Top

Gepubliceerd in:

10-09-2019 | Artikel

De ontwikkeling van het sociale brein: meer begrip van sociale en antisociale trajecten

Auteurs: Eduard T. Klapwijk, Eveline A. Crone

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 5/2019

Samenvatting

Sociale vaardigheden zijn cruciaal voor een goede ontwikkeling van kind tot volwassene. In dit artikel bespreken we de ontwikkeling van het sociale brein, opgedeeld in verschillende hersennetwerken die betrokken zijn bij verschillende sociale vaardigheden. We richten ons met name op de adolescentie, een vormende periode, waarin jongeren zich kunnen ontwikkelen tot sociaal-betrokken volwassenen. Ook bespreken we wat bekend is over het functioneren van deze hersennetwerken bij jongeren die antisociaal gedrag vertonen, een groep jongeren die deels gekenmerkt wordt door afwijkend sociaal functioneren en het benadelen van anderen. De hersengebieden die zijn betrokken bij acceptatie en afwijzing en het ervaren van empathie zijn gevoelig voor onderlinge verschillen en omgevingsinvloeden, en lijken grotendeels uitgerijpt voor de adolescentie. Het hersennetwerk voor perspectief nemen ontwikkelt zich structureel en functioneel nog door gedurende de adolescentie. Ook wijken deze netwerken op verschillende manieren af bij jongeren die antisociaal gedrag vertonen; met name op het gebied van empathie en perspectief nemen.

vorige artikel Woorden vooraf

volgende artikel Taalbegrip en theory of mind bij kinderen met autisme

Simion F, Regolin L, Bulf H. A predisposition for biological motion in the newborn baby. Proc Natl Acad Sci U S A. 2008;105(2):809–13.PubMedPubMedCentralCrossRef

Valenza E, Simion F, Cassia VM, Umiltà C. Face preference at birth. J Exp Psychol Hum Percept Perform. 1996;22(4):892–903.PubMedCrossRef

Frith CD, Frith U. The neural basis of mentalizing. Neuron. 2006;50(4):531–4.PubMedCrossRef

Frith U, Frith CD. Development and neurophysiology of mentalizing. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 2003;358(1431):459–73.PubMedPubMedCentralCrossRef

Mills KL, Lalonde F, Clasen LS, Giedd JN, Blakemore S‑J. Developmental changes in the structure of the social brain in late childhood and adolescence. Soc Cogn Affect Neurosci. 2014;9(1):123–31.PubMedCrossRef

Dunbar RIM. The anatomy of friendship. Trends Cogn Sci (Regul Ed). 2018;22(1):32–51.CrossRef

Kennedy DP, Adolphs R. The social brain in psychiatric and neurological disorders. Trends Cogn Sci (Regul Ed). 2012;16(11):559–72.CrossRef

Dumontheil I, Apperly IA, Blakemore SJ. Online usage of theory of mind continues to develop in late adolescence. Dev Sci. 2010;13(2):331–8.PubMedCrossRef

Blakemore SJ, Ouden H den, Choudhury S, Frith C. Adolescent development of the neural circuitry for thinking about intentions. Soc Cogn Affect Neurosci. 2007;2(2):130–9.PubMedPubMedCentralCrossRef

10.

Moor GB, Op de Macks ZA, Güroğlu B, Rombouts SARB, van der Molen MW, Crone EA. Neurodevelopmental changes of reading the mind in the eyes. Soc Cogn Affect Neurosci. 2012;7(1):44–52.PubMedCrossRef

11.

Burnett S, Bird G, Moll J, Frith C, Blakemore SJ. Development during adolescence of the neural processing of social emotion. J Cogn Neurosci. 2009;21(9):1736–50.PubMedPubMedCentralCrossRef

12.

Güroğlu B, Bos W van den, Rombouts SA, Crone EA. Unfair? It depends: Neural correlates of fairness in social context. Soc Cogn Affect Neurosci. 2010;5(4):414–23.PubMedPubMedCentralCrossRef

13.

Carter RM, Huettel SA. A nexus model of the temporal-parietal junction. Trends Cogn Sci (Regul Ed). 2013;17(7):328–36.CrossRef

14.

Van Hoorn J, Dijk E van, Guroglu B, Crone EA. Neural correlates of prosocial peer influence on public goods game donations during adolescence. Soc Cogn Affect Neurosci. 2016;11(6):923–33.PubMedPubMedCentralCrossRef

15.

Han S, Ma Y. Cultural differences in human brain activity: A quantitative meta-analysis. Neuroimage. 2014;99:293–300.PubMedCrossRef

16.

O’Nions E, Sebastian CL, McCrory E, Chantiluke K, Happe F, Viding E. Neural bases of theory of mind in children with autism spectrum disorders and children with conduct problems and callous-unemotional traits. Dev Sci. 2014;17(5):786–96.PubMedPubMedCentralCrossRef

17.

Klapwijk ET, Lelieveld GJ, Aghajani M, Boon AE, Wee NJ van der, Popma A, et al. Fairness decisions in response to emotions: A functional MRI study among criminal justice-involved boys with conduct disorder. Soc Cogn Affect Neurosci. 2016;11(4):674–82.PubMedPubMedCentralCrossRef

18.

Bos W van den, Vahl P, Güroğlu B, Nunspeet F van, Colins O, Markus M, et al. Neural correlates of social decision-making in severely antisocial adolescents. Soc Cogn Affect Neurosci. 2014;9(12):2059–66.PubMedPubMedCentralCrossRef

19.

Weissman DG, Gelardi KL, Conger RD, Robins RW, Hastings PD, Guyer AE. Adolescent externalizing problems: contributions of community crime exposure and neural function during emotion introspection in Mexican-origin youth. J Res Adolesc. 2018;28(2):551–63.PubMedCrossRef

20.

Achterberg M, Duijvenvoorde ACK van, Bakermans-Kranenburg MJ, Crone EA. Control your anger! The neural basis of aggression regulation in response to negative social feedback. Soc Cogn Affect Neurosci. 2016;11(5):712–20.PubMedPubMedCentralCrossRef

21.

Güroğlu B, Bos W van den, Dijk E van, Rombouts SA, Crone EA. Dissociable brain networks involved in development of fairness considerations: Understanding intentionality behind unfairness. Neuroimage. 2011;57(2):634–41.PubMedCrossRef

22.

Guyer AE, Choate VR, Pine DS, Nelson EE. Neural circuitry underlying affective response to peer feedback in adolescence. Soc Cogn Affect Neurosci. 2012;7(1):81–92.PubMedCrossRef

23.

Braams BR, Duijvenvoorde AC van, Peper JS, Crone EA. Longitudinal changes in adolescent risk-taking: A comprehensive study of neural responses to rewards, pubertal development, and risk-taking behavior. J Neurosci. 2015;35(18):7226–38.PubMedPubMedCentralCrossRef

24.

Delgado MR. Reward-related responses in the human striatum. Ann N Y Acad Sci. 2007;1104(1):70–88.PubMedCrossRef

25.

Sherman LE, Greenfield PM, Hernandez LM, Dapretto M. Peer influence via instagram: Effects on brain and behavior in adolescence and young adulthood. Child Dev. 2018;89(1):37–47.PubMedCrossRef

26.

Sebastian C, Viding E, Williams KD, Blakemore S‑J. Social brain development and the affective consequences of ostracism in adolescence. Brain Cogn. 2010;72(1):134–45.PubMedCrossRef

27.

Will G‑J, Lier PAC van, Crone EA, Güroğlu B. Chronic childhood peer rejection is associated with heightened neural responses to social exclusion during adolescence. J Abnorm Child Psychol. 2016;44(1):43–55.PubMedCrossRef

28.

Masten CL, Telzer EH, Fuligni AJ, Lieberman MD, Eisenberger NI. Time spent with friends in adolescence relates to less neural sensitivity to later peer rejection. Soc Cogn Affect Neurosci. 2012;7(1):106–14.PubMedCrossRef

29.

Decety J, Svetlova M. Putting together phylogenetic and ontogenetic perspectives on empathy. Dev Cogn Neurosci. 2012;2(1):1–24.PubMedCrossRef

30.

Lamm C, Decety J, Singer T. Meta-analytic evidence for common and distinct neural networks associated with directly experienced pain and empathy for pain. Neuroimage. 2011;54(3):2492–502.PubMedCrossRef

31.

Decety J, Michalska KJ. Neurodevelopmental changes in the circuits underlying empathy and sympathy from childhood to adulthood. Dev Sci. 2010;13(6):886–99.PubMedCrossRef

32.

Decety J, Michalska KJ, Kinzler KD. The contribution of emotion and cognition to moral sensitivity: A neurodevelopmental study. Cereb Cortex. 2011;22(1):209–20.PubMedCrossRef

33.

Richardson H, Lisandrelli G, Riobueno-Naylor A, Saxe R. Development of the social brain from age three to twelve years. Nat Commun. 2018;9(1):1027.PubMedPubMedCentralCrossRef

34.

Lockwood PL, Sebastian CL, McCrory EJ, Hyde ZH, Gu X, De Brito SA, et al. Association of callous traits with reduced neural response to others’ pain in children with conduct problems. Curr Biol. 2013;23(10):901–5.PubMedPubMedCentralCrossRef

35.

Sebastian CL, McCrory EJ, Dadds MR, Cecil CA, Lockwood PL, Hyde ZH, et al. Neural responses to fearful eyes in children with conduct problems and varying levels of callous-unemotional traits. Psychol Med. 2014;44(1):99–109.PubMedCrossRef

36.

Klapwijk ET, Aghajani M, Colins OF, Marijnissen GM, Popma A, Lang ND van, et al. Different brain responses during empathy in autism spectrum disorders versus conduct disorder and callous-unemotional traits. J Child Psychol Psychiatry. 2016;57(6):737–47.PubMedCrossRef

37.

Blair RJR. A cognitive developmental approach to morality: Investigating the psychopath. Cognition. 1995;57(1):1–29.PubMedCrossRef

Titel: De ontwikkeling van het sociale brein: meer begrip van sociale en antisociale trajecten
Auteurs: Eduard T. Klapwijk
Eveline A. Crone
Publicatiedatum: 10-09-2019
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Neuropraxis / Uitgave 5/2019
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-019-00232-4

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 5/2019

Taalbegrip en theory of mind bij kinderen met autisme

Woorden vooraf

De Theory of Mind training voor kinderen met autisme: een gerandomiseerde gecontroleerde trial

Sociale cognitie bij frontotemporale dementie