Top

Gepubliceerd in:

2019 | OriginalPaper | Hoofdstuk

5. Methodologische aspecten van de fysiotherapie en manuele therapie

Auteurs : D. L. Egmond, R. Schuitemaker

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

In dit hoofdstuk over methodologie worden de verschillende manieren van klinisch redeneren uit H. 4 kritisch beschouwd en in een wetenschappelijk kader geplaatst. De dimensies van evidence-based practice volgens Sackett worden besproken en gevisualiseerd ten behoeve van de wetenschappelijke onderbouwing van het fysio- en manueeltherapeutisch handelen. Er is aandacht voor het verzamelen van externe evidentie in de vorm van randomized controlled trials (RCT’s), systematische reviews, meta-analyses en richtlijnen. Het toepassen van klinimetrie is niet alleen van belang om het herstelproces te kunnen volgen, maar ook om de patiënt daar meer bij te betrekken. Een gepaste hoeveelheid klinimetrie kan de patiënten motiveren om bij langdurige processen vol te houden en de invloed van storende omgevingsfactoren te beperken. Te veel gebruik van vragenlijsten kan echter demotiverend werken.

vorige hoofdstuk Klinisch redeneren en dossiervoering

volgende hoofdstuk Biomechanische aspecten van het menselijk bewegen

accuraatheid van tests

Proportie van alle tests die een correct resultaat opleveren (terecht-positieve alsmede terecht-negatieve testresultaten).

best practice

Best practice is een techniek, werkmethode of activiteit die zich als de meest effectieve heeft bewezen. Van best practice is sprake wanneer in de praktijk is gebleken dat er 100 % correlatie bestaat tussen de uitgevoerde techniek en het resultaat. Bijvoorbeeld: bij het verhitten van water tot 100 °C is er zekerheid over het feit dat de bacteriën worden gedood.

betrouwbaarheid

Eigenschap van een meetinstrument. Een meetinstrument wordt geacht ‘betrouwbaarder’ (more reliable) te zijn naarmate de meetuitslagen minder afhankelijk zijn van het toeval. Het begrip betrouwbaarheid wordt in de literatuur door elkaar gebruikt met reproduceerbaarheid (Aufdemkampe et al. 2007).

case report

Onderzoek waarbij een systematische, methodologisch verantwoorde beschrijving van waarneming(en) wordt gegeven aan de hand van een patiëntencasus.

deductie

Vorming van een abstracte theorie door het toetsen van één of meer hypothesen, waarbij gebruik wordt gemaakt van concrete waarnemingen (Onderwijskundig Expertise Centrum Rotterdam 2001).

empirie

Een denkrichting die waarneming en ervaring als de bron van alle kennis beschouwt en die door middel van inductiemethoden algemene theorieën tracht te construeren.

gouden standaard

Een erkende, ideale test, met de hoogste mate van validiteit (Aufdemkampe et al. 2007). Voorbeeld: een artroscopie is de gouden standaard voor het vaststellen van een meniscusletsel in de knie of een labrumletsel (SLAP-laesie) in het schoudergewricht.

hypothese

Toetsbare stelling of uitspraak.

inductie

Integratie van systematische en niet-systematische waarnemingen tot een abstract beeld (theorie) (Onderwijskundig Expertise Centrum Rotterdam 2001).

likelihood ratio (LR)

Een maat voor de aannemelijkheid van het resultaat van een diagnostische test.

De positieve likelihood ratio (LR+):

– geeft aan in welke mate een ziekte of aandoening aannemelijker wordt na een positief testresultaat;

– is de aantonende kracht van een positief testresultaat;

– is de verhouding tussen de kans op een positieve testuitslag bij zieken en die bij niet-zieken;

– wordt berekend als sensitiviteit/1 – specificiteit (sensitiviteit gedeeld door één min de specificiteit). Dit getal is groter dan 1. Een diagnostische test is informatiever naarmate de LR+ dichter tot oneindig nadert.

– De negatieve likelihood ratio (LR−):

– geeft aan in welke mate een ziekte of aandoening minder aannemelijk wordt bij een negatief testresultaat;

– is de verhouding tussen de kans op een negatieve testuitslag bij zieken en die bij niet-zieken;

– wordt berekend als specificiteit/1 – sensitiviteit. De LR- is een getal kleiner dan 1. Een diagnostische test is informatiever naarmate de LR- dichter tot 0 nadert.

negatief voorspellende waarde

De kans dat de aandoening bij een negatief testresultaat niet aanwezig is (Aufdemkampe et al. 2007).

PEDro

Dit is de wereldwijde ‘Physiotherapy Evidence Database’ [2], met meer dan 26.000 randomized trials, systematic reviews en clinical practice richtlijnen op het gebied van fysiotherapie. PEDro levert citaten, de samenvatting en een link naar de ‘full text’, wanneer mogelijk. Alle trials zijn onafhankelijk onderzocht op kwaliteit en krijgen een hoge score indien ze van goede methodologische waarde zijn voor toepassing in de dagelijkse praktijk.

PEDro-score en classifcatie: 9–10 punten zeer goed, 6–8 punten goed, 4–5 punten redelijk, 0–3 punten slecht.

positief voorspellende waarde

De kans dat de aandoening bij een positief testresultaat aanwezig is (Aufdemkampe et al. 2007).

responsiviteit

Het vermogen van een meetinstrument om klinisch relevante veranderingen in de gezondheidssituatie van de patiënt daadwerkelijk vast te kunnen stellen. Het is de validiteit voor het weergeven van verandering. Deze eigenschap speelt vooral een rol bij evaluatieve tests of vragenlijsten.

richtlijn

Een richtlijn beschrijft een optimale werkwijze bij een bepaalde patiëntengroep. Richtlijnen kunnen worden beschouwd als landelijk geldende, vakinhoudelijke aanbevelingen voor optimale patiëntenzorg, waarbij de aanbevelingen in de richtlijnen zo veel mogelijk wetenschappelijk zijn onderbouwd.

Zie ook:

– www.kngfrichtlijnen.nl: richtlijnen voor fysiotherapeuten en manueeltherapeuten

– www.diliguide.nl: CBO-richtlijnen voor (para)medici

– www.artsennet.nl: richtlijnen voor medici (per discipline/per organisatie)

sensitiviteit

Bij een diagnostische test geeft de sensitiviteit aan welk percentage van de personen met een bepaalde ziekte door de test (terecht) als ziek geclassificeerd wordt. De sensitiviteit is de kans op een positief testresultaat bij aanwezigheid van de aandoening (Aufdemkampe et al. 2007).

specificiteit

Bij een diagnostische test geeft de specificiteit aan welk percentage van een groep personen zonder de ziekte die men met behulp van de test wil opsporen, (terecht) als niet ziek wordt geclassificeerd. Specificiteit is de kans op een negatief testresultaat bij afwezigheid van de aandoening (Aufdemkampe et al. 2007).

standaardisatie

Het uitvoeren van een handeling op een voorgeschreven of afgesproken wijze (Aufdemkampe et al. 2007).

valideren, extern

De mate waarin het geoorloofd is de resultaten van een onderzoek te extrapoleren naar andere populaties dan de doelpopulaties (Aufdemkampe et al. 2007).

valideren, intern

Let op! Het begrip intern valideren wordt ook gebruikt in de drie volgende betekenissen:

1. Het goedkeuren van plannen binnen een organisatie.

2. Het geldig zijn van de conclusies voor de doelpopulatie waarvoor het onderzoek is uitgevoerd (Aufdemkampe et al. 2007). Dit is de wetenschappelijk meest gangbare betekenis.

3. Het transparant formuleren van logisch consistente en evalueerbare redeneringen of gedachten. Dit is de beste vorm van ‘bewijs’ wanneer externe evidentie (wetenschappelijk bewijs) ontbreekt.

validiteit

Validiteit van een meetinstrument is de mate waarin het instrument meet wat het beoogt te meten.

Let op! Het begrip intern valideren wordt ook gebruikt in de volgende betekenis: het goedkeuren van plannen binnen een organisatie. De wetenschappelijk meest gangbare betekenis staat bij’valideren, intern’.

Het begrip ‘interne validatie’ heeft meerdere betekenissen: zie de woordenlijst.

Aufdemkampe, G., Van der Windt, D. A. W. M., & Van den Berg, J. (2007). Hoe vind ik het. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef

Bergman, G. J. D. (2005). Manipulative therapy for shoulder complaints in general practice. Groningen: (PhD), University of Groningen.

Beumer, A., De Bie, R. A., Ten Cate, A., Doornbos, N., Elders, L. A. M., Van Eijsden-Besseling, M. D. F., et al. (2012). Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS. Amersfoort: KNGF.

Bier, J. D., Scholtern-Peeters, G. G. M., Staal, J. B., Pool, J., Van Tulder, M., Beekman, E., et al. (2016). KNGF-richtlijn nekpijn. Amersfoort: Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie.

Biestra, G. (1989). Methodisch handelen in beroep en opleiding. Gamma, 39(4), 102–105.

Bos, J. M., & Hagenaars, L. H. A. (2007). Patronen in profielen. Amersfoort: NPi.

Bosmans, J. E., Pool, J. J., De Vet, H. C., Van Tulder, M. W., & Ostelo, R. W. (2011). Is behavioral graded activity cost-effective in comparison with manual therapy for patients with subacute neck pain? An economic evaluation alongside a randomized clinical trial. Spine (Phila Pa 1976), 36(18), E1179–1186. https://doi.org/10.1097/BRS.0b013e31820644ed.CrossRef

Braspenning, J. C., Mettes, T. G., Van der Sanden, W. J., & Wensing, M. J. (2015). Evidence-based clinical oral healthcare guidelines 4. Adherence requires an implementation strategy. Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde, 122(3), 148–155. https://doi.org/10.5177/ntvt.2015.03.14251.CrossRef

Cassidy, J. D., Boyle, E., Cote, P., He, Y., Hogg-Johnson, S., Silver, F. L., et al. (2008). Risk of vertebrobasilar stroke and chiropractic care: Results of a population-based case-control and case-crossover study. Spine (Phila Pa 1976), 33(4 Suppl), S176–S183. https://doi.org/10.1097/BRS.0b013e3181644600.CrossRef

Castien, R. F., Van der Windt, D. A., Grooten, A., & Dekker, J. (2011). Effectiveness of manual therapy for chronic tension-type headache: A pragmatic, randomised, clinical trial. Cephalalgia, 31(2), 133–143. https://doi.org/10.1177/0333102410377362.CrossRef

Castien, R., Blankenstein, A., Van der Windt, D., Heymans, M. W., & Dekker, J. (2013). The working mechanism of manual therapy in participants with chronic tension-type headache. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 43(10), 693–699. https://doi.org/10.2519/jospt.2013.4868.CrossRef

CBO (2007). Evidence-based richtlijnontwikkeling. Handleiding voor werkgroepleden. Retrieved from http://www.ha-ring.nl/download/literatuur/EBRO_handl_totaal.pdf.

Deyle, G. D., Henderson, N. E., Matekel, R. L., Ryder, M. G., Garber, M. B., & Allison, S. C. (2000). Effectiveness of manual physical therapy and exercise in osteoarthritis of the knee. A randomized, controlled trial. Annals of Internal Medicine, 132(3), 173–181.

Easterling, K. J., & Wolfe, S. W. (1994). Scaphoid shift in the uninjured wrist. Journal of Hand Surgery American Volume, 19(4), 604–606. https://doi.org/10.1016/0363-5023(94)90265-8.CrossRef

Gross, A., Miller, J., D’Sylva, J., Burnie, S. J., Goldsmith, C. H., Graham, N., et al. (2010). Manipulation or mobilisation for neck pain: A Cochrane Review. Manual Therapy, 15(4), 315–333. https://doi.org/10.1016/j.math.2010.04.002.CrossRef

Hattam, P., & Smeatham, A. (2010). Special tests in musculoskeletal examination. An evidence based guide for clinicians. London: Churchill Livingstone.

Heemskerk, M. A. M. B., Staal, J. B., Bierma-Zeinstra, S. M. A., De Haan, G., Hagenaars, L. H. A., Lanser, K., et al. (2010). Klachten aan de arm, nek en/of schouder (KANS). Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, 2010, 1 suppl.

Higgs, J., & Jones, M. A. (2000). Clinical reasoning in the health professions. Boston: Butterworth-Heinemann.

Hoeksma, H. L., Dekker, J., Ronday, H. K., Heering, A., Van der Lubbe, N., Vel, C., et al. (2004). Comparison of manual therapy and exercise therapy in osteoarthritis of the hip: A randomized clinical trial. Arthritis & Rheumatology, 51(5), 722–729. https://doi.org/10.1002/art.20685.CrossRef

Hoving, J. L., Koes, B. W., De Vet, H. C., Van der Windt, D. A., Assendelft, W. J., Van Mameren, H., et al. (2002). Manual therapy, physical therapy, or continued care by a general practitioner for patients with neck pain. A randomized, controlled trial. Annals of Internal Medicine, 136(10), 713–722.CrossRef

Hoving, J. L., De Vet, H. C., Koes, B. W., Mameren, H., Deville, W. L., Van der Windt, D. A., et al. (2006). Manual therapy, physical therapy, or continued care by the general practitioner for patients with neck pain: Long-term results from a pragmatic randomized clinical trial. Clinical Journal of Pain, 22(4), 370–377. https://doi.org/10.1097/01.ajp.0000180185.79382.3f.

Hwang, J. J., Goldfarb, C. A., Gelberman, R. H., & Boyer, M. I. (1999). The effect of dorsal carpal ganglion excision on the scaphoid shift test. Journal of Hand Surgery British, 24(1), 106–108.CrossRef

Kampshoff, C. S., Peter, W. F. H., Van Doormaal, M. C. M., Knoop, J., Meerhoff G. N., & Vliet Vlieland T. P. M. KNGF-richtlijn Artrose heup-knie. Amersfoort: KNGF; 2018.

Kelley, M. J., Shaffer, M. A., Kuhn, J. E., Michener, L. A., Seitz, A. L., Uhl, T. L., et al. (2013). Shoulder pain and mobility deficits: Adhesive capsulitis clinical practice guidelines linked to the International Classification of Functioning, Disability, and Health Form the Orthopaedic Section of the American Physical Therapy Association. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 43(5), A1–31. https://doi.org/10.2519/jospt.2013.0302.CrossRef

Koel, G. (2008). Klinische test bij schouderaandoeningen: Zin, onzin en timing. Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, 118(6), 159–167.

Korthals-de Bos, I. B., Hoving, J. L., Van Tulder, M. W., Rutten-van Molken, M. P., Ader, H. J., De Vet, H. C., et al. (2003). Cost effectiveness of physiotherapy, manual therapy, and general practitioner care for neck pain: Economic evaluation alongside a randomised controlled trial. BMJ, 326(7395), 911. https://doi.org/10.1136/bmj.326.7395.911.CrossRef

Lewis, J. S., McCreesh, K., Barratt, E., Hegedus, E. J., & Sim, J. (2016). Inter-rater reliability of the shoulder symptom modification procedure in people with shoulder pain. BMJ Open Sport & Exercise Medicine, 2(1), e000181. https://doi.org/10.1136/bmjsem-2016-000181.CrossRef

Littlewood, C., Bateman, M., Clark, D., Selfe, J., Watkinson, D., Walton, M., et al. (2015). Rehabilitation following rotator cuff repair: A systematic review. Shoulder Elbow, 7(2), 115–124. https://doi.org/10.1177/1758573214567702.CrossRef

Malanga, G. A., & Nadler, S. F. (2006). Musculoskeletal physical examination. An evidence based approach. Philadelphia: Elsevier Mosby.

Miller, J., Gross, A., D’Sylva, J., Burnie, S. J., Goldsmith, C. H., Graham, N., et al. (2010). Manual therapy and exercise for neck pain: A systematic review. Manual Therapy, 15(4), 334–354.CrossRef

OECR, O. E. C. R. (2001). Begrippentool van wetenschapsleer. Rotterdam: Erasmus Universiteit.

Offringa, M., Van Assendelft, W. J. J., & Scholten, R. J. P. M. (2007). Inleiding in evidence-based medicine. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Pool, J. J., Ostelo, R. W., Knol, D. L., Vlaeyen, J. W., Bouter, L. M., & De Vet, H. C. (2010). Is a behavioral graded activity program more effective than manual therapy in patients with subacute neck pain? Results of a randomized clinical trial. Spine (Phila Pa 1976), 35(10), 1017–1024. https://doi.org/10.1097/BRS.0b013e3181c212ee.CrossRef

Rushton, A., Rivett, D. A., Carlesso, L., Flynn, T., Hing, W., & Kerry, R. (2012). Cervical framework document. Retrieved from http://www.ifompt.org/site/ifompt/IFOMPT%20Examination%20cervical%20spine%20doc%20September%202012%20definitive.pdf.

Sackett, D. L., Straus, S. E., Richardson, W. S., Rosenberg, W., & Haynes, R. B. (2000). Evidence based medicine: How to practice and teach EBM. Edinburg and New York: Churchill Livingstone.

Staal, J. B., Hendriks, E. J. M., Heijmans, M., Kiers, H., Lutgers-Boomsma, A. M., Rutten, G., et al. (2013). KNGF guideline of low back pain. Amersfoort: Royal Dutch Society for Physical Therapy.

Vandenbroucke, J. (2007). Researchers let themselves easily be put in front of the wagon interview by Hans van Maanen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 151(1), 44–46.PubMed

Vermeulen H. M., Schuitemaker R., Hekman K. M. C., Van der Burg D. H., Struyf F. De SNN Praktijkrichtlijn Frozen Shoulder voor fysiotherapeuten 2017. Schoudernetwerken Nederland, maart 2017. Retrieved from: http://www.schoudernetwerk.nl/page/richtlijn-frozen-shoulder-2017.

Vincent, K., Maigne, J. Y., Fischhoff, C., Lanlo, O., & Dagenais, S. (2013). Systematic review of manual therapies for nonspecific neck pain. Joint Bone Spine, 80(5), 508–515. https://doi.org/10.1016/j.jbspin.2012.10.006.CrossRef

Watson, H., Ottoni, L., Pitts, E. C., & Handal, A. G. (1993). Rotary subluxation of the scaphoid: A spectrum of instability. Journal of Hand Surgery British, 18(1), 62–64.CrossRef

Watson, P., Kernohan, W. G., & Mollan, R. A. (1989). A study of the cracking sounds from the metacarpophalangeal joint. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers Part H, 203(2), 109–118. https://doi.org/10.1243/PIME_PROC_1989_203_019_01.CrossRef

Wensing, M. J. (2005). Implementatie van richtlijnen. Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, 115(3), 54–56.

Van Wingerden, J. P. (2014). Rugpijn en andere onbegrepen klachten. Houten: BSL.CrossRef

Wolfe, S. W., & Crisco, J. J. (1994). Mechanical evaluation of the scaphoid shift test. Journal of Hand Surgery American Volume, 19(5), 762–768. https://doi.org/10.1016/0363-5023(94)90180-5.CrossRef

Wolfe, S. W., Neu, C., & Crisco, J. J. (2000). In vivo scaphoid, lunate, and capitate kinematics in flexion and in extension. Journal of Hand Surgery American Volume, 25(5), 860–869. https://doi.org/10.1053/jhsu.2000.9423.CrossRef

Titel: Methodologische aspecten van de fysiotherapie en manuele therapie
Auteurs: D. L. Egmond
R. Schuitemaker
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Extremiteiten
Print ISBN: 978-90-368-2254-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2255-8

Copyright: 2019
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2255-8_5

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen