5. Precisiepsychiatrie in de praktijk

Zie voor een recent initiatief om vormen van kanker moleculair te classificeren: Hoadley et al. (2014). En over de betekenis daarvan voor een ander type klinische tests: Eisenstein (2014).

De fuzzy logic (fuzzy: vaag of wazig) is ontwikkeld door Lotfi A. Zadeh met als doel op een formele wijze om te gaan met de onzekerheden die in de taal voorkomen. In de traditionele logica (Aristoteles) is iets waar of onwaar, normaal of abnormaal. Fuzzy logic maakt het mogelijk accurater de gradaties waarvan de natuurlijke taal zich bedient (bijvoorbeeld: iemand is heel erg ziek, nogal ziek, beetje ziek, niet zo ziek et cetera) en die samenhangen met de vaagheid die inherent is aan de wereld, tegemoet te treden. Dit maakt het mogelijk te ‘rekenen met woorden’. Voor precisiegeneeskunde kan deze logica veel betekenen bij bijvoorbeeld datamining: Maimon en Rokach (2010).

Zie ook paragraaf 8.1.4 in: Van der Stel (2009).

Dit probleem doet zich in Nederland thans voor bij de Routine Outcome Monitoring (ROM) in de psychische gezondheidszorg. Zorgverzekeraars eisen dat een aantal vragenlijsten periodiek wordt afgenomen. Wellicht kunnen de verzekeraars de uitkomsten ervan gebruiken bij hun zorginkoop, maar of patiënten en hun hulpverleners betere resultaten zullen boeken is niet bewezen en/of wordt door de betrokkenen sterk betwijfeld. Zie ook: Van Os (2014).

Voor de neurowetenschappen en daarmee ook voor de psychiatrie is de humane connectomics zeer belangrijk. Het betreft het geheel van verbindingen die hersencellen met elkaar aangaan. Een fraai overzicht van de kennis hierover staat in een uitgebreid themanummer van NeuroImage over Mapping the Connectome (2013, 80, 1-544).

Een goed overzicht van de enorme impact van chronische aandoeningen op de volksgezondheid en de noodzaak van preventie daarvan is: Bauer et al. (2014).

Opmerkelijk is ook dat mensen met schizofrenie, ondanks al hun beperkingen ook gelukkig kunnen zijn: Palmer et al. (2014).

Een krachtig, overtuigend pleidooi voor een transitie in de psychiatrie richting preventie vormt: Ajdacic-Gross (2014).

Onderzoeker De Leon meende in 2009 dat het nut van farmacogenetische kennis voor de psychiatrie nu nog beperkt is afgezien van een preciezere dosering. Het heeft volgens hem nog geen toepassing in het selecteren van een voor de patiënt meest geschikt geneesmiddel. Zie: De Leon (2009). In 2014 waren andere onderzoekers alweer positiever gestemd over de klinische significantie van farmacogenetica bij bipolaire stoornis: de winst is nog bescheiden maar de kosten van het onderzoek zijn fors gedaald; zie: Salloum et al. (2014). Zie verder over farmacogenomica: Moore, Hill en Panguluri (2014).

De zoektocht naar nieuwe psychofarmaca is gestagneerd. Er zijn evenwel diverse stoffen, medicijnen die nu een geheel andere toepassing hebben dan voor psychische aandoeningen, die – onder omstandigheden en/of bij subgroepen – wel degelijk een gunstige werking kunnen hebben. Daarom is het belangrijk dat er op een systematische wijze behalve naar ongewenste ook naar gewenste effecten van geneesmiddelen wordt gekeken. Hierover: Nutt (2014).

De werking van psychologische behandelingen kan net zoals die van geneesmiddelen in neurobiologische termen worden beschreven. De effectiviteit van cognitieve gedragstherapie bij PTSS is bijvoorbeeld aantoonbaar door een lagere expressie van het gen FKBP5 (speelt een rol bij stress) en een herstel van de grootte van de hippocampus; zie: Levy-Gigi et al. (2013).

Psychotherapie kan effectief lijken terwijl het dat niet is of zelfs averechts werkt. Zie over de oorzaken van ogenschijnlijke effectiviteit: Lilienfeld et al. (2014).

Ook de bijdrage van de sociale wetenschappen is essentieel om resultaten te boeken. Hierover: Aneshensel et al. (2013).

Zie over de integratie en het overstijgen van aan disciplines gebonden kennis en het belang van een systemische benadering van complexe problemen: National Research Council (2014).

Zie over het vergroten van het bereik en de rol van het internet: Kazdin en Blasé (2011a en 2011b); Kazdin en Rabbitt (2013); Andersson en Titov (2014).

De ordening is niet chronologisch of alfabetisch maar inhoudelijk bepaald.

Zie over biomarkers ook ▶ box 1.2 en ▶ box 4.1.