Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Duizeligheid hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7. Moeheid

Auteurs : H. de Vries, A. Thijs

Gepubliceerd in: Diagnostiek van alledaagse klachten

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Moeheid is een veelvoorkomende klacht. Ook al blijft het meestal bij een of enkele consulten in de huisartsenpraktijk, de helft van deze patiënten heeft er na een jaar nog of opnieuw last van. De mogelijke oorzaken zijn zeer divers. Naar de a-priorikansen van de verschillende oorzaken van moeheid is in eerstelijnspopulaties weinig onderzoek verricht. Wel is duidelijk dat naast een groot aantal somatische, psychische en sociale oorzaken een belangrijk deel onverklaard blijft. In het diagnostisch beleid dient de arts zo veel mogelijk ruimte te geven voor overleg over specifieke hulpvragen van de zijde van de patiënt. Voorgeschiedenis en anamnese leveren de belangrijkste diagnostische informatie op bij moeheid als hoofdklacht. Pre-existente chronische aandoeningen en bijkomende klachten kunnen tot verklarende diagnosen leiden. Gezien de lage a-priorikansen op ernstige aandoeningen indien de anamnese geen aanknopingspunten oplevert, is over het algemeen een terughoudende opstelling ten aanzien van laboratoriumonderzoek en specialistische verwijzingen gewettigd. Bij patiënten ouder dan 50 jaar en bij langer dan een maand bestaande klachten kan men overwegen om een volledig lichamelijk onderzoek en een beperkt pakket eenvoudig laboratoriumonderzoek uit te voeren. Wanneer de moeheid 6 maanden bestaat wordt ter uitsluiting van belangrijke somatische aandoeningen een breder pakket screenend laboratoriumonderzoek aanbevolen en bij ouderen een X-thorax en een ECG.
vorige hoofdstuk Lymfeklieren, vergrote
volgende hoofdstuk Vallen bij ouderen
Bijlagen
Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers
Literatuur
1.
NANDA. Fatigue. In: MacFarland G, MacFarlane E, redacteuren. Nursing diagnosis and intervention. 2e druk. St. Lewis: Mosby; 1993. p. 288–92.
2.
Lamberts H. In het huis van de huisarts. Verslag van het Transitieproject. Lelystad: Meditekst; 1991.
3.
Kenter EGH, Okkes IM. Prevalentie en behandeling van vermoeide patiënten in de huisartspraktijk; gegevens uit het Transitieproject. Ned Tijdschr Geneeskd. 1999;143:796–801.PubMed
4.
5.
Bensing JM, Schreurs K. Sekseverschillen bij moeheid. Huisarts Wet. 1995;138:412–21.
6.
Linden MW van der, Westert GP, Bakker D de, et al. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk. Utrecht: Nivel; 2004.
7.
8.
Rijken PM, Velden J van der, Dekker J, et al. Moeheid en het chronisch vermoeidheidssyndroom. Utrecht: Nivel; 1996.
9.
10.
11.
Bleijenberg G. Attributies en chronische vermoeidheid. Ned Tijdschr Geneeskd. 1997;141:1510–2.PubMed
12.
Morrel DC, Wale CJ. Symptoms perceived and recorded by patients. J R Coll Gen Pract. 1976;26:192–9.
13.
14.
Windt DA van der, Dunn KM, Spies-Dorgelo MN, et al. Impact of physical symptoms on perceived health in the community. J Psychosom Res. 2008;64:265–74.
15.
Cardol M, Bensing J, Verhaak P, Bakker D. Fatigue: determinants, course and care [Moeheid: determinanten, beloop en zorg]. Utrecht: Nivel; 2005.
16.
17.
Nijrolder I, Windt DA van der, Horst HE van der. Prognosis of fatigue and functioning in primary care: a 1-year follow-up study. Ann Fam Med. 2008;6:519–27.
18.
Nijrolder I, Leone SS, Horst HE Van der. Explaining fatigue: an examination of patient causal attributions and their (in)congruence with family doctorsʼ initial causal attributions. Eur J Gen Pract. 2015;1:1–6.
19.
Ridsdale L, Evans A, Jerrett W, et al. Patients who consult with tiredness: frequency of consultation, perceived causes of tiredness and its association with psychological distress. Br J Gen Pract. 1994;44:413–6.PubMedPubMedCentral
20.
Kirk J, Douglas R, Nelson E, et al. Chief complaint of fatigue: a prospective study. J Fam Pract. 1990;30:33–41.PubMed
21.
Matthews DA, Manu P, Lane TJDA. Evaluation and management of patients with chronic fatigue. Am J Med Sci. 1991;302:269–77.CrossRefPubMed
22.
Zaat JOM, de Haan M, Claessen FAP. Huisarts en moeheid. Maarssen: Elsevier; 1998.
23.
Ruffin MT, Cohen M. Evaluation and management of fatigue. Review. Am Fam Physician. 1994;50:625–34.PubMed
24.
Fosnocht KM, Ende J. Approach to the adult patient with fatigue. www.​uptodat.​com; topic laatste update 4 maart 2015. Geraadpleegd op: 20 oktober 2015.
25.
Terluin B. Overspanning onderbouwd. Een onderzoek naar de diagnose surmenage in de huisartspraktijk [dissertatie]. Utrecht: Universiteit van Utrecht; 1994.
26.
27.
Seller RH, Symons AB. Differential diagnosis of common complaints, 6e druk. Philadelphia, PA: Saunders; 2012.
28.
Knottnerus JA, Starmans R, Vissers A. Diagnostische conclusies van de huisarts naar aanleiding van onverklaarde moeheid. Huisarts Wet. 1987;30:9–12.
29.
Hjelm M, Wadman B. Clinical symptoms, haemoglobin concentrations and erythrocyte biochemistry. Clin Haematol. 1974;3:689–703.
30.
Verdon F, Burnand B, Stubi CL, et al. Iron supplementation for unexplained fatigue in non-anaemic women: double blind randomised placebo controlled trial. BMJ. 2003;326(7399):1124.CrossRefPubMedPubMedCentral
31.
Roy S, Sherman A, Monari-Sparks MJ, et al. Correction of low vitamin D improves fatigue: effect of correction of low vitamin D in fatigue study (EViDiF study). N Am J Med Sci. 2014;6:396–402.CrossRefPubMedPubMedCentral
32.
Fosnocht KM, Ende J. Approach to the adult patient with fatigue. Uptodate www.​uptodate.​com, laatste update Maart 2015. Geraadpleegd op: oktober 2015.
33.
Wessely S, Chalder T, Hirsch S, et al. Psychological symptoms, somatic symptoms, and psychiatric disorder in chronic fatigue and chronic fatigue syndrome: a prospective study in the primary care setting. Am J Psychiatry. 1996;153:1050.CrossRefPubMed
34.
35.
Koch H, Bokhoven MA van, Riet G ter, et al. What makes general practitioners order blood tests for patients with unexplained complaints? A cross-sectional study. Eur J Gen Pract. 2008;15:22–8.
36.
Skapinakis P, Lewis G, Mavreas V. Temporal relations between unexplained fatigue and depression: longitudinal data from an international study in primary care. Psychosom Med. 2004;66:330–5.CrossRefPubMed
37.
IOM (Institute of Medicine). Beyond myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome: redefining an illness. Washington, DC: The National Academies Press; 2015. www.​iom.​edu/​mecfs.
38.
39.
Kenter EGH, Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Tiredness in Dutch family practice. Data on patients complaining of and/or diagnosed with ‘tiredness’. Fam Pract. 2003;20:434–40.CrossRefPubMed
40.
Nijrolder I, Windt D van der, Vries H de, Horst HE van der. Diagnoses during follow-up of patients presenting with fatigue in primary care. CMAJ. 2009;181:683–6.
41.
Sugarman JR, Berg AO. Evaluation of fatigue in a family practice. J Fam Pract. 1984;19:643–7.PubMed
42.
Kroenke K, Wood DR, Mangelsdorff D, et al. Chronic fatigue in primary care. Prevalence, patient characteristics and outcome. JAMA. 1988;260:929–34.CrossRefPubMed
43.
Valdini A, Steinhardt S, Feldman E. Usefulness of a standard battery of laboratory tests in investigating chronic fatigue in adults. Fam Pract. 1989;6:286–91.CrossRefPubMed
44.
Lane TJ, Matthews DA, Manu P. The low yield of physical examinations and laboratory investigations of patients with chronic fatigue. Am J Med Sci. 1990;299:313–8.CrossRefPubMed
45.
Weert HCPM van, Grundmeijer HGLM. Vage klachten in de huisartspraktijk: epidemiologie en beleid. Bijblijven. 1993;9:38–42.
46.
Bazelmans E, Vercoulen JHMM, Swanink CMA, et al. Chronic fatigue syndrome and primary fibromyalgia syndrome as recognized by GP’s. Fam Pract. 1999;16:602–4.CrossRefPubMed
47.
Maaijwee NA, Arntz RM, Rutten-Jacobs LC, et al. Post-stroke fatigue and its association with poor functional outcome after stroke in young adults. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2015;86:1120–6.CrossRefPubMed
48.
Oerlemans S, Mols F, Issa DE, et al. A high level of fatigue among long-term survivors of non-Hodgkin’s lymphoma: results from the longitudinal population-based PROFILES registry in the south of the Netherlands. Haematologica. 2013;98:479–86.CrossRefPubMedPubMedCentral
49.
Wessely S, Chalder T, Hirsch S, et al. Postinfectious fatigue: a prospective cohort study in primary care. Lancet. 1995;345:1333–8.CrossRefPubMed
50.
Kapsenberg JG. Moe van de virussen. Ned Tijdschr Geneeskd. 1988;132:997–9.PubMed
51.
White PD, Thomas JM, Amess J, et al. Incidence, risk and prognosis of acute and chronic fatigue syndromes and psychiatric disorders after glandular fever. Br J Psychiatry. 1998;173:475–81.CrossRefPubMed
52.
Esch S van, Vries H de, Kreeke J van de. Recepten voor een goed gesprek. Amsterdam: SMPVU; 2015.
53.
Alberts M, Smets EMA, Vercoulen JHMM, et al. Verkorte moeheidsvragenlijst: een praktisch hulpmiddel bij het scoren van vermoeidheid. Ned Tijdschr Geneeskd. 1997;141:1526–30.PubMed
54.
Tiesinga LJ. Fatigue and exertion fatigue. From description through validation to application of the Dutch Fatigue Scale (DUFS) and the Dutch Exertion Fatigue Scale (DEFS) [dissertatie]. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen; 1999.
55.
Grundmeijer HGLM, Rutten GEHM, Damoiseaux RAMJ. Het geneeskundig proces. Klinisch redeneren van klacht naar therapie. 5e druk. Amsterdam: Reed Bussiness; 2014.
56.
Eulderink F, Heeren TJ, Knook DL, Ligthart GJ. Inleiding gerontologie en geriatrie. 4e druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2004.
57.
Harrison M. Pathology testing in the tired patient a rational approach. Aust Fam Physician. 2008;37:908–10.PubMed
58.
59.
Gialamas A, Beilby JJ, Pratt NL, et al. Investigating tiredness in Australian general practice. Do pathology tests help in diagnosis? Aust Fam Physician. 2003;32:663–6.PubMed
60.
Koch H, Bokhoven A van, Riet G ter, et al. Ordering blood tests for patients with unexplained fatigue in general practice: what does it yield? Results of the VAMPIRE trial. Br J Gen Pract. 2009;59:93–100.
61.
Labots-Vogelesang SM, Boekel E ten, Rutten WPF, et al. Landelijke EersteLijns Samenwerkings Afspraak (LESA): Rationeel aanvragen van bloedonderzoek. Utrecht: Nederlands Huisartsen Genootschap, Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie, SAN, Centra voor Medische Diagnostiek, Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie; 2012.
62.
Zaat JOM, Schellevis FG, Kluijt I, et al. Laboratoriumonderzoek bij de klacht moeheid in de huisartspraktijk. Huisarts Wet. 1992;35:183–7.
63.
Meer JWM van der, Rijken PM, Bleijenberg G, et al. Aanwijzingen voor het beleid bij langdurige lichamelijk onverklaarde moeheidsklachten. Ned Tijdschr Geneeskd. 1997;141:1516–9.
64.
Jurado RL. Why shouldn’t we determine the erythrocyt sedimentation rate? Clin Infect Dis. 2001;33:548–9.CrossRefPubMed
65.
Dinant GJ, Knottnerus JA, Wersch JWJ van. Het onderscheidend vermogen van de BSE-bepaling in de dagelijkse praktijk. Huisarts Wet. 1992;35:197–224.
66.
Houben PHH, Weijden T van der, Winkens RAG, Grol RPTM. Cascade effects of laboratory testing are found to be rare in low disease probability situations: prospective cohort study. J Clin Epidemiol. 2010;63:452–8.
67.
68.
Meer J van der, Meer JWM van der. Anamnese en lichamelijk onderzoek. 7e druk. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg; 2014.
Metagegevens
Titel
Moeheid
Auteurs
H. de Vries
A. Thijs
Copyright
2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Diagnostiek van alledaagse klachten

Print ISBN: 978-90-368-1154-5

Elektronisch ISBN: 978-90-368-1274-0

Copyright: 2016

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1274-0_7

Gerelateerde informatie

29-10-2015 | wo | Video

Diagnostiek van alledaagse klachten > 7 Moeheid