Omgaan met hechtingsproblemen

Volgens de zogenaamde gehechtheidstheorie heeft elk mens, en ook elk dier, de innerlijke drijfveer om zich aan anderen te hechten. Net geboren dieren en mensen hechten zich aan hun ouders. Door steeds de nabijheid te zoeken van de ouders zorgt de netgeborene dat ze voldoende eten, drinken en bescherming krijgt. Maar hechten gaat verder dan de lichamelijke noodzaak om te overleven, ook de emotionele overleving staat op het spel. Dat bleek uit één van de eerste onderzoeken die naar hechting werd gedaan. De Amerikaanse psycholoog Harry Harlow scheidde netgeboren resusaapjes van hun biologische moeder. Hij installeerde vervolgens twee surrogaatmoeders in hun kooi: eenttje van zacht en warm materiaal, en eentje van ijzerdraad. Wat bleek? De aapjes brachten meer tijd door bij de zachte surrogaatmoeder en zochten troost bij haar, zelfs al was de ijzerdraadmoeder de enige die melk gaf. Blijkbaar is aanraking en emotionele veiligheid een belangrijker reden voor de aapjes om zich te hechten dan voedsel. Nu zijn aapjes iets anders dan mensen, maar ook bij mensen werkt dit basale hechtingsmechanisme. Ook mensen zoeken emotionele intimiteit, veiligheid en zekerheid door zich aan anderen te hechten. Niet alleen baby’s hebben die behoefte, ook volwassenen. Is in de jeugd de verzorger – doorgaans de moeder of vader - de belangrijkste hechtingspersoon, op volwassen leeftijd neemt de partner deze rol over. Een gevoel van emotionele veiligheid en intimiteit is zelfs zo belangrijk dat het verstrekkende gevolgen heeft voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Vergeleken met gehuwden van vergelijkbare leeftijd en welstandsniveau, hebben weduwen en weduwnaars bijvoorbeeld meer last van depressieve gevoelens, plegen ze vaker zelfmoord, lopen ze een grotere kans op hart- en vaatziekten, en komen ze vaker om het leven door moord en ongelukken.

De gehechtheidstheorie gaat ervan uit dat, hoe volwassenen precies met liefde en intimiteit omgaan - kortom, welke hechtingsstijl ze ontwikkelen - voor een belangrijk deel bepaald wordt door hoe hun ouders, in de jaren na hun geboorte, reageren op hun behoeftes als kind. Dat alles begint bij de invloed die ouders met hun gedrag hebben op de hersenontwikkeling van hun pasgeboren kind (zie kader).

Hechtingsproblemen veranderen niet vanzelf. Sterker nog, gebeurt er niks dan hebben patronen de neiging om (nog) hardnekkiger te worden. Waarom?

Hechtingsproblemen, zoals verlatingsangst of angst voor intimiteit, kunnen grote gevolgen hebben voor de relatie. In het algemeen kan gesteld worden dat het voor vrouwen, om tevreden te zijn over hun relatie, belangrijk is dat ze een man hebben die zich goed voelt bij intimiteit en verbondenheid. Voor mannen is het, om tevreden te zijn over hun relatie, juist belangrijk dat ze een vrouw hebben die niet te onzeker is en te bang om verlaten te worden. Verlatingsangst en het vermijden van intimiteit, omdat mensen er bang voor zijn (bindingsangst) of simpelweg omdat ze er weinig behoefte aan hebben, kan een aantal problemen veroorzaken. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste besproken.

Hechtingsproblemen hebben zowel gevolgen voor het individu als voor de relatie. Zoals eerder al aan bod kwam, hebben mensen met hechtingsproblemen bijvoorbeeld een grotere kans op het ontwikkelen van angsten en depressies. In hun relatie kunnen ze last krijgen van allerhande negatieve communicatiepatronen of jaloezie. Voor het aanpakken van hechtingsproblemen zijn er dan ook twee benaderingen:

Je hoeft niet per se in therapie om hechtingsproblemen aan te pakken. Er zijn ook een aantal dingen die je direct zelf kunt doen. De volgende adviezen kunnen je helpen.