TSG – Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen heeft de honderdjarige leeftijd bereikt. De grand old dame heeft als instituut de tijdgeest met elegantie doorstaan. TSG, in 1922 opgericht, levert een belangrijke bijdrage aan het debat onder wetenschappers en professionals over de publieke gezondheidszorg in Nederland. Dit jubileumnummer eert de traditie met artikelen die het honderdjarig bestaan markeren.
Terugblik
Dit doen we door terug te blikken met twee bijdragen. Het eerste artikel is van Jan Huurman, die een historische beschrijving geeft van honderd jaar TSG. Hij plaatst de TSG-geschiedenis in het licht van de ontwikkeling van de volksgezondheid en het beleid in deze in het verre en meer recente verleden. In het tweede artikel beschrijft Johan Mackenbach de opkomst en neergang van ziekten en de rol die onder andere sociaaleconomische factoren daarbij in de afgelopen eeuw speelden. Uit beide bijdragen kunnen ook lessen worden getrokken voor de Nederlandse publieke gezondheidszorg van de toekomst. Daar richten we in de overige artikelen onze blik op.
Toekomst
De redactie van TSG vroeg zich bij de voorbereiding van dit jubileumnummer af of de publieke gezondheidszorg goed is voorbereid op de uitdagingen waarvoor mondiale en nationale problemen ons stellen. Denk aan de coronapandemie, klimaat- en milieuproblemen, vluchtelingenstromen, welvaartsziekten, de vergrijzing, tekorten aan handen aan het bed, en het toenemende beroep op ondersteuning bij sociale en mentale problemen. De volksgezondheid staat onder druk. Een reden voor TSG om een challenge uit te schrijven voor dé gamechanger voor de volksgezondheid in 2030.
De oproep van de redactie bleek een succes. Veel auteurs hebben zich ingespannen om onze vraag te beantwoorden: welke grote of kleinere gamechanger verandert de inhoud, structuur of het functioneren van de volksgezondheid over pakweg tien jaar? Een gamechanger, in de vorm van een persoon, een idee of een product, draagt bij aan een radicale verandering van bestaande verhoudingen. Deze gamechanger moet potentieel tot verbetering leiden van de volksgezondheid van de Nederlandse bevolking of specifieke subgroepen in het jaar 2030. De deelnemers aan de challenge zijn uitgedaagd om met oplossingen te komen over een termijn die niet te ver weg ligt.
De redactie dankt de onafhankelijke jury, bestaande uit Jet Bussemaker (hoogleraar Beleid, wetenschap en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg, Leiden, en voorzitter van de Raad voor de Volksgezondheid), Jochen Mierau (hoogleraar Economie van de volksgezondheid, Groningen) en André Rouvoet (voorzitter GGD GHOR Nederland). Zij hebben de geanonimiseerde inzendingen beoordeeld op impact, onderbouwing, originaliteit en aansprekende schrijfstijl. Het was moeilijk kiezen uit vele mooie inzendingen. Met bevlogenheid is geschreven over onder meer integrale en inclusieve sturing van de publieke gezondheidszorg en aanpalende sectoren, competenties van professionals in de publieke gezondheidszorg, aandacht voor vraagstukken als armoede en vergrijzing, en de inzet van ervaringsdeskundigen. De jury heeft weloverwogen een winnaar gekozen uit de inzendingen, en daarnaast twee inzendingen als eervol benoemd. Het juryrapport van deze drie inzendingen is opgenomen in dit redactioneel.
Het winnende essay draagt de titel ‘Een veerkrachtige publieke gezondheid in 2030: #hoedan?’ en is geschreven door Hagenaars, Waterlander, Den Hertog en Stronks. Zij zien het denken in op elkaar afgestemde interacterende systemen als de gamechanger voor de huidige en toekomstige complexe volksgezondheidsvraagstukken. Eervolle vermelding is er voor het essay van Slager, getiteld ‘Lang zullen we leven’. De gamechanger die hij voorstelt, namelijk stoppen met de verdere ontwikkeling van nieuwe behandelingen en medicatie, zou lucht kunnen geven aan het probleem van de alsmaar stijgende kosten van de gezondheidszorg. Ook een eervolle vermelding is er voor het essay van Fransen-Kuppens, Pieters, Ter Bogt, Mulder, Mourits, Jonkman, Molleman en Hosman, getiteld ‘De nieuwe volksgezondheidsexpert als gamechanger in een stevige preventie preventie-infrastructuur’. Zij vragen aandacht voor de veranderende rol van professionals richting preventie, samenwerking en impact. Zonder professionals geen game change.
Nog honderd jaar
Deze prikkelende forumbijdragen en de beide terugblikken begeleiden het verjaardagsfeest van de honderdjarige TSG. Natuurlijk hopen we dat álle challenge-deelnemers het debat levend houden – ook degenen die niet in de prijzen zijn gevallen. We wensen u met dit jubileumnummer inspiratie bij uw inzet om de publieke gezondheidszorg toekomstbestendig te maken. Onze oproep: blijf uw wetenschappelijke artikelen en opiniërende stukken inzenden naar TSG, zodat het debat in beweging blijft en daarmee de motor blijft vormen voor een optimale publieke gezondheidszorg, ook de komende honderd jaar!
De redactie van het jubileumnummer:
Maria Jansen, Paul Kocken, Anja Koornstra, Ien van de Goor, Agnes van der Poel
PS
TSG gaat met haar tijd mee. Sinds 2019 is TSG geen papieren tijdschrift meer, maar een online only open access-publicatie. Het bereik van TSG is daarmee groot. Blijf op de hoogte van gepubliceerde artikelen door u te abonneren op de ‘Alert’, dan krijgt u een aantal keer per jaar een overzicht van gepubliceerde artikelen. En volg TSG op LinkedIn, dan krijgt u actuele informatie over gepubliceerde artikelen.
Juryrapport van de TSG 100 jaar Challenge
De jury beoordeelde veertien inzendingen voor de challenge ‘op zoek naar de gamechanger voor de volksgezondheid’. De richtingen die aan bod kwamen waren zeer divers, er werd niet geschuwd om radicaal te denken en de inzenders hebben zich ook niet beperkt tot een bepaalde sector binnen of buiten de zorg. Abstracte fiscale politiek werd afgewisseld met de focus op personen die leiding durven te nemen en aandacht voor zelfhelend vermogen.
In die brede schakering moest de jury de beste drie kiezen. Daarbij is vooral gekeken naar wat, hoe en waarom: de schets van de toekomstgerichte volksgezondheid, de beschrijving van de werkwijze van de gamechanger en de impact op de volksgezondheid van (groepen uit) de Nederlandse bevolking worden benoemd. Vanzelfsprekend moest ook de schrijfstijl overtuigen.
Winnaar
De winnaar is ‘Een veerkrachtige publieke gezondheid in 2030: #hoedan?’ van Luc Hagenaars, Wilma Waterlander, Karen den Hertog en Karien Stronks. Het beleidsconcept van complexiteit doet naar het oordeel van de jury recht aan de samenhang van de problematiek van volksgezondheid en is wetenschappelijk goed onderbouwd. De brede samenhang tussen gezondheid, economie, duurzaamheid en andere actuele grote vraagstukken wordt adequaat opgepakt. Ook looft de jury de aandacht voor de rol van professionals in de verandering. De aanpak neemt veel op de schop en zou daarmee potentieel grote impact kunnen hebben, maar het is wel wat abstract en hier en daar te zwart-wit: de gewenste verandering in 2022 wordt iets te mooi neergezet en is nog weinig concreet. Dat vraagt zeker verdere uitwerking. [Lees het artikel hier: link https://doi.org/10.1007/s12508-022-00364-z.]
Eervolle vermeldingen
Een goede tweede is het essay ‘Lang zullen we leven!’ van David Slager. Dit essay geeft een nieuwe blik op de organisatie van de zorg en stelt ter discussie wat eigenlijk het doel is van gezondheidszorg. Om de volksgezondheid meer van de inspanningen van de zorg te laten profiteren zijn andere keuzen en andere sturingen nodig. De schrijver houdt de zorg in breedste zin een goede spiegel voor. Een kanttekening is wel dat in het essay een aanvechtbare nadruk lijkt te liggen op de zorg van de steeds ouder wordende mens, waar die misschien ook had moeten liggen op de toename van de zogeheten welvaartsziekten en de daarmee gepaard gaande zorg. Een prikkelend essay dat het waard is goed te overdenken, al zullen net als bij de winnaar de politieke en maatschappelijke complexiteit de realisatie niet eenvoudig maken. [Lees het artikel hier: link https://doi.org/10.1007/s12508-022-00365-z.]
Het derde essay, ‘De nieuwe volksgezondheidsexpert als gamechanger in een stevige preventieve infrastructuur’ van Gerdine Fransen, Moniek Pieters, Maud Ter Bogt, Geraldine Mulder, Kristine Mourits, Harrie Jonkman, Gerard Molleman en Clemens Hosman, kreeg van de jury waardering vanwege de aandacht voor de rol van de professional in veranderingen en de expertise die daarbij nodig is. Het zijn de professionals die de kanteling naar preventie moeten maken en de samenwerking moeten zoeken om zo werkelijke impact realiseren. Zonder professionals geen ‘game change’. Ook dit essay gaat in op de complexiteit van de problematiek, maar de gamechanger wordt eendimensionaler neergezet dan bij het winnende essay. Dat kan de realisatie bevorderen, maar zou daardoor onbedoeld eerder de complexiteit kunnen vergroten dan deze hanteerbaar maken. Ook de instituties zullen mee moeten veranderen, daar vraagt dit essay nog om verdieping. [Lees het artikel hier: link https://doi.org/10.1007/s12508-022-00363-z.]
Tot slot
Deze drie essays zijn het waard om door een groot publiek gelezen te worden. We wensen u daarbij veel leesplezier en inspiratie. Ook danken we de TSG voor het uitschrijven van deze opdracht, die veel stof tot nadenken heeft opgeleverd, en we feliciteren de winnaars met hun mooie resultaat.
Jet Bussemaker
Jochen Mierau
André Rouvoet
Open Access This article is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons licence, and indicate if changes were made. The images or other third party material in this article are included in the article’s Creative Commons licence, unless indicated otherwise in a credit line to the material. If material is not included in the article’s Creative Commons licence and your intended use is not permitted by statutory regulation or exceeds the permitted use, you will need to obtain permission directly from the copyright holder. To view a copy of this licence, visit http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.