Al ongeveer twintig jaar bestaan er vijf bekende misvattingen over depressie op latere leeftijd. Onlangs verscheen er een update waarvoor de onderzoekers keken naar de recente literatuur.1 Wat blijkt:
Misvattingen over depressie bij ouderen
Al ongeveer twintig jaar bestaan er vijf bekende misvattingen over depressie op latere leeftijd. Onlangs verscheen er een update waarvoor de onderzoekers keken naar de recente literatuur.1 Wat blijkt:
1.
Op latere leeftijd zouden de depressieve symptomen anders zijn; er wordt gedacht dat er meer somatische symptomen zijn. Update: somatische symptomen komen wel wat vaker voor bij ouderen en bij individuen die een eerste depressie op latere leeftijd krijgen. Er is echter geen overtuigend bewijs gevonden dat er een klinisch relevant en consistent verschil bestaat tussen verschillende leeftijdsgroepen.
2.
De symptomen van depressie lijken anders te zijn op latere leeftijd, maar er is meer onderzoek naar de specifieke impact van depressie nodig om hierover harde uitspraken te kunnen doen.
3.
Depressie komt minder vaak voor bij oudere volwassenen, maar heeft wel een meer chronisch beloop dan bij jongere volwassenen. Dit houdt ook verband met de ernst van de depressie, het aantal eerdere depressieve episodes en medische comorbiditeit. Ouderen met een subklinische depressie rapporteren echter evenveel functionele beperkingen als ouderen met een klinische depressie.
4.
Zowel oudere als jongere volwassenen reageren op de behandeling. Antidepressiva lijken minder doeltreffend op latere leeftijd, terwijl een hogere leeftijd een goede voorspeller is van de reactie op behandeling met elektroconvulsietherapie.
5.
Hoewel ouderen kunnen profiteren van een verbeterd vermogen om hun emoties te reguleren, suggereert onderzoek vooral ook het bestaan van verschillende leeftijdsgerelateerde, biologische (bijv. cardiovasculaire of endocriene) processen die bijdragen aan depressie op latere leeftijd.
×
Haigh, E.A.P., e.a. Depression among older adults: a 20-year update on five common myths and misconceptions. American Journal of Geriatric Psychiatry, 2018, 26 (1), 107-122.
Overal beestjes!
Het Ekbom-syndroom, parasietenwaan of infestatiewaan; het zijn verschillende woorden voor dezelfde aandoening. Het gaat om de beleving van de patiënt dat er beestjes of parasieten op of onder zijn huid leven; beestjes die anderen niet zien of voelen. Het is een invaliderende aandoening, want er gaat veel tijd verloren aan het uitvoeren van dagelijkse rituelen, zoals schoonmaken, beestjes zoeken, bewijzen verzamelen voor het bestaan van de beestjes en het kapotkrabben van de eigen huid. In het laatste nummer van het tijdschrift Gedragstherapie staat een interessant artikel met twee (indrukwekkende) gevalsbeschrijvingen die de lezer bekender maken met het klinisch beeld.1 Het Ekbom-syndroom mag niet verward worden met de obsessievecompulsieve stoornis, die hier door onder andere de bijbehorende ‘schoonmaakrituelen’ erg op kan lijken. Belangrijk is ook dat de schrijvers ingaan op de behandelingen voor deze aandoening. Zij adviseren antipsychotica en CGT (en een extra alertheid op het monitoren van eventueel middelengebruik van de patiënt). De CGT-technieken die ingezet kunnen worden bij deze waan zijn dezelfde die je inzet bij CGT voor psychose. Dit zijn reguliere CGT-technieken waarbij je de interventies niet direct richt op de centrale waanopvatting (en niet gaat doen aan waarheidsvinding), maar waarbij je vooral focust op ontwikkelde disfunctionele gedragsstrategieën en denkstijlen. Hierbij is een open, warme en nieuwsgierige houding van de hulpverlener zeer belangrijk.
×
Helmus, K., e.a. Infestatiewaan: hoe ziet die eruit en wat te doen? Twee gevalsbeschrijvingen. Tijdschrift voor Gedragstherapie, 2018, 51 (3), 207-223.
Een nieuwe module: schematherapie en de gezonde volwassene
Annemarie Claassen en Jenny Broersen ontwikkelden onlangs de nieuwe module Schematherapie en de gezonde volwassene. De module integreert elementen uit schematherapie met positieve psychologie. In hun artikel laten zij o.a. zien dat het streven naar welbevinden en veerkracht (belangrijke termen uit de positieve psychologie), competenties zijn van de ‘gezonde volwassene’ (schematherapie).
De module bestaat uit tien sessies met een eventuele follow-up. De oefeningen zijn cognitief, gedragsmatig en experiëntieel. De module is zowel individueel als in de groep inzetbaar. Afhankelijk van de behoeften en mogelijkheden van de cliënt kan de module ook worden gebruikt als introductie van een langere therapie, als eindfase van een therapeutisch traject of als booster bij een terugval. Ook kan de module op zichzelf staand worden aangeboden in de basis ggz. De drie pijlers van de module zijn:
1.
psycho-educatie;
2.
focus op persoonlijke waarden en;
3.
zelfcompassie.
In de module leren patiënten onder andere om zichzelf vanuit hun persoonlijke waarden (ik vind het belangrijk om…, ik streef … na) en basisbehoeften (ik heb het nodig om …) concrete doelen te stellen (ik ga…, ik moet…, ik zal…) om hun eigen welbevinden te verbeteren.
Momenteel wordt nog onderzoek gedaan naar het effect van de op zichzelf staande module.
Claassen, A.M.T.S. & Broersen, J. De module Schematherapie en de Gezonde volwassene: drie pijlers van welbevinden. PsyXpert. 3, 2018.
GZ-Psychologie is een onafhankelijk tijdschrift en richt zich geheel op de snelgroeiende beroepsgroep van gz-psychologen, waarvan er inmiddels meer dan 15.000 zijn. GZ-Psychologie wil de identiteit en ...
