Top

2022 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Onderbeenklachten

In de praktijk van (sport)fysiotherapeuten, trainers en verzorgers

Redacteur: Koos van Nugteren

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Onderbeenpijn is vaak moeilijk te diagnosticeren. Er kan sprake zijn van een orthopedische aandoening bijvoorbeeld door overbelasting. Er zijn echter veel andere oorzaken bekend van onderbeenpijn zoals vasculaire of reumatische afwijkingen. Daar komt nog bij dat de achterliggende pathologie zich niet altijd in het onderbeen bevindt maar meer naar proximaal. Dit alles kan voor de orthopedisch georiënteerde (para)medicus verraderlijke valkuilen opleveren. Daarom worden er in deze uitgave van ‘Orthopedische Casuïstiek’ naast orthopedische letsels/blessures ook enkele andere vormen van pathologie besproken die onderbeenpijn kunnen veroorzaken.

Aan bod komen: stressfracturen, compartimentsyndroom, mediaal tibiaal stresssyndroom, spierscheur, claudicatio intermittens, a. poplitea compressiesyndroom, diepe veneuze trombose, paralyse van onderbeenspieren door lumbale pathologie, fibrose in de kuit, syndesmoseletsel van de enkel, peesrupturen, proximale tibiofibulaire artritis, tendinopathieën van de achillespees en de mm. peronei, en verschillende enkelfracturen.

Zoals gebruikelijk in de boekenreeks van Orthopedische Casuïstiek wordt ieder onderwerp besproken aan de hand van patiëntencasuïstiek uit de dagelijkse praktijk.

De tekst is rijk geïllustreerd met educatieve tekeningen en foto’s. Bijlage I achterin het boek toont een handige tabel van moeilijk te differentiëren aandoeningen met hun symptomen. Bijlage II toont twee oefenprogramma’s ter behandeling van de mid-portion achillespeestendinopathie en bijlage III geeft een overzicht van de innervatie en segmentatie van het onderbeen.

Het boek is in het bijzonder bestemd voor (sport)fysiotherapeuten, kinesitherapeuten, verzorgers van een sportvereniging, (sport)artsen en orthopeden.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Artritis van het proximale tibiofibulaire gewricht

Samenvatting

Bij een 63-jarige sportieve man ontstaat in enkele dagen tijd laterale kniepijn. Aangezien hij zaalvoetbalt en regelmatig gaat joggen, ligt het voor de hand te denken aan een sportblessure zoals een lateraal meniscusletsel of een iliotibiaal bandsyndroom. Het knieonderzoek is echter volledig negatief. Na nauwkeurig klinisch onderzoek blijkt sprake te zijn van een artritis van het proximale tibiofibulaire gewricht. De oorzaak is in dit geval reumatologisch: het betreft een perifere verschijningsvorm van een spondyloartritis. Het hoofdstuk beschrijft de casus, het onderzoek, de therapie en follow-up. Na de casus wordt meer achtergrondinformatie gegeven over de vele verschijningsvormen en afwijkingen die men kan aantreffen bij patiënten met een axiale en/of perifere spondyloartritis.

Koos van Nugteren

2. Mediaal tibiaal stresssyndroom

Samenvatting

Een 32-jarige vrouw gaat vier tot vijf keer per week hardlopen. In de loop van enkele maanden ontstaat er in toenemende mate onderbeenpijn aan beide zijden. De pijn bevindt zich aan de mediale zijde. Dit is het kenmerkende verhaal van iemand met een mediaal tibiaal stresssyndroom, ook wel ‘shin splints’ genoemd. Het hoofdstuk bespreekt de casus, de behandeling en de vermoedelijke oorzaken. Verder wordt aandacht besteed aan de differentiaaldiagnostiek. Dit type onderbeenpijn kan namelijk gemakkelijk worden verward met andere vormen van pathologie in het onderbeen.

Melanie Vandenberghe

3. Chronisch anterieur compartimentsyndroom

Samenvatting

Een 21-jarige vrouw kreeg tijdens het hardlopen consequent pijn aan de anterolaterale zijde van het onderbeen. De pijn nam toe naarmate zij verder liep. Anterolaterale onderbeenpijn wijst sterk op een anterieur compartimentsyndroom. Dat was bij deze patiënte ook het geval. Dit hoofdstuk beschrijft de casus, oorzaken, symptomen en de behandelmogelijkheden waaronder een aanpassing van de looptechniek. De manier waarop dit laatste moet gebeuren wordt duidelijk beschreven en geïllustreerd.

Koos van Nugteren

4. Arteriële claudicatio intermittens (perifeer arterieel vaatlijden)

Samenvatting

Een 46-jarige man had al jaren niet meer gesport. Hij besluit te gaan hardlopen maar krijgt direct na 50 meter hardlopen pijn in zijn linkerkuit die toeneemt naarmate hij verder loopt. Hij moet al snel stoppen met hardlopen. Er blijkt sprake te zijn van een circulatiestoornis ten gevolge van stenose van de a. poplitea. Het probleem treedt bij wandelen nog niet op maar bij hardlopen wel. Het is niet een aandoening die door hardlopen wordt veroorzaakt, maar bij beginnende hardlopers wel symptomatisch kan worden. Dit hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, differentiaaldiagnostiek en de behandelmogelijkheden.

Koos van Nugteren

5. Arteria poplitea compressiesyndroom

Samenvatting

Een 40-jarige vrouw kreeg steeds meer pijn in haar linkerkuit tijdens het joggen. Het kostte haar steeds meer moeite om de gebruikelijke 10 kilometer uit te lopen. In de loop van de tijd ontstonden ook lichte tintelingen in haar voet. In het geval van deze patiënt was sprake van compressie van de arteria poplitea in de knieholte. Deze vrij onbekende aandoening kan gemakkelijk gemist worden bij klinisch onderzoek. Bekendheid met de aandoening is dan ook belangrijk voor (para)medici. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, oorzaken en de behandeling. Bovendien wordt het belang van een vroege en juiste diagnose beschreven.

Koos van Nugteren

6. Diepe veneuze trombose

Samenvatting

Een voetballer krijgt een trap tegen zijn kuit. Pas enkele dagen later ontstaat er hevige kuitpijn. Dat is een erg late reactie als sprake zou zijn van een spier- of peesletsel. Er wordt dus nader onderzoek gedaan. Er blijkt sprake te zijn van een diepe veneuze trombose, vermoedelijk ontstaan door beschadiging van een beenader. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen en de therapie. Verder wordt besproken hoe deze aandoening kan worden herkend, wat de risicofactoren zijn, welke maatregelen genomen kunnen worden om recidivering te voorkomen en wat de kenmerken zijn van het posttrombotisch syndroom (PTS).

Koos van Nugteren

7. Acute achillespeestendinitis

Samenvatting

Een 22-jarige man die vijfmaal per week ruim 10 km hardloopt, krijgt last van zijn rechterachillespees. Deze is gezwollen en voelt warm aan. Dit zijn symptomen van een inflammatie. Er is dus sprake van een tendinitis. Het hoofdstuk beschrijft het verhaal van de patiënt, de symptomen, het beeldvormend onderzoek en de behandeling. In de bespreking wordt aangegeven dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen een tendinitis en een tendinose omdat de behandeling van beide aandoeningen verschillend is.

Melanie Vandenberghe

8. Mid-portion achillespeestendinose

Samenvatting

Als een 42-jarige man zijn hardlooptraining uitbreidt om zich voor te bereiden op een trimloop, ontstaat geleidelijk pijn in zijn achillespees. Onderzoek bij de fysiotherapeut en echografisch onderzoek wijzen uit dat er sprake is van een mid-portion achillespeestendinose, een veelvoorkomende en beruchte aandoening bij hardlopers. Dit hoofdstuk beschrijft de casus, achtergrondinformatie en de behandeling. Twee soorten oefenprogramma’s worden beschreven en geïllustreerd.

Koos van Nugteren, Patty Joldersma

9. Partiële ruptuur van de m. gastrocnemius (zweepslag)

Samenvatting

Een 47-jarige man besluit om ongetraind te gaan zaalvoetballen. Bij de tweede wedstrijd voelt hij bij het aanzetten tot een sprint een pijnlijke tik tegen zijn kuit en kan vervolgens niet meer verder spelen. Dit is het verhaal van een klassieke ‘coup de fouet’ ofwel zweepslag. In dit geval betreft het een scheur in de m. gastrocnemius. Het hoofdstuk beschrijft de casus, de behandeling en een oefenprogramma. De bespreking gaat dieper in op de regeneratieve capaciteiten van een spier.

Koos van Nugteren

10. Frequent recidiverende kuitspierruptuur ten gevolge van fibrose

Samenvatting

Tijdens het voetballen voelde een 46-jarige man een pijnscheut midden in zijn rechterkuit waarna hij direct de wedstrijd moest staken. Dit is het kenmerkende verhaal van een zweepslag ofwel spierscheur. Voor deze man is dit het begin van een jarenlange periode van zich steeds herhalende blessures van de kuit. Het wordt dus een min of meer chronisch probleem. Het hoofdstuk beschrijft de casus, het onderzoek, de therapie en de follow-up. In de bespreking wordt dieper ingegaan op dit onderwerp.

Koos van Nugteren

11. Achillespeesruptuur

Samenvatting

Een 20-jarige voetballer voelde tijdens een ongelukkige manoeuvre met de bal een scherpe pijn aan de achterzijde van de linkerenkel en hoorde tegelijk een luide ‘knak’. Hij kon niet meer verder spelen. Dit is een kenmerkend verhaal van een patiënt die de achillespees scheurt. Het letsel wordt nog regelmatig gemist in de medische en paramedische praktijk. Toch is het klinisch beeld heel kenmerkend. Dit hoofdstuk beschrijft de belangrijkste symptomen, klinische tests en de conservatieve en operatieve therapie. Ten slotte wordt de revalidatie beschreven, zoals die meestal wordt toegepast na een operatieve hechting van de pees.

Melanie Vandenberghe

12. Ruptuur van de pees van de m. tibialis anterior

Samenvatting

Tijdens het wandelen ontstaat spontaan een klapvoet en anterieure enkelpijn bij een 85-jarige vrouw die lijdt aan een polymyalgia rheumatica (spierreuma). Zij gebruikt hiervoor al jaren prednison. Bij het klinisch onderzoek blijkt dat er sprake is van een ruptuur van de distale pees van de m. tibialis anterior. Het hoofdstuk beschrijft de casus en het klinisch onderzoek. In de bespreking wordt dieper ingegaan op de bijwerkingen van corticosteroïdmedicatie op het bewegingsapparaat, in het bijzonder op de pezen van het onderbeen.

Koos van Nugteren

13. Klapvoet ten gevolge van lumbale pathologie

Samenvatting

Een 74-jarige man merkt op een dag dat hij geen controle meer heeft over zijn rechtervoet. Als hij loopt, klapt de voet luidruchtig op de grond. Duidelijk is dat zijn voetheffers verlamd zijn. De man is bekend met rugklachten met uitstraling naar hetzelfde been. Hoewel men geneigd is te denken aan een acute rughernia, klopt er iets niet in de symptomatologie. De man blijkt bij nader onderzoek een tumor in zijn wervelkolom te hebben. Het hoofdstuk beschrijft de casus, het onderzoek en de gegeven behandeling. De bespreking gaat dieper in op de oorzaken van paresen in het onderbeen.

Koos van Nugteren

14. Distale fibulafractuur

Samenvatting

Een 26-jarige man valt tijdens het skateboarden op het asfalt en breekt de fibula. De breuk bevindt zich op een dusdanige locatie dat de stabiliteit van de enkel in gevaar komt. Na controle van de stabiliteit besluit men te opereren. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, de classificatie die gehanteerd wordt bij fibulafracturen, een stabiliteitstest en de therapeutische mogelijkheden voor verschillende typen fibulafracturen.

Melanie Vandenberghe

15. Dubbele onderbeenbreuk

Samenvatting

Een 58-jarige vrouw valt van een trapje en breekt de tibia en fibula. Zij wordt geopereerd. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, beeldvorming en therapie. In de bespreking komen enkele classificaties van onderbeenbreuken aan bod en de complicaties die kunnen ontstaan na conservatieve en na operatieve behandeling.

Melanie Vandenberghe

16. Insufficiëntiefractuur van de tibia

Samenvatting

Een 36-jarige magere vrouw, met anorexia in de voorgeschiedenis, is begonnen met een hardloopprogramma waarbij de belasting zeer geleidelijk wordt opgebouwd. Ondanks de goede opbouw ontstaat er een blessure: zij krijgt pijn in de enkel. De distale tibia rond de mediale malleolus is zeer drukpijnlijk. Na onderzoek op de afdeling orthopedie blijkt sprake te zijn van een insufficiëntiefractuur van de tibia. Het hoofdstuk toont dat een normale fysiologische belasting, zoals rustig joggen, in bepaalde gevallen kan leiden tot een fractuur van het bot. Het hoofdstuk beschrijft de casus, diagnostiek en behandeling van deze aandoening. Daarbij wordt ook het verschil beschreven tussen een stressfractuur en een insufficiëntiefractuur. De behandeling moet in het geval van een insufficiëntiefractuur niet alleen gericht zijn op herstel van de fractuur.

Melanie Vandenberghe

17. Syndesmoseletsel

Samenvatting

Een 23-jarige voetballer, doelman, komt op de afdeling orthopedie wegens hevige voetpijn doordat hij twee dagen geleden zijn voet verdraaide tijdens een training. Het blijkt geen klassieke enkeldistorsie te zijn maar een – veel zeldzamer – syndesmoseletsel ofwel ‘high ankle sprain’. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, het onderzoek (waaronder enkele tests om de aandoening te differentiëren van de enkeldistorsie) en de behandeling. In de bespreking wordt dieper ingegaan op dit onderwerp.

Melanie Vandenberghe

18. Peroneustendinose

Samenvatting

Een 50-jarige man heeft al anderhalf jaar last van rechtszijdige laterale enkelpijn. Bij inspectie blijkt sprake te zijn van een holvoet met een varusstand van de calcaneus en een geringe zwelling aan de laterale zijde van de enkel. Uiteindelijk blijkt dat de pijn veroorzaakt wordt door een degeneratief beeld van de mm. peronei. Dit is niet ongebruikelijk bij een holvoet. Het hoofdstuk beschrijft de casus, het onderzoek, het beeldvormend onderzoek en de behandeling. Naast oefentherapie moet er ook iets gedaan worden aan de stand van de voet.

Melanie Vandenberghe

Nawerk

Titel: Onderbeenklachten
Redacteur: Koos van Nugteren
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2821-5
Print ISBN: 978-90-368-2820-8
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2821-5