Top

Verslaving

Gepubliceerd in:

01-03-2014 | Methodiek in praktijk

ASS en verslaving

Behandelervaringen in een DD-programma

Auteurs: Drs. Marc Bosma, Drs. Johan van Zanten, Drs. Christina Sonneborn

Gepubliceerd in: Verslaving | Uitgave 1/2014

Samenvatting

De aandacht voor diagnostiek en behandeling van volwassenen met een autismespectrumstoornis (ASS) is de laatste jaren gegroeid. De prevalentie binnen de algemene bevolking wordt geschat op bijna 1%. Het aantal stoornissen in middelengebruik is binnen deze groep vergelijkbaar met die binnen een psychiatrische populatie. Bij het ontbreken van richtlijnen voor geïntegreerde behandeling is op basis van praktijkervaringen en beschikbare interventies een individueel aanbod ontwikkeld van diagnostiek, psycho-educatie, aangepaste leefstijltraining, mindfulness en vaktherapie. Cliënten lijken vooral gebaat bij een grote mate van nieuwsgierigheid bij de hulpverlener naar het specifieke karakter van het autisme bij elke individuele cliënt. Naarmate de cliënt samen met de hulpverlener meer zicht krijgt op de mogelijkheden, beperkingen en klachten die de ASS met zich meebrengt, ontstaat ruimte om te onderzoeken wat de functie van middelengebruik of verslavingsgedrag kan zijn en welke alternatieve gedragingen ontwikkeld kunnen worden. Specifieke aandacht gaat uit naar: betekenisgeving aan terugval in middelengebruik, bevorderen van generalisatie en aanpak van praktische problemen. E-mailcontacten en samenwerking met naastbetrokkenen blijken ondersteunend. ASS vraagt van de hulpverlener bovenal een authentieke en betrouwbare bejegening en ruimte om bij aanpak en tempo van het behandelproces rekening te houden met de autonomiebehoefte van de cliënt.

vorige artikel Middelengebruik en psychische klachten van daklozen in de vier grote steden

volgende artikel Een verslaafde met autisme

Baron-Cohen, S. (2009). Autisme en Asperger-syndroom: de stand van zaken. Amsterdam: Nieuwezijds.

Baron-Cohen, S., Scott, F.J., Allison, C., Williams, J., Bolton, P., Matthews, F.E. e.a. (2009). Autism spectrum prevalence: a school-based UK population study. British Journal of Psychiatry, 194, 500–509.PubMedCrossRef

Bowen, S. & Vieten, C. (2012). A compassionate approach to the treatment of addictive behaviors. The contributions of Alan Marlatt to the field of mindfulness-based interventions. Addiction Research and Theory, 20, 243–249.CrossRef

Bowen, S., Chawla, N., Collins, S.E., Witkiewitz, K., Hsu, S., Grow, J., Clifasefi, S., e.a. (2009). Mindfulness-based relapse prevention for substance use disorders: a pilot efficacy trial. Substance Abuse, 30, 295–305.PubMedCentralPubMedCrossRef

Bruin, C. de (2012). Auti-communicatie: geef me de 5. Doetinchem: Graviant.

Dawson, D. & Macmillan, H.L. (1993). Relationship management of the borderline patient: from understanding to treatment. New York: Brunner/Mazel.

Gerland, G. (2010). Een echt mens, autobiografie van een autist. Antwerpen: Houtekiet.

Geurts, H.M., Deprey, L. & Ozonoff, S. (2010). De diagnostiek van comorboditeit bij patiënten met een autismespectrumstoornis. Tijdschrift voor Psychiatrie, 52, 753–761.PubMed

Hoekstra, R.A., Bartels, A.A.J., Cath & Boomsma, D.I. (2008). Factor structure, reliability and criterion validity of the Autism-Spectrum Quotient (AQ): a study in Dutch population and patient groups. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38, 1555–1566.PubMedCentralPubMedCrossRef

Hoevenaars, E.H.W. (2009). Moeite met stoppen: Autisme, middelengebruik en de risico’s op middelenverslaving. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 2, 54–59.

Hofvander, B., Delorme, R., Chaste, P., Nyden, A., Wentz, E., Stahlberg, O., e.a. (2009). Psychiatric and psychosocial problems in adults with normal-intelligence autism spectrum disorders. BMC Psychiatry, 9, 35.PubMedCentralPubMedCrossRef

Jansen, M.D., Geurts, H.M. & Tilburg, W. van. (2010). Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen, een stapsgewijze aanpak. De Psycholoog, 45, 12, 36–43.

Jongma, M., Meijer, J. & Gaal, A. van. (2008). Leefstijltraining versie ASS: een bestaande behandelmodule herschreven voor mensen met ASS. Nijmegen: VDO–HAN.

Kan, C.C. (2008). Psycho-educatiemodule autismespectrumstoornissen bij normaal begaafde volwassenen. Werkboek. Maastricht: Shaker.

Kan, C.C. (2012). Ontwikkeling van diagnostiek van autisme: van klassiek autisme naar ASS bij volwassenen. In Kan, C., Verbeeck, W., Bartels, A. (red.), Diagnostiek van autisme-spectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 7–18). Amstedam: Hogrefe.

Koomans van den Dries, H. (2012). Training autisme en verslaving. Interne publicatie. Apeldoorn: Tactus Verslavingszorg.

Lord, C., Rutter, M. & LeCouteur, A. (1994). Autism Diagnostic Interview-Revised: a revised version of a diagnostic interview for caregivers of individuals with possible pervasive developmental disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 19, 185–212.CrossRef

Lugnegård, T., Hallerback, M.U. & Gillberg, C. (2011). Psychiatric comorbidity in young adults with a clinical diagnosis of asperger syndrome. Research in Developmental Disabilities, 32, 1910–1917.PubMedCrossRef

Muser, K.T., Noordsy, D.L., Drake, R.E. & Fox, L. (2003). Integrated treatment for dual disorders. A guide to effective practice. New York: Guilford Press. (LEDD, Geïntegreerde behandeling van dubbele diagnose. Een richtlijn voor effectieve behandeling, Utrecht, De Tijdstroom, 2011.)

Roozen, H.G., Boulogne, J.J., Tulder, M.W. van, Brink, W. van den, Jong, C.A.J. de & Kerkhof, A.J.F.M. (2004). A systematic review of the effectiveness of the community reinforcement approach in alcohol, cocaine and opioid addiction. Drug and Alcohol Dependence, 74, 1–13.PubMedCrossRef

Rutter, M., Le Couteur, A. & Lord, C. (2003). Autism diagnostic interview-revised. Los Angeles: Western Psychological Services.

Ryden, G., Ryden, E. & Hetta, J. (2008). Borderline personality disorder and autism spectrum disorder in females. A cross-sectional study. Clincal Neuropsychiatry, 5, 22–30.

Santosh, P.J. & Mijovic, A. (2006). Does pervasive developmental disorder protect children and adolescents against drug and alcohol use. European Child and Adolescent Psychiatry, 15, 183–188.PubMedCrossRef

Schippers, G.M., Broekman, T.G. & Buchholz, A. (2011). MATE 2.1. Handleiding en protocol. Nijmegen: Bêta Boeken.

Schuurman, C. (2010). Cognitieve gedragstherapie bij autisme: een praktisch behandelprogramma voor volwassenen. Amsterdam: Hogrefe.

Singh, S.K.B., Hellemans, H. & Dom, G. (2012). Autismespectrumstoornis en verslaving: een onbekende comorbiditeit? Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 893–897.PubMed

Sizoo, B., Brink, W. van den, Koeter, M., Gorissen van Eenige, M., Wijngaarden-Cremers, P. van & Gaag, R.J. van der. (2009). Treatment seeking adults with autism or ADHD and co-morbid substance use disorder: prevalence, risk factors and functional disability. Drug and Alcohol Dependence, 107, 44–50.PubMedCrossRef

Sonneborn, C.K.M.E. & Bosma, M.W.M. (2011). Comorbidity and outcome in dual diagnosis patients. Characteristics of 228 inpatients. Mental Health and Substance Use, 5, 42–51.CrossRef

Spek, A.A. (2008). DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. Eindhoven: GGZ Eindhoven, Centrum Autisme Volwassenen.

Spek, A.A. (2010). Mindfulness bij volwassenen met autisme. Een wegwijzer voor hulpverleners en mensen met ASS. Amsterdam: Hogrefe.

Spek, A.A., Ham, N.C. van & Nyklíček, I. (2013). Mindfulness-based therapy in adults with an autism spectrum disorder: a randomized controlled trial. Research in Developmental Disabilities, 34, 246–253.PubMedCrossRef

Spek, A.A., Teunisse, J.P., Tesink, C., Mol, A.J.J. & Noens, I.L.J. (2010). ASS-diagnostiek bij volwassenen, (Neuro)psychologisch onderzoek bij volwassenen met een autismespectrumstoornis en een (boven)gemiddelde intelligentie. De Psycholoog, 45, 45–56.

Tinsley, M. & Hendrickx, S. (2008). Asperger syndrome and alcohol: drinking to cope? Londen: Jessica Kingsley.

Vermeulen, P. (2005). Ik ben speciaal, dl. 2. Werkboek psycho-educatie voor mensen met autisme. Berchem: EPO.

Vuijk, R., Nijs, F.P.A. de, Vitale, S.G., Simons-Sprong, M. & Hengeveld, M.W. (2012). Persoonlijkheidsaspecten bij volwassenen met autismespectrumstoornissen gemeten met de Temperament and Character Inventory (TCI). Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 699–707.PubMed

Wildt, W.A.J.M. (2001). Leefstijltraining 2. Langerdurende individuele verslavingsbehandeling. Zeist: Cure & Care.

Witte, M. de (2009). Zorgen dat het kwartje valt. Zoetermeer: Free Musketeers.

Titel: ASS en verslaving
Behandelervaringen in een DD-programma
Auteurs: Drs. Marc Bosma
Drs. Johan van Zanten
Drs. Christina Sonneborn
Publicatiedatum: 01-03-2014
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Verslaving / Uitgave 1/2014
Print ISSN: 1574-1842
Elektronisch ISSN: 1875-7073
DOI: https://doi.org/10.1007/s12501-014-0005-7

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2014

Waar speelt de verslaving zich af? Een ontwikkelingsmodel

Een verslaafde met autisme

De cliëntenbeweging in de verslavingszorg groeit

Middelengebruik en psychische klachten van daklozen in de vier grote steden

Leer van de somatiek!

Redactioneel