Het ondersteunen van zelfmanagement is een nieuwe kerntaak van verpleegkundigen. Zij moeten daarvoor onder meer kunnen adviseren: specifieke informatie geven over gezondheidsrisico’s en de voordelen van verandering. Dat schrijft een aantal verpleegkundig onderzoekers in Bijzijn XL. Wat heeft een verpleegkundigen?
Volgens de nieuwe beroepsprofielen is het ondersteunen van zelfmanagement een belangrijke taak van verpleegkundige zorgprofessionals. Als zorgverlener, samenwerkingspartner en gezondheidsbevorderaar moet de verpleegkundige competent zijn om zelfmanagement van patiënten te ondersteunen. Wat de verpleegkundige hiervoor moet kunnen is tot nu toe nog niet concreet beschreven. Eerder beschreven competenties voor zelfmanagementondersteuning zijn vaak algemeen, gericht op een specifieke context of niet gericht op verpleegkundigen.
Voor zelfmanagement zijn verschillende definities in omloop. De auteurs van het artikel in Bijzijn XL gebruiken de definitie gehanteerd in de nieuwe Zorgmodule zelfmanagement 1.0: “Zelfmanagement is het zodanig omgaan met de chronische aandoening (symptomen, behandeling, lichamelijke, psychische en sociale consequenties en bijbehorende aanpassingen in leefstijl) dat de aandoening optimaal wordt ingepast in het leven. Zelfmanagement betekent dat chronisch zieken zelf kunnen kiezen in hoeverre men de regie over het leven in eigen hand wil houden en mede richting wil geven aan hoe beschikbare zorg wordt ingezet, om een zo optimaal mogelijke kwaliteit van leven te bereiken of te behouden.” Deze definitie laat zien dat zelfmanagement meer inhoudt dan het volgen van een dieet of het innemen van medicatie, zodat een verpleegkundige zich zal moeten realiseren dat de aandoening vele aspecten van het leven van patiënten beïnvloedt.
Weinig duidelijkheid
Welke competenties vraagt zelfmanagementondersteuning van verpleegkundigen? Daar is nog weinig duidelijkheid over. Eén van de weinige modellen die houvast biedt bij de beschrijving van taken die verpleegkundigen hebben bij ondersteuning van zelfmanagement, is het 5A-model. Dit model gaat uit van vijf activiteiten bij de ondersteuning: achterhalen, adviseren, afspreken, assisteren en arrangeren. Het model is cyclisch en kan meerdere malen worden doorlopen. In het nieuwe beroepsprofiel gaat het niet alleen om een taakuitbreiding, maar om een rolverandering van verpleegkundige en patiënt waarin partnerschap en gedeelde besluitvorming centraal staan. Wat de verpleegkundige precies moet kunnen om vorm te geven aan deze nieuwe rolopvatting is tot nu toe nog niet concreet beschreven. Uit een interviewstudie onder verpleegkundigen blijkt dat het ondersteunen van zelfmanagement meestal wordt beperkt tot het medische domein en dat sociale en psychische aspecten over het hoofd worden gezien.
Lees dit artikel uit Bijzijn XL hier verder
Auteur(s): Adri van Beelen