Een nadere analyse van de gezondheidsachterstand in stadsregio Parkstad

Limburg, en vooral Zuid-Limburg, heeft een ongunstig sociaaleconomisch en epidemiologisch profiel. Daarbij wordt vaak gewezen op de opeenstapeling van achterstanden in stadsregio Parkstad (welke ook de voormalige Oostelijke Mijnstreek omvat). Met nieuwe gegevens en analysemethoden onderzochten wij of dit beeld van Parkstad als gezondheidsachterstandsgebied kon worden bevestigd. De onderzoeksopzet was cross-sectioneel. Gebruik werd gemaakt van bijna 12.000 ingevulde vragenlijsten van de Volwassenmonitor 2009 van de GGD-en in Limburg, alsmede van postcodegegevens (gemiddelde inkomen en stedelijkheid) van het CBS. Multilevel modellen zijn geschat (niveau 1: individu en niveau 2: postcodegebied). De intraklasse-correlaties indiceerden dat de meeste gezondheidsverschillen binnen postcodegebieden (99 procent) bestaan, niet tussen postcodegebieden (1 procent). De gezondheid van Parkstadinwoners bleek niet veel slechter dan die van andere (Zuid-) Limburgers en werd vooral bepaald doordat er meer minder-gezonde bijstandsgerechtigden en arbeidsongeschikten wonen en niet door contextuele gebiedskenmerken. Een post-hoc, exploratieve analyse bevestigde bovenstaande beeld en wees tevens op het bestaan van andere “risicogebieden” in Zuid-Limburg. De gegevens suggereren vooral dat de volksgezondheid, ook in stadsregio Parkstad, naast de meer collectieve, buurt- en regiogerichte aanpak, baat zou kunnen hebben bij een meer gepersonaliseerde preventie-aanpak in de vorm van additioneel, individueel-georiënteerd maatwerk door de GGD. Er bestaat dan minder gevaar dat de minder draagkrachtige medemensen die (toevallig) in een rijkere buurt of regio wonen, worden gemist.

Abstract

A closer analysis of Parkstad as health-deprived area The Dutch province of Limburg, and particularly the southern part of that province, has an adverse socioeconomic and health-related profile. This is often attributed to the accumulation of adversities in the Parkstad region (a former mining district). Using new data and advanced analyses, we sought to find out whether we could confirm and, if needed, “explain” this image of Parkstad as a health-deprived area. The design was cross-sectional. Data came from 12,000 self-administered questionnaires from 17 to 65 year old adults in Limburg in 2009; the questionnaire was developed by the regional public health services. Postal code characteristics (mean income and level of urbanization) were available from Statistics Netherlands (CBS). Multilevel models were estimated (level 1: individual and level 2: postal code area). The intra-class correlations indicated that most of the differences in health were within postal codes (99 percent), not between codes (1 percent). The health of Parkstad inhabitants was only a bit worse than in the rest of (South-) Limburg; this was mainly due to more (less healthy) people living from a social assistance or work disability benefit living in the region and not due to contextual area characteristics. A post-hoc, explorative analysis confirmed above pattern and, at the same time, revealed other risk areas within the south of Limburg. Our findings suggest that public health, in and outside of Parkstad, in addition to the environmental and area-oriented interventions, might benefit from individual-oriented, personalized interventions by the public health services; there is then less danger of neglecting poor people who (incidentally) live in richer areas.