Top

Gepubliceerd in:

2014 | OriginalPaper | Hoofdstuk

13. Omgaan met overlijden

Auteurs : Arend van Essen, Anita Verhoeven

Gepubliceerd in: Handboek medische professionaliteit

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Inleiding

‘Ik ben inmiddels overleden’. Indringend kijkt de man naar de wachtenden in het bushokje. Aan zijn blik valt niet te ontkomen. Zijn ogen blijven de reizigers volgen totdat de bus uit het zicht verdwenen is. De meer dan levensgrote poster brengt de alles verwoestende ziekte amyotrofe laterale sclerose (ALS) onder de aandacht van voorbijgangers. Media besteedden veel aandacht aan deze campagne. De levenden, die na hun dood zouden worden afgebeeld, kwamen - zo goed en zo kwaad als dat ging - op radio en televisie aan het woord. Zij zouden er geen baat meer bij hebben, maar nader onderzoek zou toekomstige patiënten kunnen helpen. De Stichting ALS Nederland roept op tot een donatie. Het gironummer wordt vermeld. Hoe dichtbij kan de dood komen!

vorige hoofdstuk Medicalisering

volgende hoofdstuk Kwaliteit van leven

De brief is authentiek en is opgenomen met toestemming van de studente.

Kooi M van der. Wie stelt de grote vragen nog? Medicalisering van het levenseinde. Trouw, 1 juni 2013; bijlage.

Es G van. Het laatste woord: de kunst van leven met de dood. Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2013. Selectie van 48 van 105 gesprekken tussen 2011-2013 met 105 mensen over hun laatste levensfase. Aanvankelijk wekelijks gepubliceerd in de NRC op de achterpagina op zaterdag. Zie ook: televisie-uitzendingen van de NOS/NTR Nieuwsuur 27-30 mei 2013 over de laatste levensfase.

Hart W, Walvoort HC. ‘Troosten: altijd’; condoleancebetuigingen van artsen aan de nabestaanden van hun patiënten. Ned Tijdschr Geneesk 2001;145(45):2185–7.

StatLine (internet). Den Haag, Heerlen: Centraal Bureau voor de Statisiek; geciteerd juni 2013. Beschikbaar op: http://statline.cbs.nl

Cohen J, Bilsen J, Addington-Hall J, Löfmark R, Miccinesi G, Kaasa S, et al. Population-based study of dying in hospital in six European countries. Palliat Med 2008;22(6):702–10.PubMedCrossRef

Wanrooij BS, Graeff A de, Koopmans RTCM, Leget CJW, Prins JB, Vissers KCP, Vrehen H, Zuurmond WWA (red). Palliatieve zorg in de dagelijkse praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2010:29.

Wanrooij BS, Graeff A de, Koopmans RTCM, Leget CJW, Prins JB, Vissers KCP, Vrehen H, Zuurmond WWA (red). Palliatieve zorg in de dagelijkse praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2010:17.

Kubler-Ross E. On death and dying. London: Tavistock Publications, 1970.

Graeff A de, Hesselmann GM, Krol RJA, Kuyper MB, Verhagen EH, Vollaard EJ (red). Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Utrecht: Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), 2006:626.

10.

Wanrooij BS, Graeff A de, Koopmans RTCM, Leget CJW, Prins JB, Vissers KCP, Vrehen H, Zuurmond WWA (red). Palliatieve zorg in de dagelijkse praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2010: 273.

11.

Verhoeven AAH. De huisarts als professional en persoon rond het overlijden van een patiënt (masterscriptie Geestelijke Verzorging). Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, 2009.

12.

KNMG. Handreiking Tijdig spreken over het levenseinde; handreiking om met de patiënt het gesprek aan te gaan over grenzen, wensen en verwachtingen rond het levenseinde. Utrecht: KNMG; herziene versie juni 2012 (geciteerd 6 september 2013). Beschikbaar op: http://www.knmg.nl/spreken-over-levenseinde

13.

Wijlick E van, Dieten E van, Wigersma L. Elf spelregels voor praten over het einde. Med Contact 2011;66(33-34):1968-70. Ook beschikbaar op: htpp://www.knmg.nl/praten-over-overlijden

14.

Zhang B, Nilsson ME, Prigerson HG. Factors important to patients‘ quality of life at the end of life. Arch Intern Med 2012;172:1133–42.PubMedCentralPubMed

15.

Keirse E. Omgaan met rouw. Bijblijven 2005;21:18–26.CrossRef

16.

Jackson VA, Sullivan AM, Gadmer NM, Seltzer D, Mitchell AM, Lakoma MD, et al. ‘It was haunting …’: Physicians’ descriptions of emotionally powerful patient deaths. Acad Med 2005;80(7):648–56.PubMedCrossRef

17.

Redinbaugh EM, Sullivan AM, Block SD, Gadmer NM, Lakoma M, Mitchell AM, et al. Doctors’ emotional reactions to recent death of a patient: cross sectional study of hospital doctors. BMJ 2003;327:185–91.PubMedCentralPubMedCrossRef

18.

Graeff A de, Hesselmann GM, Krol RJA, Kuyper MB, Verhagen EH, Vollaard EJ (red). Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. Utrecht: Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), 2006:628–9.

19.

Meier DE, Back AL, Morrison RS. The inner life of physicians and care of the seriously ill. JAMA 2001;286:3007–14.PubMedCrossRef

20.

Anoniem. Niet alleen de patiënt verliest: de huisarts rouwt soms mee. Huisarts Wet 2003;46(10):590–1.

Titel: Omgaan met overlijden
Auteurs: Arend van Essen
Anita Verhoeven
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Handboek medische professionaliteit
Print ISBN: 978-90-368-0372-4

Elektronisch ISBN: 978-90-368-0373-1

Copyright: 2014
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0373-1_13

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Inleiding

Log in om toegang te krijgen