangrijke functie bij het ‘dragen’ van het lichaam op het standbeen; vrijwel het gehele lichaam wordt gedragen door de heupkop terwijl de heupabductoren voorkomen dat men door de heup zakt.
Koos van Nugteren
5 Plotseling optredende schouderpijn bij een 90-jarige vrouw tijdens het opendraaien van een pot bonen
Samenvatting
Een 90-jarige vrouw had al jaren pijnlijke vingergewrichten als gevolg van artrose. Zij had hierdoor moeite met allerlei eenvoudige dagelijkse handelingen. Vooral als zij met haar handen kracht moest zetten ontstond pijn in de vingers. Een van de problemen was het opendraaien van potten.
Koos van Nugteren
5a Tendinose: de histologie en de behandeling
Samenvatting
Tendinose is een degeneratieve verandering van de pees. Deze ‘aandoening’ komt vaker voor bij ouderen. Niet altijd is sprake van een symptomatische tendinose; de pees kan dus histologisch alle kenmerken van een degeneratie hebben zonder dat hieruit symptomen voortkomen. Wel is het risico op klachten hoger en zal er eerder een (partiële) ruptuur optreden in een gedegenereerde pees dan in een kerngezonde pees.
Koos van Nugteren
6 Forse lage-rugklachten met pijn in het linkerbeen en de linkervoet bij een 70-jarige man
Samenvatting
Geleidelijk ontstond bij een toen 69-jarige man pijn in onderrug, linkerbeen en -voet. Er was geen trauma aan voorafgegaan. Hij kreeg moeite om goed op het linkerbeen te staan en zakte er soms doorheen. Hij vertelde dat hij hierdoor tweemaal met zijn fiets is gevallen bij het afstappen. Daarbij was – in mindere mate – ook sprake van linkszijdige liespijn. Verder zegt patiënt dat hij er bij het lopen steeds op moet letten zijn (niet-pijnlijke) rechterbeen recht neer te zetten, omdat dit been steeds de neiging heeft naar binnen te draaien.
Koos van Nugteren
6a Addendum: heupartrose en spinale stenose, een veelvoorkomende en moeilijk te differentiëren combinatie bij ouderen
Samenvatting
In de (para)medische praktijk zien we dikwijls ouderen met uitstralende pijn in de benen. Twee veelvoorkomende oorzaken van beenpijn – zeker op latere leeftijd – zijn spinale stenosea en heupartrose. Het is vaak moeilijk om aan de hand van het klinisch beeld te differentiëren of er sprake is van heupartrose of spinale stenose. Het wordt nog lastiger als sprake (b)lijkt te zijn van beide aandoeningen.
Irma Pelgrim
7 Een 72-jarige fluitspeler met al jaren bestaande klachten van de rechterduim
Samenvatting
Sinds ongeveer zeven jaar had een inmiddels 72-jarige bekende fluitist pijn ter hoogte van de radiale zijde van de rechterpols met uitstraling in de duim. Aanvankelijk waren de klachten nauwelijks van invloed op zijn prestaties als fluitist, maar de laatste twee jaar nam hij dagelijks een pijnstiller (paracetamol) voor al zijn repetities en optredens. Omdat er toch een duidelijke negatieve progressie in het klachtenpatroon zat, besloot hij zijn huisarts te raadplegen. Deze schreef hem een NSAID voor in de hoop dat dit beter zou werken dan alleen de pijnstiller.
Dos Winkel
8 Progressieve pijn en zwelling van de rechterknie bij een 78-jarige vrouw, die dertien jaar geleden een knieprothese kreeg
Samenvatting
Dertien jaar geleden onderging een toen 65-jarige patiënte een knieoperatie in verband met ernstige gonarthrosis, secundair aan een in haar jeugd doorgemaakte compressiefractuur van het tibiaplateau. Er werd een volledige knieprothese geplaatst. Twaalf jaar lang had deze actieve vrouw geen klachten; ze kon goed wandelen, traplopen en zonder probleem in de tuin werken. Ongeveer een jaar geleden begon zij geleidelijk pijn te krijgen, vooral tijdens wandelen en traplopen. Ook werd de knie dik na belasting.
Marc Martens
8a Addendum: wear disease
Samenvatting
Polyethyleen is een soort plastic dat wordt gebruikt in de meeste typen endoprothesen die ouderen geïmplanteerd krijgen in knie of heup. In geval van de totale knieprothese wordt meestal een metalen femurdeel en een hiermee articulerend polyethyleen tibiadeel geïmplanteerd.
Koos Van Nugteren
Nawerk
Meer informatie
Titel
Onderzoek en behandeling van het bewegingsapparaat bij ouderen
Auteurs
Koos Van Nugteren
Dos Winkel
Copyright
2012
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-9189-9
Print ISBN
978-90-313-9188-2
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9189-9