Skip to main content
Top

2022 | OriginalPaper | Hoofdstuk

4. Seksuele vorming

Auteur : Mathieu Heemelaar

Gepubliceerd in: Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

In dit hoofdstuk komt de seksuele vorming aan de orde. Onder seksuele voorlichting wordt verstaan het overdragen van kennis over seksualiteit. Seksuele en relationele vorming betreft het ontwikkelen van competenties en het overdragen van normen en waarden. Bij kinderen en jongeren spreken we over seksuele vorming, waaronder seksuele voorlichting, seksuele vorming en relationele vorming vallen. Bij volwassenen spreken we over seksuele educatie. De lezer verwerft basisinformatie over communicatietheorie en leert een effectief seksueel vormingsprogramma te ontwerpen en uit te voeren. Er is aandacht voor begeleiding van gebruik van sociale media en voor preventie- en voorlichtingsmethodiek op het gebied van soa en hiv. Uitgangspunt is de Verklaring van de seksuele rechten van de mens. De invalshoek is dientengevolge sekspositief, gericht op gendergelijkheid en LHBTI-inclusief.
Bijlagen
Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers
Literatuur
1.
go back to reference Heemelaar, M. (2019). Seksuele vorming en diversiteit. Inclusieve burgerschapsvorming op school. Coutinho. Heemelaar, M. (2019). Seksuele vorming en diversiteit. Inclusieve burgerschapsvorming op school. Coutinho.
2.
go back to reference UNESCO. (2018). International technical guidance on sexuality education. An evidence-informed approach. Second (revised). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. UNESCO. (2018). International technical guidance on sexuality education. An evidence-informed approach. Second (revised). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
5.
go back to reference Cense, M. (2019). Navigating a bumpy road. Young people’s negotiation of sexual agency in a normative landscape. [Proefschrift]. Vrije Universiteit. Cense, M. (2019). Navigating a bumpy road. Young people’s negotiation of sexual agency in a normative landscape. [Proefschrift]. Vrije Universiteit.
6.
go back to reference Cense, M., Bay-Cheng, L., & Van Dijk, L. (2018). ‘Do I score points if I say “no”?’: Negotiating sexual boundaries in a changing normative landscape. Journal of Gender-Based Violence, 2, 277–291.CrossRef Cense, M., Bay-Cheng, L., & Van Dijk, L. (2018). ‘Do I score points if I say “no”?’: Negotiating sexual boundaries in a changing normative landscape. Journal of Gender-Based Violence, 2, 277–291.CrossRef
7.
go back to reference Cense, M. (2019). Navigating a bumpy road. Developing sexuality education that supports young people’s sexual agency. Sex Education, 19, 3, 263–276. Cense, M. (2019). Navigating a bumpy road. Developing sexuality education that supports young people’s sexual agency. Sex Education, 19, 3, 263–276.
9.
go back to reference Cense, M. (2019). Rethinking sexual agency: Proposing a multicomponent model based on young people’s life stories. Sex Education, 19(3), 247–262.CrossRef Cense, M. (2019). Rethinking sexual agency: Proposing a multicomponent model based on young people’s life stories. Sex Education, 19(3), 247–262.CrossRef
10.
go back to reference Cense, M. (2018). Ze weten wel wat ze moeten typen, maar niet wat ze moeten zeggen. Verklaringen voor een latere seksuele start. Geraadpleegd van www.rutgers.nl op 03-10-21. Cense, M. (2018). Ze weten wel wat ze moeten typen, maar niet wat ze moeten zeggen. Verklaringen voor een latere seksuele start. Geraadpleegd van www.​rutgers.​nl op 03-10-21.
11.
go back to reference De Graaf, H., & Wijsen, C. (2017). Seksuele gezondheid in Nederland 2017. Rutgers. De Graaf, H., & Wijsen, C. (2017). Seksuele gezondheid in Nederland 2017. Rutgers.
12.
go back to reference Verburg, H., & Borren, S. (1984). Als je niks doet doe je ook wat. In Handboek Seksuele Hulpverlening, 4. Verburg, H., & Borren, S. (1984). Als je niks doet doe je ook wat. In Handboek Seksuele Hulpverlening, 4.
13.
go back to reference Laan, E. (hoogleraar seksuologie, Universiteit van Amsterdam) (2021). Gelijkheid en seksueel plezier: speerpunt voor seksualiteitsonderwijs in het HBO. Lezing symposium Seksualiteit en diversiteit in het hbo 30 augustus 2021. Haagse Hogeschool. Laan, E. (hoogleraar seksuologie, Universiteit van Amsterdam) (2021). Gelijkheid en seksueel plezier: speerpunt voor seksualiteitsonderwijs in het HBO. Lezing symposium Seksualiteit en diversiteit in het hbo 30 augustus 2021. Haagse Hogeschool.
14.
go back to reference Röling, H. (1996). De moraal van ‘Gevreesde Vragen.’ Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 12, 100–108. Röling, H. (1996). De moraal van ‘Gevreesde Vragen.’ Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 12, 100–108.
15.
go back to reference Van der Meer, T. (2007). Jonkheer mr. Jacob Anton Schorer. Een biografie van homoseksualiteit. Schorer. Van der Meer, T. (2007). Jonkheer mr. Jacob Anton Schorer. Een biografie van homoseksualiteit. Schorer.
16.
go back to reference Wouters, C. (2012). De jeugd van tegenwoordig. Athenaeum-Polak & Van Gennep. Wouters, C. (2012). De jeugd van tegenwoordig. Athenaeum-Polak & Van Gennep.
17.
go back to reference Straver, C., & Rademakers, J. (1996). De seksuele ontwikkeling van jongeren. Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 12, 76–99. Straver, C., & Rademakers, J. (1996). De seksuele ontwikkeling van jongeren. Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 12, 76–99.
18.
go back to reference Huijnk, W. (2018). De religieuze beleving van moslims in Nederland. Diversiteit en verandering in beeld. Sociaal en Cultureel Planbureau. Huijnk, W. (2018). De religieuze beleving van moslims in Nederland. Diversiteit en verandering in beeld. Sociaal en Cultureel Planbureau.
22.
go back to reference Wilson, N., Frawley P., Schaafsma, D., O’Shea, A., Kahonde, C., Thompson, V., McKenzie, J., & Charnock, D. (2019). Issues of sexuality and relationships. In Matson, J. (Ed.), Handbook of Intellectual Disabilities. Integrating Theory, Research, and Practice (p. 989–1010). Springer Nature. Wilson, N., Frawley P., Schaafsma, D., O’Shea, A., Kahonde, C., Thompson, V., McKenzie, J., & Charnock, D. (2019). Issues of sexuality and relationships. In Matson, J. (Ed.), Handbook of Intellectual Disabilities. Integrating Theory, Research, and Practice (p. 989–1010). Springer Nature.
23.
go back to reference Ohlrichs, Y., & Frans, E. (2016). Een gat in de voorlichtingsmarkt? Tijdschrift voor Seksuologie, 40, 3, 175–181. Ohlrichs, Y., & Frans, E. (2016). Een gat in de voorlichtingsmarkt? Tijdschrift voor Seksuologie, 40, 3, 175–181.
24.
go back to reference Fox, A., Himmelstein, G., Khalid, H., & Howell, E. (2019). Funding for abstinence-only education and adolescent pregnancy prevention: does state ideology affect outcomes? American Journal of Public Health (AJPH), 109(3), 497–504.CrossRef Fox, A., Himmelstein, G., Khalid, H., & Howell, E. (2019). Funding for abstinence-only education and adolescent pregnancy prevention: does state ideology affect outcomes? American Journal of Public Health (AJPH), 109(3), 497–504.CrossRef
25.
go back to reference Rigter, J. (2008). Het palet van de psychologie. Stromingen en hun toepassingen in de hulpverlening (4e druk). Coutinho. Rigter, J. (2008). Het palet van de psychologie. Stromingen en hun toepassingen in de hulpverlening (4e druk). Coutinho.
26.
go back to reference Wapenaar, H., Röling, N., & Van der Ban, A. (1989). Basisboek voorlichtingskunde. Boom. Wapenaar, H., Röling, N., & Van der Ban, A. (1989). Basisboek voorlichtingskunde. Boom.
27.
go back to reference De Graaf, H., Van der Borne, M., Nikkelen, S., Twisk, D., & Meijer, S. (2017). Seks onder je 25e: Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2017. Eburon. De Graaf, H., Van der Borne, M., Nikkelen, S., Twisk, D., & Meijer, S. (2017). Seks onder je 25e: Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2017. Eburon.
28.
go back to reference Van Veen, M., Koedijk, F., Van den Broek, Op de Coul, E., De Boer, I., Van Sighem, A., & Van der Sande, M. (2007). Sexually transmitted infections, including hiv, in the Netherlands in 2006. RIVM. Van Veen, M., Koedijk, F., Van den Broek, Op de Coul, E., De Boer, I., Van Sighem, A., & Van der Sande, M. (2007). Sexually transmitted infections, including hiv, in the Netherlands in 2006. RIVM.
30.
go back to reference Rutgers WPF (2013). Wat maakt het verschil? Diversiteit in de seksuele gezondheid van LHBT’s. Een verkenning. Rutgers WPF. Geraadpleegd van www.rutgers.nl op 10-09-21. Rutgers WPF (2013). Wat maakt het verschil? Diversiteit in de seksuele gezondheid van LHBT’s. Een verkenning. Rutgers WPF. Geraadpleegd van www.​rutgers.​nl op 10-09-21.
31.
go back to reference De Graaf, H., Kruijer, H., Van Acker, J., & Meijer, S. (2012). Seks onder je 25e: Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2012. Eburon. De Graaf, H., Kruijer, H., Van Acker, J., & Meijer, S. (2012). Seks onder je 25e: Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2012. Eburon.
32.
go back to reference Miller, W., & Rollnick, S. (2005). Motiverende gespreksvoering. Ekklesia. Miller, W., & Rollnick, S. (2005). Motiverende gespreksvoering. Ekklesia.
33.
go back to reference Mouthaan, I., & Van der Vlugt, I. (2012). Seksuele gezondheidsbevordering van jongeren in Nederland. Kind en Adolescent, 33(4), 279–288.CrossRef Mouthaan, I., & Van der Vlugt, I. (2012). Seksuele gezondheidsbevordering van jongeren in Nederland. Kind en Adolescent, 33(4), 279–288.CrossRef
34.
go back to reference Cense, M., Martens, M., Maris, S., Janssen, E., & De Graaf, H. (2011). Onderzoek naar determinanten van succesvolle implementatie van het leskatern relaties & seksualiteit in het basisonderwijs. Rutgers WPF. Cense, M., Martens, M., Maris, S., Janssen, E., & De Graaf, H. (2011). Onderzoek naar determinanten van succesvolle implementatie van het leskatern relaties & seksualiteit in het basisonderwijs. Rutgers WPF.
37.
go back to reference Reitzema, E. (senior programmamedewerker Seksuele vorming, Rutgers) (2020). Mondelinge mededeling. Reitzema, E. (senior programmamedewerker Seksuele vorming, Rutgers) (2020). Mondelinge mededeling.
38.
go back to reference Maris, S., Vink, R., Deurloo, J., Oud, B., De Lijster, G., & Kuyper, A. (2020). Richtlijn seksuele ontwikkeling voor jeugdhulp en jeugdbescherming. Rutgers. Maris, S., Vink, R., Deurloo, J., Oud, B., De Lijster, G., & Kuyper, A. (2020). Richtlijn seksuele ontwikkeling voor jeugdhulp en jeugdbescherming. Rutgers.
39.
go back to reference Kuyper, L., De Wit, J., & Wijsen, C. (2011). Positieve kanten van seks. Rutgers WPF. Kuyper, L., De Wit, J., & Wijsen, C. (2011). Positieve kanten van seks. Rutgers WPF.
40.
go back to reference Baams, L., Semon Dubas, J., Overbeek, G., & Van Aken, M. (2016). Opbloeiende seksualiteit: Een biopsychosociaal perspectief op de romantische en seksuele ontwikkeling van adolescenten. Tijdschrift voor Seksuologie, 40(4), 200–205. Baams, L., Semon Dubas, J., Overbeek, G., & Van Aken, M. (2016). Opbloeiende seksualiteit: Een biopsychosociaal perspectief op de romantische en seksuele ontwikkeling van adolescenten. Tijdschrift voor Seksuologie, 40(4), 200–205.
41.
go back to reference Cense, M., De Grauw, S., & Vermeulen, M. (2019). Gewoon, het taboe eraf halen. Wat leerlingen willen van seksuele vorming. Rutgers. Cense, M., De Grauw, S., & Vermeulen, M. (2019). Gewoon, het taboe eraf halen. Wat leerlingen willen van seksuele vorming. Rutgers.
42.
go back to reference Doornwaard, S., Van der Eijnden, R., Vanwesenbeeck, I., & Ter Bogt, T. (2016). It’s kind of an exciting story: De rol van het Internet in de adolescente seksuele ontwikkeling. Tijdschrift voor Seksuologie, 40(4), 212–218. Doornwaard, S., Van der Eijnden, R., Vanwesenbeeck, I., & Ter Bogt, T. (2016). It’s kind of an exciting story: De rol van het Internet in de adolescente seksuele ontwikkeling. Tijdschrift voor Seksuologie, 40(4), 212–218.
43.
go back to reference Höing, M., & Van Oosten, N. (2009). Primaire preventie van seksueel geweld. In L. Gijs et al. (Red.), Seksuologie. Bohn Stafleu van Loghum. Höing, M., & Van Oosten, N. (2009). Primaire preventie van seksueel geweld. In L. Gijs et al. (Red.), Seksuologie. Bohn Stafleu van Loghum.
44.
go back to reference Van de Bongardt, D., Reitz, E., & Deković, M. (2012). Vroeg seksueel debuut in Nederland: Een longitudinale studie naar de rol van individuele kenmerken, opvoeding en leeftijdgenoten. Kind en Adolescent, 33(4), 194–205.CrossRef Van de Bongardt, D., Reitz, E., & Deković, M. (2012). Vroeg seksueel debuut in Nederland: Een longitudinale studie naar de rol van individuele kenmerken, opvoeding en leeftijdgenoten. Kind en Adolescent, 33(4), 194–205.CrossRef
46.
go back to reference Symons, K., Verhetsel, L., & Van Houte, M. (2012). Eerste geslachtsgemeenschap op jonge leeftijd: Hoe wordt dit beleefd en wat beïnvloedt deze beleving? Kind en Adolescent, 33(4), 188–193.CrossRef Symons, K., Verhetsel, L., & Van Houte, M. (2012). Eerste geslachtsgemeenschap op jonge leeftijd: Hoe wordt dit beleefd en wat beïnvloedt deze beleving? Kind en Adolescent, 33(4), 188–193.CrossRef
47.
go back to reference Laan, E. (hoogleraar seksuologie, Universiteit van Amsterdam) (2021). Mondelinge mededeling. Laan, E. (hoogleraar seksuologie, Universiteit van Amsterdam) (2021). Mondelinge mededeling.
48.
go back to reference Kuyper, L. (2015). Jongeren en seksuele oriëntatie. Ervaringen van en opvattingen over lesbische, homoseksuele, biseksuele en heteroseksuele jongeren. Sociaal en Cultureel Planbureau. Kuyper, L. (2015). Jongeren en seksuele oriëntatie. Ervaringen van en opvattingen over lesbische, homoseksuele, biseksuele en heteroseksuele jongeren. Sociaal en Cultureel Planbureau.
49.
go back to reference Huijnk, W., & Van Beusekom, G. (2021). Wat maakt het verschil? Over het welzijn, de sociale relaties en de leefstijl van lesbische, homoseksuele en biseksuele jongeren. Sociaal en Cultureel Planbureau. Huijnk, W., & Van Beusekom, G. (2021). Wat maakt het verschil? Over het welzijn, de sociale relaties en de leefstijl van lesbische, homoseksuele en biseksuele jongeren. Sociaal en Cultureel Planbureau.
50.
go back to reference Poelman, J., Meijer, S., & Vermey, K. (2016). Lesbrief Seksuele diversiteit en genderdiversiteit. Soa Aids Nederland. Poelman, J., Meijer, S., & Vermey, K. (2016). Lesbrief Seksuele diversiteit en genderdiversiteit. Soa Aids Nederland.
51.
go back to reference Hospers, H., & Keuzenkamp, S. (2010). Ervaringen van homoseksuele en biseksuele mannen. In S. Keuzekamp et al. (Red.), Steeds gewoner, nooit gewoon. Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland. Sociaal en Cultureel Planbureau. Hospers, H., & Keuzenkamp, S. (2010). Ervaringen van homoseksuele en biseksuele mannen. In S. Keuzekamp et al. (Red.), Steeds gewoner, nooit gewoon. Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland. Sociaal en Cultureel Planbureau.
52.
go back to reference Emmen, M., Felten, H., Addink, A., Bakker, P., Boote, M., & Keuzenkamp, S. (2015). Jong en anders. Onderzoek naar aandacht voor lesbische, homo en biseksuele jongeren, transgenderjongeren en jongeren met een intersekse conditie in de jeugdsector. Journal of Social Intervention: Theory and Practice, 24, 3. Emmen, M., Felten, H., Addink, A., Bakker, P., Boote, M., & Keuzenkamp, S. (2015). Jong en anders. Onderzoek naar aandacht voor lesbische, homo en biseksuele jongeren, transgenderjongeren en jongeren met een intersekse conditie in de jeugdsector. Journal of Social Intervention: Theory and Practice, 24, 3.
53.
go back to reference Meijsen, E., & Timmerman, S. (2020). Driedubbel kwetsbaar. Verkenning van de situatie van dak- en thuisloze LHBTI-jongeren in Nederland. Movisie. Meijsen, E., & Timmerman, S. (2020). Driedubbel kwetsbaar. Verkenning van de situatie van dak- en thuisloze LHBTI-jongeren in Nederland. Movisie.
54.
go back to reference Steinberger, R. (1999). Homoseksualiteit onder mannen uit islamitische landen. Naar homovriendelijke en transculturele hulpverlening. Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 54, 641–653. Steinberger, R. (1999). Homoseksualiteit onder mannen uit islamitische landen. Naar homovriendelijke en transculturele hulpverlening. Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 54, 641–653.
55.
go back to reference Steinberger, R. (2010). Hiv, psychische klachten en islam. In A. Schadé (Red.), Handboek hiv en psychische klachten. De Tijdstroom. Steinberger, R. (2010). Hiv, psychische klachten en islam. In A. Schadé (Red.), Handboek hiv en psychische klachten. De Tijdstroom.
56.
go back to reference Steinberger, R. (psychotherapeut, seksuoloog) (2017). Mondelinge mededeling. Steinberger, R. (psychotherapeut, seksuoloog) (2017). Mondelinge mededeling.
61.
go back to reference Peumans, W. (2021). Habibi – Het lief en leed van lgbt-moslims. Uitgeverij Vrijdag. Peumans, W. (2021). Habibi – Het lief en leed van lgbt-moslims. Uitgeverij Vrijdag.
62.
go back to reference Frans, E., & Franck, T. (2014). Vlaggensysteem. Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren (3e herziene druk). Sensoa – Garant. Frans, E., & Franck, T. (2014). Vlaggensysteem. Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren (3e herziene druk). Sensoa – Garant.
63.
go back to reference Cohen-Kettenis, P. T., & Sandfort, T. (1996). Seksueel gedrag van kinderen; een kwantitatief onderzoek onder moeders. Tijdschrift voor Seksuologie, 20, 254–265. Cohen-Kettenis, P. T., & Sandfort, T. (1996). Seksueel gedrag van kinderen; een kwantitatief onderzoek onder moeders. Tijdschrift voor Seksuologie, 20, 254–265.
64.
go back to reference Roos, M., & De Graaf, H. (2014). Seksueel getint gedrag van twee- tot twaalfjarigen. Waarnemingen van ouders. Kind en Adolescent, 35(4), 223–238.CrossRef Roos, M., & De Graaf, H. (2014). Seksueel getint gedrag van twee- tot twaalfjarigen. Waarnemingen van ouders. Kind en Adolescent, 35(4), 223–238.CrossRef
65.
go back to reference Storms, O., & Doornink, N. (2016). Vlaggensysteem: Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren. Effectieve sociale interventies en Effectieve interventies huiselijk en seksueel geweld. Movisie. Storms, O., & Doornink, N. (2016). Vlaggensysteem: Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren. Effectieve sociale interventies en Effectieve interventies huiselijk en seksueel geweld. Movisie.
67.
go back to reference Schakenraad, W., Wentzel, W., & Janssen, K. (2021). Vlaggensysteem: Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren. Movisie. Schakenraad, W., Wentzel, W., & Janssen, K. (2021). Vlaggensysteem: Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren. Movisie.
68.
go back to reference Frans, E., De Wilde, K., Janssens, K., Van Berlo, W., & Storms, O. (2016). Buiten de lijnen. Vlaggensysteem voor kinderen en jongeren met bijzondere behoeften. Garant. Frans, E., De Wilde, K., Janssens, K., Van Berlo, W., & Storms, O. (2016). Buiten de lijnen. Vlaggensysteem voor kinderen en jongeren met bijzondere behoeften. Garant.
70.
go back to reference Van der Loo, J. (1994). Hulpverlening aan jongens; een seksespecifieke benadering. Hogeschool van Amsterdam/SOMAN. Van der Loo, J. (1994). Hulpverlening aan jongens; een seksespecifieke benadering. Hogeschool van Amsterdam/SOMAN.
Metagegevens
Titel
Seksuele vorming
Auteur
Mathieu Heemelaar
Copyright
2022
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2823-9_4