Samenvatting
Psychotherapie wordt beoordeeld op haar resultaten, maar nog steeds is daarover weinig met zekerheid bekend. De aandacht van psychotherapeuten richt zich ook meer op een goed begin dan op een goed einde. Om de effecten van psychotherapie adequaat te kunnen vaststellen moet een onderscheid worden gemaakt tussen een maatschappelijk niveau (kostenbesparing), een persoonlijk niveau (vermindering van lijden) en een intrapsychisch niveau (ego–sterkte). Daarnaast moet onderscheid worden gemaakt tussen het effect en het proces van een psychotherapie. Gepleit wordt voor een gedifferentieerd onderzoeksbeleid, met een brede onderzoeksinspanning naar het effect van psychotherapie op maatschappelijk en op persoonlijk niveau, en een diepte–investering in onderzoek naar het effect op intrapsychisch niveau en naar het proces van psychotherapie.
Summary
The effectiveness of psychotherapy is a pressing issue that remains to be resolved. Psychotherapists tend to focus more upon the initial and less upon the final stages of psychotherapies.
An adequate assessment of the effectiveness of psychotherapy requires a distinction between a social, a personal and an intrapsychic level of effect (cost–effectiveness, symptom relief and ego–strength, respectively). In addition, one should distinguish the effect from the process of psychotherapy.
Arguments are provided in favour of a differential research policy, marked by a broad effort in investigating the effect of psychotherapy on the social and the personal level, and an in–depthinvestment into investigations of the intrapsychic effect as well as into the process of psychotherapy.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Literatuur
Beenen, F. (1992). Bevindingen bij ex–analysanden en hun behandelaars. In J.G. Jonker, L. de Nobel & M.H.M. de Wolf (red.), Tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door. Amsterdam: Psychoanalytisch Instituut (pp. 24–31).
Bergmann, M.S. (1988). On the fate of the intrapsychic image of the psychoanalyst after termination of the analysis. J. Psychoanalysis of the Child , 43, 137–152.
Cleiren, M. (1991). Adaptation after bereavement. Proefschrift Rijksuniversiteit Leiden. Leiden: DSWO Press.
Dalewijk, H.J. (1990). Een andere kijk op kwaliteit. Nieuws voor Psychotherapeuten, 22, 8–15.
Diekstra, R.F.W. (1987). Economische en maatschappelijke baten van psychologische hulpverlening. In G. Stafleu & R. Diekstra (red.), Psychologie en Welbevinden. Baarn: Ambo (pp. 169–192).
Ferenczi, S. (1928). Das Problem der Beendigung der Analysen. Internationale Zeitschrift für Psychoanalyse, XIV, 1–11.
Fiske, D.W. (1977). Methodological issues in research on the psychotherapist. In A.S. Gurman & A.M. Rasin (Eds.), Effective Psychotherapy. New York: Pergamon Press.
Fisch, H.U. (1983). Die Termination von psychoanalytisch orientierten Psychotherapien: Problemstellung im psychiatrischen Ambulatorium. Psychother. med. Psychol., 33, 7–12.
Freud, S. (1937). Die endliche und die unendliche Analyse. Frankfurt a. M.: Fischer. Studienausgabe, Ergänzungsband (1975) (pp. 351–392).
Gasthuis, P. (1985). De psychoanalyse van Jan de Bomen. Te Elfder Ure, 28, 20–71.
Groen, J.A. (1980). Bij het scheiden van de markt. In J.A. Groen, Achter spiegels en maskers. Psychoanalytische essays. Meppel/Amsterdam: Boom (pp. 151–165).
Firestein, S.K. (1977). Termination in Psychoanalysis. New York: International Universities Press.
Hutschemaekers, G. (1990). Neurosen in Nederland. Vijfentachtig jaar psychisch en maatschappelijk onbehagen. Proefschrift Katholieke Universiteit Brabant. Nijmegen: SUN.
Krupnick, J.L., & Pincus, H.A. (1992). The cost–effectiveness of psychotherapy: a plan for research. Am. J. Psychiatry, 149, 1295–1305
Lande, J.L. van de (1988). Van geluk verstoken. Positieve invloed van de GGZ op de totale kosten van de gezondheidszorg. Nieuws voor Psychotherapeuten, 20, 5–9.
Lemmens, F., Busschbach, J. van, Ridder, D. de, & Lieshout, P. van (1988). Psychotherapie in de RIAGG. De stand van zaken in 1988. Utrecht: NcGv, NcGv–reeks nr. 131.
Lieshout, P. van, & Ridder, D. de (red.) (1991). Symptomen van de tijd. De dossiers van het Amsterdamse Instituut voor Medische Psychotherapie (IMP) 1968–1977. Nijmegen: SUN.
Loewald, H.W. (1988). Termination analysable and unanalysable. J. Psychoanalysis of the Child, 43, 155–166.
Menninger, K. (1958). Theory of psychoanalytic Technique. New York: Basic Books.
Pedder, J.R. (1988). Termination reconsidered. Int. J. Psycho–Anal., 69, 495–505.
Pierloot, R.A., & Thiel, J.H. (1986). Psychoanalytische Psychotherapieën. Deventer, Van Loghum Slaterus, 1986.
Sande, R. van der, Hoof, F. van, & Hutschemaekers, G. (1992). Vraag en aanbod in de RIAGG. Een praktijkstudie van de RIAGG–zorg voor volwassenen: cliënten, hulpvragen en behandelingen. Utrecht: NcGv, NcGv–reeks 92–20.
Schagen, S., & Beenen, F. (1979). Onderzoek naar psychotherapie: indicatiestelling, proces en uitkomstcriteria. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie , 34, 17–21.
Schagen, S. (1985). De Praktijk van de Psychotherapie. Deventer: Van Loghum Slaterus.
Schagen, S. (1983). Het effect van psychotherapie. Meetbaarheid en resultaten. Deventer: Van Loghum Slaterus.
Schnabel, P. (1981). De psychotherapeutische situatie en het psychotherapeutische kader: verborgen factoren in het evaluatie– en effectonderzoek. Tijdschrift voor Psychotherapie, 7, 267–279.
Schrameijer, F. (red.) (1990). Toepasselijke psychotherapie. Nieuwe inzichten en praktijken. Utrecht: NcGv, NcGv–reeks 90–13.
Stroeken, H.P.J. (1990). Van dochter tot vrouw. Verslag van een psychoanalyse. Meppel/Amsterdam: Boom.
Sweeting, H.N., & Gilhooly, M.L.M. (1990). Anticipatory grief: a review. Soc. Sci. Med., 30, 1073–1080.
Thiel, M.L. van (1987). Over de termijnstelling bij het beëindigen van psychoanalyses. In A. Stufkens, E. Gans, H. Gerritsma, A. Ladan, P.T.G. Mettrop & A. Poslavsky (red.), Vader was niet thuis, moeder was niet thuis. Psychoanalytische notities. Meppel/Amsterdam: Boom (pp. 169–182).
Tilburg, W. van (1992). Over de kenmerken van de psychoanalytische situatie. In J.G. Jonker, L. de Nobel en M.H.M. de Wolf (red.), Tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door. Amsterdam: Psychoanalytisch Instituut (pp. 6–14).
Trijsburg, R.W., & Chrisstoffels, J. (1991). Verslag van de eerste internationale conferentie over psychoanalytische research, georganiseerd door de International Psychoanalytic Association, 5 en 6 april 1991 te Londen. Tijdschrift voor Psychotherapie, 17, 260–266.
Wallerstein, R.S. (1986). 42 Lives in treatment. A study of psychoanalysis and psychotherapy. New York/Londen: Guilford Press.
Weber, J.J., Solomon, M., & Bacharach, H.M. (1985). Report of the Columbia Psychoanalytic Center Research Project I, II, III, IV. In. Rev. Psychoanalysis 12, 13–26, 127–141, 251–262, 379–389 (wisselende auteursvolgorde).
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
P. Schnabel (1948), socioloog, is hoogleraar geestelijke gezondheidszorg en geestelijke volksgezondheid bij de Vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Utrecht en decaan van de Netherlands School of Public Health, Utrecht.
Mw. dr. M.J. Sorbi (1951), klinisch psycholoog, is psychotherapeut en opleidingskandidaat bij het Nederlands Psychoanalytisch Genootschap en senior–onderzoeker en coördinator gezondheidspsychologie bij de Vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Utrecht.
Vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie, Universiteit Utrecht, Postbus 80 140, 3508 TC Utrecht.
About this article
Cite this article
Schnabel, P., Sorbi, M. Effect en proces: meer aandacht voor het einde van een psychotherapie. PSIE 19, 186–194 (1993). https://doi.org/10.1007/BF03061798
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03061798