Skip to main content
SpringerLink
Log in

Behandeling van chronische vermoeidheid met cognitieve gedragstherapie

  • Published:
Dth

Samenvatting

Chronische vermoeidheid is een veel voorkomende klacht. Desondanks zijn de status van de diagnose, de etiologie en de samenhang met andere klachten zoals stemmingsstoornissen nog verre van duidelijk. In een poging een voorlopige overeenstemming over kenmerken van het ziektebeeld te verkrijgen werd de term ‘chronische–vermoeidheidssyndroom’ (CVS) voorgesteld. De diagnostische criteria van CVS worden besproken in dit artikel. Daarna worden demografische kenmerken, klachten en ziekteverloop van CVS–;patiënten beschreven aan de hand van gegevens uit empirisch onderzoek. CVS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en de klachten beginnen tussen het 29ste en 35ste levensjaar. Onbehandeld is de prognose ongunstig. De klachten zijn ernstig en interfereren sterk met het dagelijks functioneren. Het pre–morbide functioneren van CVS–;patiënten daarentegen was vaak goed. De effecten van zowel medicamenteuze als psychologische behandelingen zijn onderzocht. De beste behandeloptie lijkt op het moment cognitieve gedragstherapie (CGT), maar ook met CGT zijn geen optimale behandelresultaten bereikt: van de patiënten verbetert 35 tot 40% onvoldoende, het percentage drop–outs kan aanzienlijk zijn en toename van de klachten als gevolg van de behandeling komt voor. Het artikel eindigt met twee gevalsbeschrijvingen. Aan de hand hiervan worden onderdelen van een psychologische behandeling voor CVS toegelicht, namelijk het motiveren van de patiënt voor behandeling, de registratie, het opzetten van een reactiveringsprogramma en de uitdaging van negatieve automatische gedachten en assumpties.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Referenties

  • Beck, A.T., Rush, A.J., Shaw, B.F., & Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: Guilford Press.

    Google Scholar 

  • Blakely, A.A., Howard, R.C., Sosich, R.M., Murdoch, J.C., Menkes, D.B., & Spears, G.F. (1991). Psychiatric symptoms, personality and ways of coping in chronic fatigue syndrome. Psychological Medicine, 21, 347–362.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Bonner, D., Ron, M., Chalder, T., Butler, S., & Wessely, S. (1994), Chronic fatigue syndrome: A follow up study. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 57, 617–621.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Butler, S., Chalder, T., Ron, M., & Wessely, S. (1991). Cognitive behaviour therapy in chronic fatigue. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 54, 153–158.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Cathebras, P., Robbins, J., Kirmayer, L., & Hayton, B. (1992). Fatigue in primary care: Prevalence, psychiatric comorbidity, illness behaviour and outcome. Journal of General Internal Medicine, 7, 276–286.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Cox, D.L., & Findley, L.J. (1994). Is chronic fatigue syndrome treatable in an NHS environment? Clinical Rehabilitation, 8, 76–80.

    Article  Google Scholar 

  • Deale, A., Chalder, T., & Wessely, S. (1995). Cognitive behaviour therapy for chronic fatigue syndrome: Results of a randomised controlled treatment trial. Paper gepresenteerd op de WCBCT , 14 juli, Kopenhagen.

  • Derksen, J.J.L. (1995). Chronische vermoeidheid onderzocht middels een semi–gestructureerd interview. In voorbereiding.

  • Friedberg, F., & Krupp, L.B. (1994). A comparison of cognitive behavioural treatment for chronic fatigue syndrome and primary depression. Reviews of Infectious Diseases, 18 (suppl 1), 105–109.

    Google Scholar 

  • Gold, D., Bowden, R., Sixbey, J., Riggs, R., Katon, W., Ashley, R. et al. (1990). Chronic fatigue: A prospective clinical and virologic study. Journal of the American Medical Association, 264, 48–53.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Hickie, I., Lloyd, A., Wakefield, D., & Parker, G. (1990). The psychiatric status of patients with the chronic fatigue syndrome. British Journal of Psychiatry, 156, 534–540.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Holmes, G.P., Kaplan, J.E., Gantz, N.M., Komaroff, A.L., Schonberger, L.B., Straus, S.E. et al. (1988). Chronic fatigue syndrome: A working case definition. Annals of Internal Medicine, 108, 387–389.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Hoogduin, C.A.L. (1987). De motivering voor psychotherapie bij patiënten met een somatoforme stoornis. Tijdschrift voor Psychotherapie, 1, 15–19.

    Google Scholar 

  • Kruesi, M.J.P., Dale, J., & Straus, S.E. (1989). Psychiatric diagnoses in patients who have chronic fatigue syndrome. Journal of Clinical Psychiatry, 50, 53–56.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Lloyd, A.R., Hickie, I., Brockman, A., Hickie, C., Wilson, A., Dwyer, J., & Wakefield, D. (1993). Immunologic and psychologic therapy for patients with chronic fatigue syndrome: A double–blind, placebo–controlled trial. The American Journal of Medicine, 94, 197–203.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Manu, P., Lane, T.J., & Matthews, D.A. (1988). The frequency of the chronic fatigue syndrome in patients with symptoms of persistent fatigue. Annals of Internal Medicine, 109, 554–556.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Ray, C. (1991). Chronic fatigue syndrome and depression: Conceptual and methodological ambiguities. Psychological Medicine, 21, 1–9.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Ray, C., Weir, W.R.C., Philips, S., & Cullen, S. (1992). Development of a measure of symptoms in chronic fatigue syndrome: The profile of fatigue–related symptoms (PFRS). Psychology and Health, 7, 27–43.

    Article  Google Scholar 

  • Schaufeli, W.B., & Dierendonck, D. van (1993). The construct validity of two burnout measures. Journal of Organizational Behavior, 14, 631–647.

    Article  Google Scholar 

  • Schaufeli, W.B., Maslach, C., & Marek, T. (Eds.) (1993). Professional burn–out: Recent developments in theory and research. Washington, DC: Taylor & Francis.

  • Schwartz, J.E., Jandorf, L., & Krupp, L.B. (1993). The measurement of fatigue: A new instrument. Journal of Psychosomatic Research, 37, 753–762.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Schweitzer, R., Robertson, D.L., Kelly, B., & Whiting, J. (1994). Illness behaviour of patients with chronic fatigue syndrome. Journal of Psychosomatic Research, 38, 41–49.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Sharpe, M. (1993). ‘ME’, chronic fatigue syndrome, and psychological treatment. Niet gepubliceerd.

  • Sharpe, M.C., Archard, L.C., Banatvala, J.E., Borysiewicz, L.K., Clare, A.W., David, A. et al. (1991). A report–chronic fatigue syndrome: Guidelines for research. Journal of the Royal Society of Medicine, 84, 118–121.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Sharpe, M.C., Hawton, K.E., Seagroatt, V., & Pasvol, G. (1992). Follow up of patients with fatigue presenting to an infectious diseases clinic. British Medical Journal, 305, 347–352.

    Article  Google Scholar 

  • Sharpe, M., Hawton, K. Simkin, S., Surawy, C., Hackmann, A., Klimes, I., Peto, T., Warrell, D., & Seagroatt, V. (1996). Cognitive behaviour therapy for the chronic fatigue syndrome: A randomized controlled trial. British Medical Journal, 312, 22–26.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Sharpe, M., Peveler, R., & Mayou, R. (1992). The psychological treatment of patients with functional somatic symptoms: A practical guide. Journal of Psychosomatic Research, 36, 515–529.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Vercoulen, J.H.M.M., Swanink, C.M.A., Fennis, J.F.M., Galama, J.M.D., Meer, J.W.M. van der, & Bleijenberg, G. (1995). Dimensional assessment of chronic fatigue syndrome. Journal of Psychosomatic Research, 38, 383–392.

    Article  Google Scholar 

  • Vereker, M. (1992). Chronic fatigue syndrome: A joint paediatric–psychiatric approach. Archives of Disease in Childhood, 67, 550–555.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • S. Wessely R. Powell (1989) ArticleTitleFatigue syndromes: A comparison of chronic ‘postviral’ fatigue with neuromuscular and affective disorders Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 52 940–948 Occurrence Handle10.1136/jnnp.52.8.940 Occurrence Handle1:STN:280:DyaK3c%2FhtFWhsw%3D%3D Occurrence Handle2571680

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Wessely, S., & Sharpe, M. (1995). Chronic fatigue, chronic fatigue syn–drome, and fibromyalgia. In R. Mayou, C. Bass & M. Sharpe (Eds.), Treatment of functional somatic symptoms (pp. 285–312). Oxford: Oxford University Press.

    Google Scholar 

  • White, P., & Fulcher, K. (1995). Evaluation of exercise in the chronic fatigue syndrome. Paper gepresenteerd op de WCBCT, 14 juli, Kopenhagen.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/directieve-therapie-0167-238x.html

    Ger Keijsers

Authors
  1. Ger Keijsers
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Guy Hosselet
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Agnes van Minnen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Additional information

Abstract

Complaints of troublesome and persistent fatigue are common in the population in general. The diagnostic status of chronic fatigue, its etiology, and its relationship with psychiatric syndromes are, however, far from clear. In order to reach a preliminary agreement on the characteristics of chronic fatigue, researchers introduced the term ‘chronic fatigue syn–drome’ (CFS). The diagnostic criteria of CFS are described and research findings on demographic characteristics of CFS–;patients, their complaints, and the course of the syndrome are reviewed. Before the onset of symptoms, the patients tend to function normal to excellent. The syndrome starts at the late twenties and predominates in women. The patients suffer from serious pathology. Occupational and social functioning is usually impaired. Untreated, the prognosis is poor. To date, research findings on the effects of drug treatments and psychological treatments indicate that cognitive–behaviour therapy (CBT) should be considered the treatment of choice. The reported treatment effects of CBT are encouraging, but far from optimal. Approximately 35 to 40% of the patients fail to substantially improve, dropout rates can be high, and treatment may worsen the initial complaints. Two case–studies illustrate several of the characteristics of CBT in chronic fatigue syndrome, such as motivating the patients for treatment, registration, graded exercise, and challenging negative automatic thoughts and maladaptive assumptions.

Dr. G. Keijsers is als universitair docent verbonden aan de vakgroep Klinische psychologie en persoonlijkheidsleer van de Katholieke Universiteit Nijmegen; G. Hosselet is als doctoraalstagiair werkzaam op het Ambulatorium psychologie Nijmegen; Dr. A. van Minnen is als ‘post–doc’ onderzoekster verbonden aan de vakgroep Klinische psychologie en persoonlijkheidsleer van de Katholieke Universiteit Nijmegen en als behandelaar werkzaam op het Ambulatorium psychologie. Correspondentie–adres: Dr. G.P.J. Keijsers, Vakgroep Klinische psychologie, en persoonlijkheidsleer, postbus 9104, 6500 HE Nijmegen.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Keijsers, G., Hosselet, G. & van Minnen, A. Behandeling van chronische vermoeidheid met cognitieve gedragstherapie. DITH 16, 109–119 (1996). https://doi.org/10.1007/BF03060146

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03060146

Search

Navigation