Skip to main content
Top
Gepubliceerd in: Bijblijven 5/2011

01-06-2011

Problemen van de bekkenbodem bij de oudere vrouw: prolaps en urine-incontinentie

Auteurs: Dr. T.A.M. Teunissen, dr. J.H. Dekker, prof. dr. A.L.M. Lagro-Janssen

Gepubliceerd in: Bijblijven | Uitgave 5/2011

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Met het ouder worden nemen problemen van de bekkenbodem zoals urineincontinentie en prolaps toe. Ongeveer één op de drie vrouwen ouder dan 65 jaar heeft klachten van urine-incontinentie en één op de vijf heeft een klinisch relevante prolaps. Beide aandoeningen kunnen heel goed door de huisarts gediagnosticeerd en behandeld worden.
Urine-incontinentie bij oudere vrouwen betreft in de huisartsenpraktijk vooral gemengde incontinentie en stressincontinentie. Een mictiedagboek is erg waardevol om meer over het type incontinentie te weten te komen. In de meeste gevallen kan de huisarts vervolgens op grond van anamnese, mictiedagboek en lichamelijk onderzoek de oorzaak van de incontinentie vaststellen. Comorbiditeit en medicatie kunnen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan of het in stand houden van incontinentie en moeten daarom zorgvuldig in kaart worden gebracht.
De behandeling bestaat uit toiletadviezen, bekkenbodemspieroefeningen al dan niet gecombineerd met blaastraining. Daar kan de huisarts mee beginnen, eventueel ondersteund door een getrainde POH-er. Er kan ook verwezen worden naar een bekwame fysiotherapeut. Stressincontinentie kan tegenwoording ook met een weinig invasieve ingreep verholpen worden.
Een genitale prolaps wordt alleen bij klachten behandeld. Klachten zijn het gevoel dat er iets uitzakt en een vervelend gevoel in het bekken en de onderbuik bij staan of lopen. De huisarts kan dit met een vaginaal toucher vaststellen. Een beginnende prolaps kan soms beter gediagnosticeerd worden door in staande houding te persen. De belangrijkste therapieën zijn het plaatsen op maat van een pessarium (kan iedere huisarts leren), bekkenfysiotherapie en operatieve correctie.
Literatuur
1.
go back to reference Vierhout ME. Ad fundum; tot op de bekkenbodem en daaronder. Inaugurele rede Radboud Universiteit Nijmegen, 2005. Vierhout ME. Ad fundum; tot op de bekkenbodem en daaronder. Inaugurele rede Radboud Universiteit Nijmegen, 2005.
2.
go back to reference Vierhout ME. Diagnostiek van uterovaginale prolaps. Ned Tijdschr Geneeskd 2004;148:2432–36.PubMed Vierhout ME. Diagnostiek van uterovaginale prolaps. Ned Tijdschr Geneeskd 2004;148:2432–36.PubMed
3.
go back to reference Lisdonk EH van de, Bosch WJHM van den, Huy- gen FJH, Lagro-Janssen ALM. Prolaps van vagina en uterus. In: Lisdonk EH van de, Bosch WJHM van den, Huygen FJH, Lagro-Janssen ALM. Ziekten in de huisartspraktijk. Maarssen: Elsevier/ Bunge, 1999:240–1. Lisdonk EH van de, Bosch WJHM van den, Huy- gen FJH, Lagro-Janssen ALM. Prolaps van vagina en uterus. In: Lisdonk EH van de, Bosch WJHM van den, Huygen FJH, Lagro-Janssen ALM. Ziekten in de huisartspraktijk. Maarssen: Elsevier/ Bunge, 1999:240–1.
4.
go back to reference Heineman MJ. Verzakkingen van de inwendige geslachtsorganen en urine-incontinentie. In: Heineman MJ, Bleker OP, Evers JLH, Heintz APM (red.). Obstetrie en gynaecologie. De voortplanting van de mens. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2001. Heineman MJ. Verzakkingen van de inwendige geslachtsorganen en urine-incontinentie. In: Heineman MJ, Bleker OP, Evers JLH, Heintz APM (red.). Obstetrie en gynaecologie. De voortplanting van de mens. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2001.
5.
go back to reference Helmich E, Lagro-Janssen T. Vrouwen met een verzakking op het spreekuur, een kwalitatief onderzoek naar de beleving van een genitale prolaps. Huisarts Wet 2000;43:59–64. Helmich E, Lagro-Janssen T. Vrouwen met een verzakking op het spreekuur, een kwalitatief onderzoek naar de beleving van een genitale prolaps. Huisarts Wet 2000;43:59–64.
6.
go back to reference Romanzi LJ, Chaikin DC, Blaivas JG. The effect of genital prolaps on voiding. J Urol 1999;161:581–6.PubMedCrossRef Romanzi LJ, Chaikin DC, Blaivas JG. The effect of genital prolaps on voiding. J Urol 1999;161:581–6.PubMedCrossRef
7.
go back to reference Jacob D, Theillier A, Truc JB. Prolapsus genitaux. Diagnostic Rev Prat 1998;48:1103–7. Jacob D, Theillier A, Truc JB. Prolapsus genitaux. Diagnostic Rev Prat 1998;48:1103–7.
8.
go back to reference Slieker-ten Hove MC, Pool-Goudzwaard AL, Eijkemans MJC, Steegers-Theunissen RPM, Burger CW, Vierhout ME. Symptomatic pelvic organ prolapse and possible risk factors in a general population. Am J Obstet & Gynecol 2009;200: 184.e1–e7.CrossRef Slieker-ten Hove MC, Pool-Goudzwaard AL, Eijkemans MJC, Steegers-Theunissen RPM, Burger CW, Vierhout ME. Symptomatic pelvic organ prolapse and possible risk factors in a general population. Am J Obstet & Gynecol 2009;200: 184.e1–e7.CrossRef
9.
10.
11.
go back to reference Lagro-Janssen ALM. Problemen met de bekkenbodem bij de vrouw in de huisartspraktijk: prolaps en urine-incontinentie. Ned Tijdschr Obst Gyn, huisartseneditie 2009;18–22. Lagro-Janssen ALM. Problemen met de bekkenbodem bij de vrouw in de huisartspraktijk: prolaps en urine-incontinentie. Ned Tijdschr Obst Gyn, huisartseneditie 2009;18–22.
12.
go back to reference Braekken IH, Majida M, Engh ME, Bø K. Can pelvic floor muscle training reverse pelvic organ prolapse and reduce prolapse symptoms? An assessor-blinded, randomized, controlled trial. Am J Obstet Gynecol 2010;203:170.e1–7.1.CrossRef Braekken IH, Majida M, Engh ME, Bø K. Can pelvic floor muscle training reverse pelvic organ prolapse and reduce prolapse symptoms? An assessor-blinded, randomized, controlled trial. Am J Obstet Gynecol 2010;203:170.e1–7.1.CrossRef
13.
go back to reference Broens-Oostveen MC, Mom RM, Lagro-Janssen ALM. De genitale prolaps; behandeling en beloop in vier huisartspraktijken. Ned Tijdschr Geneeskd 2004;148:1444–8.PubMed Broens-Oostveen MC, Mom RM, Lagro-Janssen ALM. De genitale prolaps; behandeling en beloop in vier huisartspraktijken. Ned Tijdschr Geneeskd 2004;148:1444–8.PubMed
14.
go back to reference Moonen SSH, Lagro-Janssen ALM. Een pessarium, alleen voor overdag. Huisarts Wet 2005;2:78–80. Moonen SSH, Lagro-Janssen ALM. Een pessarium, alleen voor overdag. Huisarts Wet 2005;2:78–80.
15.
go back to reference Lammes FB. De behandeling van de genitale prolaps bij de hoogbejaarde vrouw. Ned Tijdschr Geneeskd 1997;141:2148–52.PubMed Lammes FB. De behandeling van de genitale prolaps bij de hoogbejaarde vrouw. Ned Tijdschr Geneeskd 1997;141:2148–52.PubMed
16.
go back to reference Brocklehurst JC. Urinary incontinence in old age: Helping the general practitioner to make a diagnosis. Gerontology 1990;36 Suppl. 2:3–7.PubMedCrossRef Brocklehurst JC. Urinary incontinence in old age: Helping the general practitioner to make a diagnosis. Gerontology 1990;36 Suppl. 2:3–7.PubMedCrossRef
17.
go back to reference Lagro-Janssen T, Teunissen D. Urine-incontinentie op oudere leeftijd. Huisarts Wet 2009;52:674–8.CrossRef Lagro-Janssen T, Teunissen D. Urine-incontinentie op oudere leeftijd. Huisarts Wet 2009;52:674–8.CrossRef
18.
go back to reference Valk M. Urinary incontinence in psychogeriatric nursing home patients: Prevalence and determinants (proefschrift). Utrecht: Universiteit Utrecht, 1999. Valk M. Urinary incontinence in psychogeriatric nursing home patients: Prevalence and determinants (proefschrift). Utrecht: Universiteit Utrecht, 1999.
19.
go back to reference Teunissen TAM, Bosch WJHM van den, Hoogen HJM van den, Lagro-Janssen ALM. Prevalentie van incontinentie voor urine en ontlasting bij zelfstandig wonende ouderen in Nijmegen, januari 1999-juli 2001. Ned Tijdschr Geneeskd 2006;150:2430–4.PubMed Teunissen TAM, Bosch WJHM van den, Hoogen HJM van den, Lagro-Janssen ALM. Prevalentie van incontinentie voor urine en ontlasting bij zelfstandig wonende ouderen in Nijmegen, januari 1999-juli 2001. Ned Tijdschr Geneeskd 2006;150:2430–4.PubMed
20.
go back to reference Izci Y, Topsever P, Filiz TM, Cinar ND, Uludag C, Lagro-Janssen T. The association between diabetes mellitus and urinary incontinence in adult women. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2009;20:947–52.PubMedCrossRef Izci Y, Topsever P, Filiz TM, Cinar ND, Uludag C, Lagro-Janssen T. The association between diabetes mellitus and urinary incontinence in adult women. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2009;20:947–52.PubMedCrossRef
21.
go back to reference Lagro-Janssen ALM, Smits AJA, Weel C van. Women with urinary incontinence: Self-perceived worries and general practitioners ' knowledge of the problem. Br J Gen Pract 1990:40:331–4.PubMed Lagro-Janssen ALM, Smits AJA, Weel C van. Women with urinary incontinence: Self-perceived worries and general practitioners ' knowledge of the problem. Br J Gen Pract 1990:40:331–4.PubMed
22.
go back to reference Abram P. Assessment and treatment of urinary incontinence. Lancet 2000;355:2153–8.CrossRef Abram P. Assessment and treatment of urinary incontinence. Lancet 2000;355:2153–8.CrossRef
23.
go back to reference Teunissen TAM, Weel C van, Lagro-Janssen ALM. Urine-incontinentie bij zelfstandig wonende ouderen: Wie zoekt er hulp bij de huisarts? Huisarts Wet 2007;50:4–10.CrossRef Teunissen TAM, Weel C van, Lagro-Janssen ALM. Urine-incontinentie bij zelfstandig wonende ouderen: Wie zoekt er hulp bij de huisarts? Huisarts Wet 2007;50:4–10.CrossRef
24.
go back to reference Dekker JH. Uit de luiers: incontinentie voor urine bij ouderen. Bijblijven 2006;22:45–51. Dekker JH. Uit de luiers: incontinentie voor urine bij ouderen. Bijblijven 2006;22:45–51.
25.
go back to reference Fantl JA, Newman DK, Colling J, DeLancey JOL, Keeys C, Loughery R, et al. Urinary incontinence in adults: Acute and chronic management. Clinical Practice Guideline No. 2. AHCPR Publication No. 96-0682. Rockville (MD): Agency for Health Care Policy and Research, 1996. Fantl JA, Newman DK, Colling J, DeLancey JOL, Keeys C, Loughery R, et al. Urinary incontinence in adults: Acute and chronic management. Clinical Practice Guideline No. 2. AHCPR Publication No. 96-0682. Rockville (MD): Agency for Health Care Policy and Research, 1996.
26.
go back to reference Resnick NM. Noninvasive diagnosis of the patient with complex incontinence. Gerontology 1990;36 Suppl 2:8–18.PubMedCrossRef Resnick NM. Noninvasive diagnosis of the patient with complex incontinence. Gerontology 1990;36 Suppl 2:8–18.PubMedCrossRef
27.
go back to reference Fonda D, Woodward M, D ' Astoli M, Chin WF. Sustained improvement of subjective quality of life in older community-dwelling people after treatment of urinary incontinence. Age Ageing 1995;24:283–6.PubMedCrossRef Fonda D, Woodward M, D ' Astoli M, Chin WF. Sustained improvement of subjective quality of life in older community-dwelling people after treatment of urinary incontinence. Age Ageing 1995;24:283–6.PubMedCrossRef
28.
go back to reference Wyman JJ, Pand JA, McClish DK, Harkins SW, Uebersax JS, Ory MG. Quality of life following bladder training in older women with urinary incontinence. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 1997;8:223–9.PubMedCrossRef Wyman JJ, Pand JA, McClish DK, Harkins SW, Uebersax JS, Ory MG. Quality of life following bladder training in older women with urinary incontinence. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 1997;8:223–9.PubMedCrossRef
29.
go back to reference Lagro-Janssen ALM, Breedveldt Boer HP, Dongen JJAM van, Lemain TJJ, Teunissen D, Pinxteren B van. NHG-Standaard Incontinentie voor urine (eerste herziening). Huisarts Wet 2006;49:501–10. Lagro-Janssen ALM, Breedveldt Boer HP, Dongen JJAM van, Lemain TJJ, Teunissen D, Pinxteren B van. NHG-Standaard Incontinentie voor urine (eerste herziening). Huisarts Wet 2006;49:501–10.
30.
go back to reference Godlee F (ed.). Clinical evidence. A compendium of the best available evidence for effective health care. London: BMJ Publishing Group, 2000. Godlee F (ed.). Clinical evidence. A compendium of the best available evidence for effective health care. London: BMJ Publishing Group, 2000.
31.
go back to reference Teunissen TAM, Lagro-Janssen ALM. Sex differences in the use of absorbent (incontinence) pads in independently living elderly people: do men receive less care? Int J Clin Pract 2009;63:837–8.CrossRef Teunissen TAM, Lagro-Janssen ALM. Sex differences in the use of absorbent (incontinence) pads in independently living elderly people: do men receive less care? Int J Clin Pract 2009;63:837–8.CrossRef
32.
go back to reference Teunissen TAM, Jonge E de, Weel C van, Lagro- Janssen ALM. Treating urinary incontinence in the elderly – conservative measures that work: A systematic review. J Fam Pract 2004;53:25–30.PubMed Teunissen TAM, Jonge E de, Weel C van, Lagro- Janssen ALM. Treating urinary incontinence in the elderly – conservative measures that work: A systematic review. J Fam Pract 2004;53:25–30.PubMed
33.
go back to reference Arya LA, Myers DL, Jackson ND. Dietary caffeine intake and the risk for detrusor instability: A case-control study. Obstet Gynecol 2000;96:85–9.PubMedCrossRef Arya LA, Myers DL, Jackson ND. Dietary caffeine intake and the risk for detrusor instability: A case-control study. Obstet Gynecol 2000;96:85–9.PubMedCrossRef
34.
go back to reference Vierhout ME. Stijging van het aantal operaties wegens stressincontinentie. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1704–6.PubMed Vierhout ME. Stijging van het aantal operaties wegens stressincontinentie. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1704–6.PubMed
35.
go back to reference Houten P van, Achterberg W, Ribbe M. Urinary incontinence in disabled elderly women: a randomized clinical trial on the effect of training mobility and toileting skills to achieve independent toileting. Gerontology 2007;53:205–10.PubMedCrossRef Houten P van, Achterberg W, Ribbe M. Urinary incontinence in disabled elderly women: a randomized clinical trial on the effect of training mobility and toileting skills to achieve independent toileting. Gerontology 2007;53:205–10.PubMedCrossRef
Metagegevens
Titel
Problemen van de bekkenbodem bij de oudere vrouw: prolaps en urine-incontinentie
Auteurs
Dr. T.A.M. Teunissen
dr. J.H. Dekker
prof. dr. A.L.M. Lagro-Janssen
Publicatiedatum
01-06-2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Bijblijven / Uitgave 5/2011
Print ISSN: 0168-9428
Elektronisch ISSN: 1876-4916
DOI
https://doi.org/10.1007/s12414-011-0037-4

Andere artikelen Uitgave 5/2011

Bijblijven 5/2011 Naar de uitgave