Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen
Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen 5/2018

14-06-2018 | Wetenschappelijk artikel

Arbeidsre-integratie blijft mensenwerk

Auteur: Prof.dr. Angelique de Rijk

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 5/2018

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

In deze verkorte versie van de inaugurele rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar ‘Arbeid en Gezondheid, in het bijzonder arbeidsre-integratie’ aan de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences van de Universiteit Maastricht wordt beargumenteerd waarom aandacht voor de menselijke maat arbeidsre-integratie beter maakt. In Nederland zijn jaarlijks 2 miljoen mensen bezig om te re-integreren naar arbeid. Het is van belang dat werk aan de mens aangepast wordt in plaats van andersom, iets wat al sinds de industriële revolutie wordt betoogd. Wat we kunnen concluderen op basis van onderzoek is: (1) goede arbeidsomstandigheden zijn een belangrijke voorwaarde voor arbeidsre-integratie, zeker bij mensen met chronische aandoeningen; (2) arbeidsre-integratie wordt door veel verschillende factoren bepaald, dus een re-integratietraject moet maatwerk zijn. In dit artikel wordt een handreiking gedaan in de vorm van zestien aandachtspunten, waarvan twaalf betrekking hebben op de voorbereiding van de daadwerkelijke terugkeer naar werk. Ten slotte worden vier aandachtsgebieden voor toekomstig onderzoek en onderwijs toegelicht: (1) Nederlands beleid en internationale vergelijking; (2) de overbrugging tussen ziekenhuiszorg en werkplek; (3) het perspectief van werkgevers; en 4) preventief organisatiebeleid. Nederlands re-integratiebeleid is effectief, maar in feite slechts van toepassing op een kleine helft van de huidige beroepsbevolking.
vorige artikel Rookvrije verslavingszorg: wat houdt rokers tegen?
Voetnoten
1
In 2016 waren er 8,5 miljoen werkenden. De verzuimfrequentie was 1,11; er waren dus 7,77 miljoen verzuimepisoden. Van hen was 11,4 % 20 dagen of langer, wat afgerond 890.000 episodes per jaar betekent. Aangenomen dat een werknemer maar één keer per jaar 20 dagen of meer verzuimt, staat dit gelijk aan 969.000 werknemers per jaar. Er zijn 164.000 gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Daarnaast waren er 1,2 miljoen werklozen/bijstandsgerechtigden. Dat zijn niet allemaal mensen met een arbeidshandicap. Van de niet-werkenden heeft echter 28 % een arbeidshandicap, wat neerkomt op ruim 1 miljoen. Deze drie groepen (langdurig verzuimende werknemers, gedeeltelijk arbeidsongeschikten en overige mensen zonder werk met beperking) betreffen dus samen 2,06–2,33 miljoen mensen [32, 78].
 
2
Werknemers zijn wettelijk niet verplicht hun werkgever te vertellen welk gezondheidsprobleem te hebben. Ze mogen wel vertellen welke arbeidsbeperking ze hebben [50].
 
3
Naar schatting werkt 20 % (1,4 miljoen) van de werkenden bij een werkgever die helemaal geen contract met een bedrijfsarts heeft afgesloten en nog niet ontdekt is door de arbeidsinspectie [70]. Dan is er nog een groep van bijna 3 miljoen mensen in de arbeidzame leeftijd, die zeker geen bedrijfsarts heeft, maar potentieel wel vragen over participatie. De in Nederland sterk toenemende groep zelfstandigen zonder personeel (1 miljoen in 2016, van wie 0,2 miljoen een bedrijfsarts), en zelfstandigen met personeel en uitzendkrachten (samen 0,4 miljoen). Ook werklozen en bijstandsgerechtigden hebben vragen over hoe zij weer in arbeid kunnen participeren, samen betreft dit 1,2 miljoen mensen. Ten slotte zullen gedeeltelijk arbeidsongeschikten, 164.000 mensen, ook vragen hebben over hun arbeidsparticipatie [32]. Bij elkaar hebben dus ruim 4 miljoen mensen in de beroepsbevolking die (kunnen) werken geen toegang tot een bedrijfsarts. Een deel van deze groep kan wel beperkt een beroep doen op andere professionals voor begeleiding bij re-integratie.
 
Literatuur
1.
Rijk A de, Alexanderson K, Nijhuis F. Gender differences in the use of work modifications and changes in work characteristics during the return-to-work process: a prospective cohort study. J Occup Rehabil. 2009;19:185–93.CrossRefPubMed
2.
Hal L van, Meershoek A, Rijk A de, et al. Going beyond vocational rehabilitation as a training of skills: return-to-work as an identity issue. Disabil Soc. 2012;27:81–93.CrossRef
3.
Parsons JA, Eakin JM, Bell RS, et al. ‘So, are you back to work yet?’ Re-conceptualizing ‘work’ and ‘return to work’ in the context of primary bone cancer. Soc Sci Med. 2008;67:1826–36.CrossRefPubMed
4.
Tiedkte C, Dierckx de Casterlé B, Rijk A de, et al. Survived but feeling vulnerable: a qualitative study of the mental preparation to RTW after breast cancer treatment. BMC Public Health. 2012;12:538.CrossRef
5.
Beukema L, Manders A. Organisatie van de arbeid. In: Beukema L, Coenen H, Valkenburg B, (red.). Arbeid en modernisering. Een inleiding in de sociaal-wetenschappelijke bestudering van arbeidsvraagstukken. Utrecht: Lemma; 1996. pag. 75–95.
6.
Vincent B. Arbeid: van rationalisatie tot humanisering. In: van Ginneken J, Janz J, (red.). Psychologische praktijken, een twintigste-eeuwse geschiedenis. ’s-Gravenhage: VUGA; 1986. pag. 156–82.
7.
Jonge J de, Le Blanc P, Schaufeli W. Psychosociale theorieën over werkstress. In: Schaufeli W, de Bakker Jonge AAJ, (red.). Handboek Psychologie van Arbeid en Gezondheid. Houten/Mechelen: Bohn, Stafleu Van Loghum; 2003. pag. 41–62.
8.
Dik F van, Dormolen M van, Kompier M, et al. Herwaardering model belasting-belastbaarheid. Tijdschr Soc Geneeskd. 1990;68:3–9.
9.
Peters J, Pouw J. Intensieve menshouderij. Hoe kwaliteit oplost in rationaliteit. Schiedam: Scriptum; 2005.
10.
Tonkens E. Mondige burgers, getemde professionals. Marktwerking, vraagsturing, en professionaliteit in de publieke sector. Utrecht: NIZW; 2003.
11.
12.
13.
Aarts L, Jong Ph de, Veen R van der. Met de beste bedoelingen. WAO 1975–1999: trends, onderzoek en beleid. Doetinchem: Elsevier; 2002.
14.
Rijk A de. Work disability prevention in the Netherlands: a key role for employers. In: MacEachen E, (red.). The science and politics of work disability prevention. London: Routledge. In druk.
15.
Loisel P, Buchbinder R, Hazard R, et al. Prevention of work disability due to musculoskeletal disorders: the challenge of implementing evidence. J Occup Rehabil. 2005;15:507–24.CrossRefPubMed
16.
Kok G, Gottlieb N, Commers M, et al. The ecological approach in health promotion programs: a decade later. Qual Res. 2008;22:437–41.
17.
Bültmann U, Brouwer S. Individual-level psychosocial factors and work disability prevention. In: Loisel P, Anema JR, (red.). Handbook of work disability: prevention and management. New York: Springer; 2013. pag. 149–62.CrossRef
18.
Shaw WS, Kristman VL, Vézina N. Workplace issues. In: Loisel P, Anema JR, (red.). Handbook of work disability: prevention and management. New York: Springer; 2013. pag. 163–82.CrossRef
19.
20.
Oostrum SH van, Boot CRL. Workplace interventions. In: Loisel P, Anema JR, (red.). Handbook of work disability: prevention and management. New York: Springer; 2013. pag. 335–56.CrossRef
21.
Staal B, Rijk A de, Houkes I, et al. Clinical interventions. In: Loisel P, Anema JR, (red.). Handbook of work disability: prevention and management. New York: Springer; 2013. pag. 317–34.CrossRef
22.
Anema JR, Schellart AJM, Cassidy JD, et al. Can cross country differences in return-to-work after chronic occupational back pain be explained? An exploratory analysis on disability policies in a six country cohort study. J Occup Rehabil. 2009;19:419–26.CrossRefPubMedPubMedCentral
23.
Anema JR, Prinz C, Prins R. Sickness and disability policy interventions. In: Loisel P, Anema JR, (red.). Handbook of work disability: prevention and management. New York: Springer; 2013. pag. 357–72.CrossRef
24.
25.
26.
Arts D, Deursen C van. Kans op werk van arbeidsbeperkten zonder uitkering. In: van Versantvoort Echtelt MP, (red.). Belemmerd aan het werk. Trendrapportage ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en arbeidsdeelname personen met gezondheidsbeperkingen. Den Haag: SCP/CBS/TNO/UWV Kenniscentrum; 2012.
27.
Inspectie SZW Klantenquête. Ondersteuning en dienstverlening vanuit het perspectief van mensen met een WGA-uitkering. Den Haag: Inspectie SZW; 2016.
28.
29.
Schultz A, Edington D. Employee health and presenteeism: a systematic review. J Occup Rehabil. 2007;17:547–79.CrossRefPubMed
30.
Klabbers G, Rooijackers B, Goertz G, et al. Krachtig en Kwetsbaar: onderzoek naar de ervaringen met arbeidsparticipatie en sociale participatie van mensen met chronische ziekten en beperkingen. Maastricht: Maastricht University; 2014.
31.
Boot CR, Heuvel SG van den, Bültmann U, et al. Work adjustments in a representative sample of employees with a chronic disease in the Netherlands. J Occup Rehabil. 2013;23:200–8.CrossRefPubMed
32.
CBS. Arbeidsmarkt in cijfers. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek; 2017.
33.
Sociaal Economische Raad. De toekomst van werk. Den Haag: Sociaal Economische Raad; 2017.
34.
35.
Card D, Kluve J, Weber A. Active labour market policy evaluations: a meta-analysis. Econom J. 2010;120:452–77.
36.
Card D, Kluve J, Weber A. What works? A meta-analysis of recent active labor market program evaluations. NBER Working Paper 21431. Cambridge: National bureau of economic research; 2017.
37.
Kluve J. The effectiveness of European active labor market programs. Labour Econ. 2010;17:904–18.CrossRef
38.
Noben C. Investing in employability interventions? Methodological challenges and economic evaluation results. PhD-thesis Maastricht University. Maastricht: Datawyse/Universitaire Pers Maastricht; 2015.
39.
40.
Greidanus MA, Boer AGEM de, Rijk AE de, et al. Perceived employer-related barriers and facilitators for work participation of cancer survivors: a systematic review of employers’ and survivors’ perspectives. Psychooncology. 2017;27(3):725–33.CrossRefPubMed
41.
Centraal Planbureau. Kansrijk arbeidsmarktbeleid. Deel 2. Den Haag: Centraal Planbureau; 2016.
42.
Koning J de, Hek P de, Mallee L, et al. Experimenteel onderzoek intensieve dienstverlening versus basisdienstverlening bij UWV. Rotterdam/Amsterdam: SEOR/Epsilon Research/Regioplan; 2015.
43.
Tiedkte C, Dierckx de Casterlé B, Rijk A de, et al. Return to work following breast cancer treatment: the employers’ side. J Occup Rehabil. 2014;24:399–409.
44.
Tiedkte C, Dierckx de Casterlé B, Frings-Dresen M. Supporting employees with cancer: a trajectory of complex communication. J Cancer Surviv. 2017;11:562–77.CrossRef
45.
Engen-Verheul MM van, Rijk AE de, Peek N. (red.) Beslisboom Poliklinische Indicatiestelling Hartrevalidatie 2012. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Cardiologie; 2012.
46.
Eikenaar T, Rijk A de, Meershoek A. What’s in a frame? How professionals assess clients in Dutch work reintegration practice. Soc Policy Adm. 2016;50(7):767–86.CrossRef
47.
Eikenaar T, Groenesteijn MH van, Rijk A de et al. Goed bespiegeld, beter begeleid! De rol van grondhoudingen in de re-integratiebegeleiding en de vertaling ervan in het reflectie-instrument ‘MIRROR’. Maastricht: Interne rapportage Caphri/Maastricht University; 2012.
48.
Aa P van der. Professioneel handelen als puzzelen in de uitvoering van arbeidsactivering. J Soc Interv. 2017;26(1):4–22.
49.
Gensby U, Labriola M, Irvin E, et al. A classification of components of workplace disability management programs: results from a systematic review. J Occup Rehabil. 2014;24:220–41.CrossRefPubMed
50.
Stipdonk T van, Kuijpers P, Rijk A de, projectgroep PAAHR et al. Interventies gericht op sociale doelen. In: Revalidatiecommissie NVVC/NHS en projectgroep PAAHR, (red.). Multidisciplinaire Richtlijn Hartrevalidatie 2011. Utrecht: Nederlandse Vereniging Voor Cardiologie; 2011.
51.
Genabeek J van, Noben C, Rooijackers B, et al. Biedt inzicht uitzicht? Verslag van een onderzoek naar het gebruik van de interventie ‘Wijzer met Welder’ door een groep leden van CNV Publieke Zaak. Rapportnummer R10770 TNO 2014. Hoofddorp: TNO; 2014.
52.
Noben C, Evers S, Genabeek J van, et al. Improving a web-based employability intervention for work-disabled employees: results of a pilot economic evaluation. Disabil Rehabil. 2017;12(3):280–9.
53.
Tamminga SJ, Hoving JL, Frings-Dresen MH, et al. Cancer@Work—a nurse-led, stepped-care, e‑health intervention to enhance the return to work of patients with cancer: study protocol for a randomized controlled trial. Trials. 2016;17:453.CrossRefPubMedPubMedCentral
54.
Rijk A de, Amir Z, Furlan T, et al. Unity in diversity: employer experiences and needs regarding workers with cancer across 9 countries. Eur J Public Health. 2017;27(S3):136.
55.
Dunstan D, MacEachen E. Bearing the brunt: Co-workers’ experiences of work reintegration processes. J Occup Rehabil. 2013;23:44–54.CrossRefPubMed
56.
Désiron H, Crutzen R, Godderis L, et al. Bridging health care and the workplace: a return to work intervention for breast cancer patients. J Occup Rehabil. 2016;26:350–65.CrossRefPubMed
57.
Groothoff JW, Brouwer S, Bakker RH, et al. BIMRA: beoordelen van interventies en meetinstrumenten bij re-integratie naar arbeid: eindrapportage. Groningen: Universitair Medisch Centrum Groningen/Rijksuniversiteit Groningen; 2008.
58.
Rijk A de, Stipdonk T van, Kuijpers P. Revalidatie op maat: hulpmiddelen bij de indicatiestelling. In: Revalidatiecommissie NVVC/NHS en projectgroep PAAHR, (red.). Multidisciplinaire Richtlijn Hartrevalidatie 2011. Utrecht: Nederlandse Vereniging Voor Cardiologie; 2011.
59.
Tiedkte C, Dierckx de Casterlé B, Donceel P, et al. Workplace support after breast cancer treatment: recognition of vulnerability. Disabil Rehabil. 2015;37(19):1770–6.CrossRef
60.
Nijhuis FJN, Lierop BAG van, Wichers F. Vocational rehabilitation in the Netherlands. In: Gobelet C, Franchignoni F, (red.). Vocational rehabilitation. Series of the European Academy of Rehabilitation Medicine. Paris: Springer; 2007.
61.
Martin JP. Activation and active labour market policies in OECD Countries: stylized facts and evidence on their effectiveness. IZA Policy Paper No. 84. Bonn: IZA; 2014.
62.
Vooijs M, Heide I van der, Leensen M, et al. Richtlijn chronisch ziek en werk. Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid: Amsterdam; 2016.
63.
Maiwald K, Meershoek A, Rijk A de, et al. How policy on manager involvement in work re-integration might instead put them out of action: managers’ experiences in a Canadian setting. WORK. 2014;49:483–94.PubMed
64.
Rijk A de, Stipdonk T van, Kuijpers P. Overgang naar nazorg. In: Revalidatiecommissie NVVC/NHS en projectgroep PAAHR, (red.). Multidisciplinaire Richtlijn Hartrevalidatie 2011. Utrecht: Nederlandse Vereniging Voor Cardiologie; 2011.
65.
Yarker J, Munir F, Bains M, et al. The role of communication and support in return to work following cancer-related absence. Psychooncology. 2010;19:1078–85.CrossRefPubMed
66.
Scott WR. Institutions and organizations. 3e druk. Thousand Oaks: SAGE; 2008.
67.
Raak A van, Rijk A de, Morsa J. Applying new institutional theory: the case of collaboration to promote work resumption after sickness absence. Work Employ Soc. 2005;19:141–52.CrossRef
68.
Rijk A de, Raak A van, Made J van der. A new theoretical model for cooperation in public health settings: The RDIC-model. Qual Health Res. 2007;17:1103–16.CrossRefPubMed
69.
Jehoel-Gijsbers G, Linder F, Iedema J. Uitstroom uit WAO naar werk. In: Jehoel-Gijsbers G, (red.). Beter aan het werk. Trendrapportage ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en werkhervatting. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau; 2007.
70.
Hoefsmit N, Rijk A de, Houkes I, et al. Work resumption at the price of distrust: a qualitative study on return to work legislation in the Netherlands. BMC Public Health. 2013;13:153.CrossRefPubMedPubMedCentral
71.
KNMG. KNMG-visiedocument ‘Zorg die werkt: naar een betere arbeidsgerichte medische zorg voor (potentieel) werkenden. Utrecht: Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst; 2017.
72.
Galea C, Rijk A de, Houkes I. An insider’s point of view. How a system of flexible working hours helps employees strike a proper balance between work and personal life. Int J Hum Resour Manag. 2014;25(8):1090–111.CrossRef
73.
Peters V, Houkes I, Rijk A de, et al. Which resources moderate the effects of demanding work schedules on nurses working in residential elder care? A longitudinal study. Int J Nurs Stud. 2016;58:31–46.CrossRefPubMed
74.
Boumans N, Dorant E. Double-duty caregivers: healthcare professionals juggling employment and informal caregiving. A survey on personal health and work experiences. J Adv Nurs. 2014;70:1604–15.CrossRefPubMed
75.
Poot S de, Vanneste Y, Rijk A de, et al. Ziekteverzuimbegeleiding van leerlingen op het middelbaar beroepsonderwijs: een kwalitatief onderzoek onder studieloopbaanbegeleiders. TSG. 2016;94:138–45.CrossRef
76.
77.
Houkes I, Rooijackers B, Horstman K, et al. Duurzame inzetbaarheid bij DSM en OCI. Maastricht, Den Haag: Maastricht University, ZonMW; 2015. intern report.
78.
Metagegevens
Titel
Arbeidsre-integratie blijft mensenwerk
Auteur
Prof.dr. Angelique de Rijk
Publicatiedatum
14-06-2018
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 5/2018
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI
https://doi.org/10.1007/s12508-018-0161-y

Andere artikelen Uitgave 5/2018

TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen 5/2018 Naar de uitgave

Spectrum

Een gespecialiseerde behandeling in longcentrum Ciro

Forum

Boekrecensie

Wetenschappelijk artikel

Rookvrije verslavingszorg: wat houdt rokers tegen?

Praktijk

Coaching op Leefstijl (CooL) interventie: de leefstijlcoach als spin in het web?

Spectrum

Het HeArt-project

Spectrum

Wat studenten geneeskunde kunnen leren van kunst