2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk
6. Methoden van het lichamelijk onderzoek
Auteurs: prof.dr. J.W.M van der Meer, prof.dr. J. van der Meer, dr. G. Linthorst, dr. C.T. Postma, prof.dr. D. Blockmans
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in:
Anamnese en lichamelijk onderzoek
Samenvatting
-
Bij het lichamelijk onderzoek is het van groot belang dat de patiënt zich op zijn gemak voelt. De onderzoeker moet de patiënt met respect en begrip voor zijn kwetsbaarheid benaderen (zie paragraaf Algemene adviezen).
-
Naar uitgebreidheid kan men in de praktijk de volgende drie vormen van lichamelijk onderzoek onderscheiden (zie paragraaf Hoe uitvoerig moet het onderzoek zijn?):1onderzoek van alleen de status localis;2het screenende volledige onderzoek;3als 2, maar aangevuld met extra onderzoek van een bepaalde regio.
-
De vier essentiële methoden van het lichamelijk onderzoek zijn: inspectie, percussie, auscultatie en palpatie (zie paragraaf De onderzoeksmethoden).
-
Een veelgemaakte fout bij de inspectie is dat het te onderzoeken lichaamsdeel meteen wordt betast; ‘eerst kijken en handen thuis’ is de stelregel (zie paragraaf Inspectie).
-
Bij de percussie maakt men onderscheid tussen mat, gedempt, (hyper)sonoor en tympanisch (zie paragraaf Percussie).
-
Bij gebruik van de kelk van de stethoscoop worden vooral laagfrequente geluiden gehoord en met de membraan hoogfrequente geluiden (zie paragraaf Auscultatie).
-
De palpatie wordt bij voorkeur zittend uitgevoerd: de gevoeligheid van de vingers is in dat geval groter dan in staande houding. De tastzin is het fijnst aan de volaire zijde van de vingertoppen (zie paragraaf Palpatie).
-
Met eenvoudig instrumentarium worden de arteriële bloeddruk, de centraalveneuze druk (CVD), de lengte, het gewicht en de lichaamstemperatuur gemeten. De bloeddruk moet zowel palpatoir als auscultatoir worden gemeten. De meting van de CVD is onder andere van belang bij patiënten met oedeem en bij shock (zie paragraaf Eenvoudig instrumenteel onderzoek).
-
Om praktische redenen wordt bij het lichamelijk onderzoek niet dezelfde volgorde aangehouden als bij de anamnese. Het onderzoek vindt in principe plaats per regio: hoofd-hals, voorzijde thorax en oksels, achterzijde thorax en lumbale regio, abdomen, liezen en genitalia externa (bij de man), extremiteiten, rectaal en vaginaal toucher, zo nodig staand onderzoek van het bewegingsapparaat (zie paragraaf De volgorde bij het lichamelijk onderzoek).