Top

Tijdschrift voor Psychotherapie

Gepubliceerd in:

01-05-2012

Schuld en schaamte

Een psychoanalytisch perspectief

Auteur: Antoine Mooij

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 3/2012

Samenvatting

In dit artikel worden overeenkomsten en verschillen tussen (gevoelens van) schuld en schaamte besproken. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie vormen van schuld en schaamte: faalschuld, daadschuld en vereveningschuld en de daarmee corresponderende faalschaamte, zijnsschaamte en relationele schaamte. Deze onderscheidingen worden toegelicht op het vlak van de psychopathologie. Zij worden besproken vanuit drie niveaus van de psychische realiteit: de ervaring, het verkeren in een situatie en bepaaldheid door een talige structuur (intentionele, situationele en structurele analyse). De oorsprong van schuld en schaamte wordt vanuit lacaniaans perspectief besproken. De psychoanalyse wordt hierbij opgevat als een antropologisch georiënteerde vorm van psychotherapie en psychopathologie.

vorige artikel Psychoanalyse morgen

volgende artikel De multiculturele binnenwereld

Aristoteles, (1984).The complete works of Aristotle (Poetica 1452 a 22 - 1452 b 9; 1452 b 34 - 1453 a 12). The revised Oxford translation. Princeton (N.J.): Princeton UP.

Bennett, M.R. & Hacker, P.M.S. (2003).Philosophical foundations of neuroscience. Oxford: Blackwell.

Bolhuis, J.J., Brown, G.R., Richardson, R.C. & Laland, K.N. (2011). Darwin in mind: New opportunities for evolutionary psychology.PLoS Biol (9)7: e1001109. doi: 10.1371/journal pbio. 1001109.

Braithwaite, J. (1989).Crime, shame and reintegration. Cambridge: Cambridge UP.CrossRef

Dehue, T. (2011). Over de (on)wetenschappelijkheid van de DSM, een wetenschapstheoretisch perspectief. In D. Denys & G. Meynen (red.),Handboek psychiatrie en filosofie (pp. 53-69). Utrecht: De Tijdstroom.

Hersenstichting (2012). Advertenties.de Volkskrant, 4 februari, P9, V19.

Hullu, J. de (2003).Materieel strafrecht. Over algemene leerstukken van strafrechtelijke aansprakelijkheid naar Nederlands recht. Deventer: Kluwer.

Kant, I. (1970). Anthropologie in pragmatischer Hinsicht. In I. Kant (1970),Werke. Band 6 (pp. 400-688). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

Kohut, H. (1972). Thoughts on narcissism and narcissistic rage.The Psychoanalytic Study of the Child, 27, 60-400.

Lacan, J. (1966). L’agressivité en psychanalyse. In J. Lacan (1966),Écrits (pp. 101-125). Paris: Seuil.

Lacan, J. (1991).Le séminaire de Jacques Lacan. Livre XVII. L’envers de la psychanalyse. Paris: Seuil.

Merleau-Ponty, M. (1997 [1945]).Fenomenologie van de waarneming. Amsterdam: Ambo.

Mooij, A. (2001).Taal en verlangen. Lacans theorie van de psychoanalyse (8e druk). Amsterdam: Boom.

Mooij, A. (2002). De huidige cultuur als beeldcultuur. In A. Mooij (2002),Psychoanalytisch gedachtegoed. Een modern perspectief (pp. 109-126). Amsterdam: Boom.

Mooij A. (2004). Schuld in strafrecht en psychiatrie. In A. Mooij (2004),Psychiatrie, recht en de menselijke maat (2e druk; pp. 55-73). Amsterdam: Boom.

Mooij, A. (2006).De psychische realiteit. Psychiatrie als geesteswetenschap. Amsterdam: Boom.

Mooij, A. (2009a).Prudentie en evidentie. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.

Mooij, A. (2009b). Schuld, schaamte en cultuurverschil. In J. Harte, Th. Verhagen & M. Zomer (red.),‘Most probably the best professor of forensic psychiatry’. Liber amicorum Dick Raes (pp. 27-38). Nijmegen: Wolf Legal Publishers.

Mooij, A. (2010).Intentionality, desire, responsibility. A study in phenomenology, psychoanalysis and law. Leiden/Boston: Brill.CrossRef

Mooij A. (2011a). Fenomenologie: belang voor de psychiatrie. In D. Denys en G. Meynen (red.),Handboek psychiatrie en filosofie (pp. 189-201). Utrecht: De Tijdstroom.

Mooij, A. (2011b). Psychoanalyse en hermeneutiek. In J. Dirkx, M. Hebbrecht, A. Mooij, R. Vermote (red.),Handboek psychodynamiek. Een verdiepende kijk op psychiatrie en psychotherapie (pp. 607-614). Utrecht: De Tijdstroom.

Nussbaum, M. (2010).Not for profit. Why democracy needs the humanities. Princeton (NJ): Princeton University Press.

Roudineso, É. (2011).Lacan, envers et contre tout. Paris: Seuil.

Sartre, J.-P. (2004).Het zijn en het Niet. Proeve van een fenomenologische ontologie. Rotterdam: Lemniscaat.

Schalkwijk, F. (2003). Schaamte: een emotie bij negatieve zelfevaluatie.Tijdschrift voor psychoanalyse, 9, 208-222.

Schalkwijk, F. (2011).Emoties bij jongeren. Theorie en diagnostiek van het geweten. Amsterdam: Boom.

Seidler, G.H. (2001).Der Blick des Anderen. Eine Analyse der Scham (2e druk). Stuttgart: Klett-Cotta.

Tallis, R. (2011).Aping mankind: Neuromania, Darwinitis and the misrepresentation of humanity. Durham: Acumen.

Tas, L. (1974). Lotgevallen van het schaamte-affect.Inval, 417-429.

Thys, M. (2006).Fascinatie. Een fenomenologisch-psychoanalytische verkenning van het onmenselijke. Amsterdam: Boom.

Thys, M. (2011). Psychoanalyse en fenomenologie. In J. Dirkx. M. Hebbrecht, A. Mooij, R. Vermote (red.),Handboek psychodynamiek. Een verdiepende kijk op psychiatrie en psychotherapie (pp. 599-606). Utrecht: De Tijdstroom.

Zwaal, P. van der (1997). Verzwijgen en bekennen: over schaamte en schuld. In P. van der Zwaal (1997),De achtste vrije kunst: psychoanalyse en retorica (pp. 115-132). Amsterdam: Boom.

Titel: Schuld en schaamte
Een psychoanalytisch perspectief
Auteur: Antoine Mooij
Publicatiedatum: 01-05-2012
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 3/2012
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/s12485-012-0022-0

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 3/2012

‘De psychoanalyse was altijd al een luis in de pels’

Psychoanalyse morgen

Michael J. Miller (2011). Lacanian psychotherapy. Theory and practical applications. New York/Hove: Routledge. 228 pp., £ 21,99 Bruce Fink (2007). Fundamentals of psychoanalytic technique. A Lacanian approach for practitioners. New York: Norton. 301 pp., £ 21,–

Wat ik van Freud en Lacan geleerd heb – met de hulp van analysanten

Lacan in hapklare brokken

Woord vooraf