Skip to main content
Top

2010 | hbo | Boek

Onderzoek en behandeling van anterieure kniepijn

Orthopedische casuïstiek

Redacteuren: Koos van Nugteren, Dos Winkel

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

De anatomische structuren die bijdragen aan strekking van de knie bevinden zich aan de voorzijde van het been, rond de knieschijf. Tijdens hardlopen en springen worden zij zwaar belast. Het komt dan ook zeer nauw hoe deze anterieure structuren ten opzichte van elkaar zijn gevormd: kleine anatomische variaties kunnen al leiden tot overbelasting, subluxatie of zelfs luxatie van de knieschijf. Anterieure kniepijn is dan ook een veelvoorkomend probleem, vooral bij jonge sporters.Dit boek behandelt de meest voorkomende vormen van pathologie aan de voorzijde van de knie. Er wordt onder andere aandacht besteed aan patella-instabiliteit, het patellofemoraal pijnsyndroom, het plicasyndroom, hoffitis, de ziekte van Osgood Schlatter, de jumpers knee, fracturen en osteochondrosis dissecans.Zoals gebruikelijk in de boekenreeks van Orthopedische Casuïstiek wordt ieder onderwerp besproken aan de hand van patiëntencasuïstiek uit de dagelijkse praktijk. Recente wetenschappelijke inzichten komen aan bod in addenda die volgen op de patiëntencasus.De tekst is rijk geïllustreerd met educatieve tekeningen en fotos. De bijlagen achterin het boek tonen allerlei handige overzichten van oefenprogrammas, patellatesten en anatomische variaties van het patellofemorale gewricht.Het boek is in het bijzonder bestemd voor (sport)fysiotherapeuten, kinesitherapeuten, oefentherapeuten, huisartsen, en orthopeden.

Inhoudsopgave

Voorwerk
Inleiding
Samenvatting
Dieren die zich voortbewegen, hebben gewoonlijk twee of drie ledematen op de grond terwijl één of twee ledematen zich verplaatsen. Toen in de loop van de evolutie de mens(aap) op twee benen ging lopen, moest het volledige lichaamsgewicht – tijdens voortbewegen – gedragen worden door één been. Dit had grote consequenties voor de krachten die het kniegewricht moest opvangen.
Koos van Nugteren
1. Chronische, bilaterale anterieure kniepijn bij een 14-jarige tennisspeler
Samenvatting
Sinds een halfjaar had een 14-jarige sportieve jongen last van beide knieën ter hoogte van de tuberositas tibiae. De klachten ontstonden vrijwel direct bij aanvang van de tennistraining of -wedstrijd, en verdwenen pas na ongeveer anderhalve dag. Er was geen trauma in de voorgeschiedenis. Röntgenonderzoek van de knieën toonde geen afwijkingen.
Dos Winkel
1a. Addendum: de ziekte van Osgood-Schlatter
Samenvatting
De ziekte van Osgood-Schlatter is een apofysitis van de tuberositas tibiae als gevolg van trekkrachten van de kniepees op de relatief zwakke apofyse
Koos van Nugteren
2. Een 15-jarige scholier met dubbelzijdige anterieure kniepijn
Samenvatting
Twee keer per week ging dit 15-jarige meisje naar de dansschool. Zij deed dit met veel plezier. Geleidelijk ontstond echter pijn aan de voorzijde van beide knieën. Aanvankelijk maakte zij zich weinig zorgen. Enkele dagen rust deed de klachten namelijk snel verdwijnen. Als zij echter weer naar dansles ging, kwam de pijn terug. In de loop van enkele maanden nam de pijn toe, vooral als zij enige tijd intensief aan het dansen was. Toen ook pijn ontstond tijdens haar werk als vakkenvuller in de supermarkt en tijdens fietsen naar school, besloot zij een fysiotherapeut te raadplegen.
Koos van Nugteren
3. Hevige anterieure kniepijn, acuut ontstaan tijdens een actie op het skateboard
Samenvatting
Een 12-jarige jongen kon allerlei spectaculaire trucs uitvoeren op zijn skateboard. Tijdens een van zijn acties probeerde hij over een korte afstand snelheid te maken door met zijn linkervoet explosief af te zetten op de grond. Hierbij voelde hij een hevige pijnscheut in de linkerknie. Hij viel op de grond en kon niet meer op het aangedane linkerbeen staan. De knie had tijdens de val geen klap gekregen. Men bracht hem naar de Spoedeisende Hulp van het plaatselijke ziekenhuis waar hij werd onderzocht.
Koos van Nugteren
3a. Addendum: de sleeve-fractuur van de patella
Samenvatting
Ossificatie van de patella begint in het derde levensjaar.[1] Gewoonlijk ontstaan er multipele ossificatiecentra in het nog groeiende kraakbeenweefsel. Geleidelijk fuseren deze centra tot een grotere botkern. De patella verbeent vervolgens van centraal naar perifeer. Als de ossificatie vrijwel compleet is, resteert een relatief zwakke rand van groeiend kraakbeen rondom de knieschijf (figuur 3a-1A).[2] Aanhechtingen van ligamenten en pezen vinden dan plaats aan groeiend kraakbeenweefsel.
Koos van Nugteren
4. Een 24-jarige beroepsvoetballer met al drie jaar pijn aan beide knieën ter hoogte van de tuberositas tibiae
Samenvatting
Omdat voetballen vrijwel onmogelijk was geworden vanwege bilaterale anterieure kniepijn, bezocht een 24-jarige beroepsvoetballer onze kliniek met de vraag of er aan zijn knieproblemen iets te doen was. Het betrof een ruim drie jaar lange voorgeschiedenis van anterieure kniepijn, rechts erger dan links. De pijn was geleidelijk begonnen en werd aanvankelijk alleen ná het spelen en ná de training gevoeld. Langzamerhand namen de klachten – ondanks verschillende behandelingen – toe en was er ook pijn tijdens belasting. Patiënt kreeg van de clubarts verschillende injecties met corticosteroïden, die tijdelijk enig positief effect sorteerden. Ongeveer tien jaar geleden zou hij aan de rechterknie soortgelijke klachten hebben gehad.
Marc Martens
5. Geleidelijk ontstane infrapatellaire pijn bij een 37-jarige voetballer
Samenvatting
Steeds als hij gevoetbald had, kreeg een 37-jarige sportieve man pijn aan zijn linkerknie. De dagen die volgden op de wedstrijd had hij een wat zeurend gevoel vlak onder zijn knieschijf. Dat gevoel nam toe als hij vervolgens opstond uit een stoel of als hij de trap op- of afliep. Hij had de indruk dat de knie als hij pijn deed ook iets gezwollen was. In de loop van de maanden werden de klachten erger en voelde hij ook pijn tijdens het voetballen. Eerst liep hij de pijn er wel weer uit, maar de laatste tijd gebeurde dat niet meer. Hij besloot een tijdje niet meer te voetballen en advies te vragen aan zijn huisarts. Deze stuurde hem door naar de fysiotherapeut. Zijn klachten bestaan nu ruim een halfjaar.
Koos van Nugteren
6. Een 23-jarige man met vage pijn van zijn rechterknie ná joggen
Samenvatting
Een 23-jarige jongeman bezocht mijn spreekuur met al drie maanden bestaande klachten ter hoogte van zijn rechterknie. Hij had juist bericht gekregen dat hem een beurs was toegekend om aan een prestigieuze universiteit in de Verenigde Staten een mastersopleiding te volgen in informatica. Hij zou graag willen dat zijn knie eerst weer in orde was. Hij zou wel al over vijf dagen vertrekken. ..!
Pat Wyffels
7. Plotseling ontstane anterieure kniepijn en onvermogen de knie te strekken bij een 24-jarige sportieve vrouw, drie maanden na een voorste kruisbandoperatie
Samenvatting
Als gevolg van een ski-ongeval ruim vier maanden geleden ontstond bij een sportieve 24-jarige vrouw een acute ruptuur van de voorste kruisband van de rechterknie. Deze werd een maand na het ongeval operatief behandeld door middel van een ent van de patellapees, met een stukje bot van de onderpool van de patella en een stukje bot ter hoogte van de insertie aan de tuberositas tibiae.
Marc Martens
7a. Addendum: patellafracturen
Samenvatting
Fracturen van de patella vormen ongeveer 1% van alle fracturen van het menselijk skelet. Zij ontstaan gewoonlijk door direct inwerkend geweld, bijvoorbeeld als gevolg van een val of door een slag of stoot zoals bij een dashboardtrauma. Patellafracturen kunnen variëren van een klein fissuurtje tot totale verbrijzeling. Verder kan onderscheid worden gemaakt tussen fracturen met een intact en die met een onderbroken extensorenapparaat. In dat laatste geval bestaat er onvermogen de knie actief te strekken. Ten slotte kan ook onderscheid worden gemaakt tussen een intact en een beschadigd patellofemoraal gewricht.
Koos van Nugteren
8. Een jonge 15-jarige sportieve korfbalster met al jaren recidiverende acute kniepijn
Samenvatting
Tijdens een wedstrijd zakte een 12-jarige jonge korfbalster plotseling door haar knie. Zij viel niet, maar voelde een hevige pijn aan de voorzijde van haar knie. In mindere mate had zij dit vaker gehad, maar de pijn was nu zo hevig dat zij het veld moest verlaten. Na enkele minuten zakte de pijn weer en na tien minuten ging zij het veld weer in om verder te spelen.
Koos van Nugteren
9. Mediale kniepijn, vooral in rust optredend, bij een 65-jarige vrouw
Samenvatting
Al tien jaar had deze sportieve vrouw regelmatig pijn aan de mediale zijde van haar rechterknie. De pijn trad vooral op nadat zij enige tijd gelopen of gefietst had. Als zij na een lange wandeling rustig op een stoel zat, of de nacht erna in bed lag, ontstond er een zeurende pijn. Aangezien het haar bij haar dagelijkse bezigheden niet hinderde, besteedde ze er weinig aandacht aan. Als zij na tien jaar de huisarts bezoekt voor een ander probleem, brengt zij de kniepijn terloops ter sprake. De huisarts laat een röntgenfoto maken, maar deze toont geen afwijkingen. Vervolgens stuurt hij haar voor een diagnostisch consult naar de fysiotherapeut.
Koos van Nugteren
10. Tijdens voetbal acuut optredende pijn en functieverlies van de knie, eerst linkszijdig en later ook rechtszijdig
Samenvatting
Tijdens het nemen van een strafschop voelde een ‘rechtsbenige’ 15-jarige voetballer een pijnscheut in zijn linkerknie. Hij viel op de grond en moest, gesteund door twee teamgenoten het veld verlaten. De knie werd binnen tien minuten dik. Op de eerstehulpafdeling van het plaatselijke ziekenhuis vermoedde men een meniscusletsel. Er werd een spalk aangelegd om de knie rust te geven; dit werd gedaan om de zwelling te laten afnemen. Toen na twee weken de spalk werd verwijderd, resteerde een tamelijk goed functionerende knie. Hij kreeg fysiotherapie en twee maanden later stond hij weer op het voetbalveld.
Koos van Nugteren
10a. Addendum: patella-instabiliteit
Samenvatting
Patella-instabiliteit wordt gekenmerkt door een abnormale beweeglijkheid van de patella in de femorale groeve. Hierdoor ontstaat een onzeker gevoel in de knie en/of anterieure kniepijn. De ernst van de klachten wisselt sterk per patiënt. Zo kan sprake zijn van nauwelijks waarneembare subluxaties tot een volledig geluxeerde patella met zeer invaliderende symptomen. Patella-instabiliteit kan acuut ontstaan ten gevolge van een trauma of geleidelijk. Het is een veel voorkomende oorzaak van anterieure kniepijn.
Patty Joldersma
11. Een 28-jarige vrouw met al ruim acht jaar bestaande anterieure kniepijn, ernstig toegenomen na een mediale transpositie van de tuberositas tibiae
Samenvatting
Op 20-jarige leeftijd ontstond bij een sportieve vrouw anterieure kniepijn. De pijn trad vooral op tijdens en na sportbeoefening. Fysiotherapie in de vorm van rekoefeningen en spierversterking van de m. quadriceps hielp steeds kortdurend.
Marc Martens
11a. Addendum: het patellofemorale pijnsyndroom
Samenvatting
De term ‘patellofemorale pijnsyndroom’ is geen diagnose maar een symptoombeschrijving: de term geeft aan dat sprake is van kniepijn waar het patellofemorale gewricht bij betrokken is. Wát er exact mis is met het patellofemorale gewricht, is dus niet duidelijk. Vaak wordt aangenomen dat de pijn veroorzaakt wordt door het verkeerd sporen van de patella in de patellofemorale groeve. Harde bewijzen hiervoor ontbreken echter. De term wordt dus eigenlijk gebruikt voor die gevallen van anterieure kniepijn waarbij geen duidelijke oorzaak voor het probleem wordt gevonden. De ‘diagnose’ moet met enige terughoudendheid worden gesteld; als men tegen een patiënt met anterieure kniepijn zegt dat hij of zij lijdt aan een patellofemoraal pijnsyndroom, dan is dat dus eigenlijk: ‘U hebt anterieure kniepijn en ik weet niet waardoor het wordt veroorzaakt.’
Koos van Nugteren
12. Een ongewone oorzaak van anterieure kniepijn bij een 16-jarige sportieve jongen
Samenvatting
Al meer dan drie jaar klaagde een sportieve 16-jarige jongen over anterieure pijn in zijn linkerknie. De klachten manifesteerden zich vooral bij bepaalde activiteiten zoals de trap op- en aflopen en sportbeoefening, waaronder fietsen. Ook wanneer hij langere tijd met gebogen knieën zat, ontstond de pijn, het zogeheten ‘movie sign’, ook wel ‘theaterknie’ genoemd. Bij alle bewegingen van de knie ontstond er crepitatie. Er was geen trauma in de anamnese. De klachten waren geleidelijk begonnen. De behandeling was conservatief: hij kreeg medicatie van de huisarts en deed oefeningen bij een fysiotherapeut. De diagnose die was gesteld luidde: chondromalacia patellae. Er was nooit beeldvormend onderzoek verricht.
Marc Martens
Nawerk
Meer informatie
Titel
Onderzoek en behandeling van anterieure kniepijn
Redacteuren
Koos van Nugteren
Dos Winkel
Copyright
2010
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-8587-4
Print ISBN
978-90-313-8586-7
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-8587-4