Nycturie als veroorzaker van vermoeidheid

In de NHG-Standaard wordt vermoeidheid niet als complicatie genoemd. Wel als gevolg van de medicatie die wordt gegeven, zoals alfablokkers. Terwijl het voor de hand ligt dat een van de belangrijkste nadelige gevolgen van nycturie een verminderde nachtrust is. Huisartsen worden daar ook mee geconfronteerd. In aanloop naar de lancering van een bewustwordingscampagne met als thema ‘plasmoe’ deed het onderzoeksbureau Motivaction onderzoek enkele maanden geleden onderzoek onder Nederlanders tussen de 50 en 70 jaar die twee keer of vaker uit bed moeten om te plassen. Volgens een derde van de ondervraagden heeft dit negatieve impact op het dagelijks functioneren. Bijna de helft van de mensen heeft zelfs het gevoel dat nycturie leidt tot een verminderde levenskwaliteit. Speciaal voor patiënten die lijden aan vermoeidheid als gevolg van nycturie is de website www.​plasmoe.​nl in het leven geroepen.

Het onderzoek laat zien dat 25 procent van de ondervraagden door de toiletbezoeken gemiddeld langer dan 1 uur per nacht wakker is. Bij 17 procent is dit 2 uur of langer en bij 7 procent zelfs drie uur of langer. Ruim een derde van de doelgroep (37 procent) geeft aan de volgende dag doorgaans vermoeid of zeer vermoeid wakker te worden. Het veelvuldige nachtelijk toiletbezoek uit zich overdag onder andere in verminderde concentratie en/of de behoefte aan meer tijd voor bepaalde dagelijkse taken of werkzaamheden. De onderzoeksresultaten laten zien dat mensen met nycturie hun algemene kwaliteit van leven gemiddeld lager beoordelen dan mensen die ’s nachts minder vaak of helemaal niet uit bed hoeven om te plassen. Eerder onderzoek toonde al aan dat nycturiepatiënten met een chronisch tekort aan slaap een verhoogd risico op depressie hebben en dat nycturie een belangrijke risicofactor is voor vallen en breuken.

De bevindingen van het onderzoek naar de gevolgen van nycturie zijn gebaseerd op een online enquête waarvoor een representatieve steekproef is uitgevoerd onder 3166 mannen en vrouwen tussen de 50 jaar en de 70 jaar. Met behulp van selectievragen werd bepaald dat 524 mensen tot de doelgroep van dit onderzoek behoorden: mensen die tweemaal of vaker ’s nachts uit bed moeten om te plassen. De enquête is gehouden tussen 6 en 10 februari 2017, afgewogen op de kenmerken leeftijd, opleiding, geslacht, regio en mentaliteit.

Inmiddels is een landelijke bewustwordingscampagne gestart, waarmee het Nederlandse publiek wordt geïnformeerd over de gevolgen van nycturie, mogelijke oorzaken en eventuele oplossingen. Ook worden mensen aangespoord eens met een arts te gaan praten wanneer ze er problemen van ondervinden. Naast de inzet van advertenties, banners en radiocommercials is de website plasmoe.​nl gelanceerd, met uitgebreide informatie over nachtelijk plassen en mogelijke oorzaken. Ook kunnen mensen hier een Plasmoe Check doen en het Nachtplasboekje downloaden dat na invulling nuttige informatie voor de huisarts kan bieden.

Bij de eerste groep moet de huisarts denken aan oorzaken als urinewegontstekingen of hartfalen. De anamnese en het (lichamelijk) onderzoek zijn daarop gericht.

In de tweede groep is meestal geen oorzaak aantoonbaar, maar kan de huisarts naar andere plasklachten vragen. Daarbij kan hij ook vragen naar achterliggende angsten, zoals die voor prostaatkanker. Navraag naar plasklachten in het algemeen past in de anamnese van nycturie, ongeacht de snelheid waarmee deze is ontstaan. Er is overigens geen relatie tussen nycturie en prostaatvolume, zoals ook de relatie tussen plasklachten en prostaatvergroting uiterst zwak is.

De huisarts kan de patiënt vragen een plasdagboek bij te houden. Bij een hoge vochtinname in de avonduren kan de huisarts adviseren om het veel drinken na bijvoorbeeld 19.00 uur te beperken, hoewel hiervoor geen wetenschappelijk bewijs bestaat.

Bij een voor de leeftijd normale nachtelijke plasfrequentie zonder aanwijzingen voor hartfalen is geen effectieve therapie beschikbaar. De mededeling dat het weliswaar vervelend maar normaal is om er ’s nachts enkele keren uit te moeten om te plassen, is voor veel mannen geruststellend. Dat neemt echter de vermoeidheid niet weg.