Meneer Van Zanten

Meneer Van Zanten is 70 jaar. Hij woont thuis met zijn vrouw, zij is 64 jaar oud. Meneer Van Zanten komt uit een arbeidersgezin. Zijn vader werkte bij een boer in een Gronings dorp. Dat was hard werken, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. In die tijd werd er slecht betaald. Zijn moeder zorgde voor de negen kinderen, wat niet altijd meeviel omdat ze het niet breed hadden.

Het hoofdthema van deze casus is waarnemen, denken en voelen. Waarnemen, denken en voelen heeft zowel met lichamelijke acties als met psychische en sociale acties te maken.

Na verloop van tijd bleek de hulp van de thuiszorg onvoldoende te zijn. Olga signaleerde dat het met mevrouw Van Zanten steeds slechter ging en dat zij de zorg voor meneer Van Zanten ook met hulp niet langer aankon. Zij nam met toestemming van mevrouw Van Zanten contact op met de huisarts om te overleggen over de situatie.

In het verpleegplan is de zorg voor meneer Van Zanten vastgelegd. Het verpleegplan is opgesteld met behulp van de informatie uit de verpleegkundige anamnese en de observaties tijdens de eerste periode na opname. Saskia heeft telefonisch contact gehad met haar collega’s van de thuiszorg die meneer Van Zanten de afgelopen periode in zorg hebben gehad. Ilse en Olga gaven vooral achtergrondinformatie over het gedrag van meneer Van Zanten en vertelden hoe hij het beste benaderd kon worden. Op verzoek van Saskia stuurden zij het verpleegplan dat zij voor meneer Van Zanten hadden opgesteld op. In overleg met de verpleeghuisarts heeft Saskia de psycholoog gevraagd een oordeel te geven over het gedrag van meneer Van Zanten.

De laatste tijd ging het niet meer zo goed met meneer Van Zanten. Hij begon van alles te vergeten. Hij vergat waar hij dingen neergelegd had en was steeds meer tijd kwijt met het zoeken van dingen. Hij vergat belangrijke gegevens te noteren en maakte vergissingen in de financiële administratie, waardoor de boekhouding een warboel werd. Hij kreeg steeds meer moeite om gewone dingen, waarvoor hij vroeger zijn hand niet omdraaide, voor elkaar te krijgen. Hij werd achterdochtig tegenover zijn vriend als die weer eens een onmogelijke vraag stelde en ook snel kwaad tegenover zijn vrouw die hem soms tot wanhoop dreef. Maar hij kon ook heel verdrietig zijn als hij in de gaten had dat hij ten onrechte uitgevallen was of als hij merkte dat hij er zelf een puinhoop van had gemaakt.

Meneer Van Zanten vindt het belangrijk dat hij hulp krijgt als dat nodig is. Vragen om hulp vindt hij gênant. Ook raakt hij geïrriteerd als hij op hulp moet wachten. Wat hij nog veel erger vindt is dat hij soms als antwoord krijgt dat hij het zelf moet proberen. ‘‘Wat denken die snotneuzen wel wie ze voor zich hebben, er is tegenwoordig geen respect meer voor ouderen!’’ Aniek, leerlingverpleegkundige, probeert meneer Van Zanten er in dit soort situaties van te overtuigen dat het toch echt beter is dat hij veel dingen zelf blijft doen.

Vroeger deed meneer Van Zanten de financiële zaken altijd, maar langzamerhand is mevrouw Van Zanten dit soort dingen gaan regelen en alle boodschappen gaan betalen. Meneer Van Zanten wist namelijk niet meer hoeveel hij moest betalen en wat hij terug zou moeten krijgen.

Aniek merkt op dat mevrouw Van Zanten behoefte heeft aan steun en informatie. Aniek en Saskia spreken af dat ze regelmatig met mevrouw Van Zanten zullen praten over het verloop van de behandeling van haar man en over hoe het thuis gaat. Daartoe worden vaste afspraken gemaakt en vastgelegd in het verpleegdossier. Als mevrouw Van Zanten tussentijds behoefte heeft aan een gesprek kan ze zelf het initiatief nemen om een afspraak te maken met Saskia, Aniek of een andere collega. Mevrouw Van Zanten kan zo haar verhaal kwijt bij Saskia en ze krijgt van haar adviezen over het belang van een vaste structuur, ook als meneer Van Zanten thuis is.

In overleg met de verpleeghuisarts heeft Saskia de psycholoog gevraagd een oordeel te geven over het gedrag van meneer Van Zanten. De psycholoog heeft opdracht gegeven om meneer Van Zanten te observeren met behulp van een observatieschaal en die vervolgens in te vullen. Met deze informatie kan concreter iets gezegd worden over het gedrag van meneer Van Zanten en over het stadium van dementie waarin hij verkeert. Dit is belangrijke informatie voor het opstellen van het verpleegplan en voor het bepalen van de benaderingswijze van meneer Van Zanten. Ook de informatie uit de verpleegkundige overdracht van de thuiszorg is gebruikt.

Mevrouw Van Zanten kon de zorg voor haar man op een bepaald moment niet meer opbrengen. In overleg is toen besloten dat er hulp moest komen. Elke dag kwam er een verzorgende van de thuiszorg om meneer Van Zanten te begeleiden bij het wassen en het aankleden. Na verloop van tijd bleek de hulp van de thuiszorg onvoldoende te zijn. Met mevrouw Van Zanten ging het steeds slechter, zij kon de zorg voor meneer Van Zanten ook met hulp niet langer aan. Na beoordeling door een indicatiecommissie werd meneer Van Zanten op de wachtlijst geplaatst voor dagbehandeling in een psychogeriatrisch verpleeghuis. Na twee maanden kon hij in zo’n verpleeghuis terecht. Door zijn verblijf op de dagbehandeling en de acceptatie van hulp door anderen is de situatie veel rustiger, overzichtelijker en stabieler geworden voor meneer Van Zanten en zijn vrouw.

Aniek, leerling-verpleegkundige, probeert meneer Van Zanten ervan te overtuigen dat het toch echt beter is dat hij veel dingen zelf blijft doen. Laatst aan tafel kon hij het vlees niet goed snijden. Hij vroeg aan Aniek of ze het voor hem wilde doen. Aniek zei: ‘‘Probeert u het eerst zelf maar, als het niet lukt, help ik u wel verder’’. ‘‘Wel potverdorie,’’ was de reactie van meneer Van Zanten, ‘‘ik vraag het niet voor niets, je moet me helpen, komt er nog wat van!’’ Aniek zei: ‘‘Het is niet de bedoeling om zo met elkaar om te gaan, probeert u het nog maar een keertje, als het echt niet gaat zal ik u helpen.

‘‘Je moet wat vaker bij vader en moeder gaan kijken,’’ had haar dochter tegen haar broer gezegd. ‘‘Hoe zie je dat dan voor je,’’ had haar zoon geantwoord, ‘‘moet ik tegen m’n baas zeggen dat ik op m’n ouders moet passen? Het loopt niet zo’n vaart, jij kunt altijd zo overdrijven. Moeder redt het best, ze is sterk, altijd geweest ook en ik hoor haar bovendien nooit klagen’’. Mevrouw Van Zanten weet dat haar zoon een druk leven heeft, ook doordat hij in de plaatselijke politiek zit. Dat vindt ze ook belangrijk, dat haar kinderen idealen hebben en zich inzetten voor de samenleving. ‘‘Ik red me wel’’, houdt ze zichzelf voor. ‘‘Mijn zoon heeft gelijk, ik ben sterk’’.

Herlees de oriëntatie op de casus en beantwoord de oriëntatievragen onder punt 2. Het doel is erachter te komen of je visie met betrekking tot de verschillende onderwerpen veranderd is. Ook kun je zo ontdekken of de onderdelen aan je verwachting hebben voldaan. Hierbij komen waarnemen, denken en voelen in zowel de lichamelijke, als psychische en sociale context naar voren. Ook je opvatting over dementie, plannen van zorg en preventie komen aan bod.