Top

Gepubliceerd in:

2019 | OriginalPaper | Hoofdstuk

12. De hoogcervicale wervelkolom (C0-C3) en het kaakgewricht

Auteurs : D. L. Egmond, R. Schuitemaker

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden de hoogcervicale wervelkolom (C0-C3) en het kaakgewricht besproken. Er is aandacht voor het screeningsproces, de risicofactoren, de verschillende behandelprofielen en de verschillende graden van nekpijn conform de KNGFAQ-richtlijn Nekpijn. Het belang van een professioneel klinisch redeneerproces voor deze regio is evident. Daarom zijn er vaker momenten van overweging tijdens de screening en het onderzoek om uiteindelijk te komen tot een ‘pluis’-gevoel, de juiste werkdiagnose en de keuze voor de juiste behandeling: preventief, curatief of palliatief. Ook het ‘pluis’-gevoel van de patiënt, het hebben van een diagnose en de instemming met de voorgestelde aanpak zijn hier van extra groot belang. Bij het bespreken van de anatomie van de hoogcervicale regio is er aandacht voor het bijzondere verloop van bloedvaten, zoals de arteria vertebralis. Speciale paragrafen zijn er over duizeligheid en hoofdpijn. Kennis over de ingenieuze hoogcervicale osteo- en artrokinematica is natuurlijk van groot belang voor de manueeltherapeut om de functiestoornissen te kunnen diagnosticeren, analyseren en ontrafelen. Het theoriegedeelte wordt afgesloten met de bouw en functie van het temporomandibulaire gewricht en de nomenclatuur van alle tanden en kiezen. Kaakbewegingen als depressie (elevatie), occlusie (detractie), protractie (protrusie), retractie (retrusie), laterotrusie en circumductie worden toegelicht en duidelijk geïllustreerd. Het hoofdstuk wordt afgesloten met de uitgebreide beschrijving van 33 technieken. Aan de hand van instructieve video’s, duidelijke foto’s en helder geformuleerde opmerkingen wordt duidelijk gemaakt hoe de manueeltherapeut klachten aan de hoogcervicale wervelkolom en het kaakgewricht kan onderzoeken en behandelen.

vorige hoofdstuk De cervicale wervelkolom

volgende hoofdstuk De voet-onderbeenregio

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

belast

In een belaste oefen-, onderzoeks- of behandelsituatie draagt het te bewegen gewricht het volle lichaamsgewicht minus het gewicht van het onderliggende deel. Belast is bijvoorbeeld: zittend, staand of lopend. Onbelast is bijvoorbeeld: liggend op de buik, zij of rug. Onbelast tot gedeeltelijk belast is bijvoorbeeld: onder water (hydrotherapie), met hulpmiddelen (met behulp van elleboogkrukken of loopbrug).

curatief

Betekent: ‘helend, genezend’. Fysiotherapie en manuele therapie is voorwaardenscheppend voor genezing.

hoogcervicaal

Dit zijn de anatomische bewegingssegmenten C0-C1 en C1-C2. Functioneel hoort C2-C3 ook nog bij de hoogcervicale wervelkolom, hoewel dit segment anatomisch tot de midcervicale wervelkolom hoort.

midcervicaal

Dit zijn de anatomische bewegingssegmenten van C2-C3 tot en met C7-Th1. Functioneel hoort C2-C3 ook nog bij de hoogcervicale wervelkolom. Indien wordt gesproken van ‘de cervicale wervelkolom’, wordt meestal de midcervicale wervelkolom bedoeld.

onbelast

In een onbelaste oefen-, onderzoeks- of behandelsituatie hoeft het te bewegen gewricht het bovenliggende lichaamsgewicht niet te dragen. De belasting kan worden opgevoerd van volledig onbelast (0 %) tot volledig belast (100 % van het bovenliggende lichaamsgewicht). Voorbeeld: een onbelaste manipulatietechniek van de CWK wordt uitgevoerd in rugligging.

palliatief

Betekent: ‘verzachtend, verlichtend’. De WHO-definitie (2002) luidt:

Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.

Palliatieve fysiotherapie en manuele therapie wordt toegepast bij patiënten die niet (meer) in staat zijn om zelf verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid te nemen, zoals terminale patiënten.

preventief

Betekent: ‘om te voorkomen’. Binnen de gezondheidszorg wordt veel moeite gedaan om aan te tonen dat preventieve therapie kosten kan besparen. Een gezonde leefstijl – op gewicht blijven, gezond eten, voldoende nachtrust en voldoende lichaamsbeweging – helpt klachten voorkomen. Fysiotherapeuten kunnen daarbij ondersteunen. Patiënten die hun gezondheidsprobleem in principe onder controle hebben, bezoeken de fysiotherapeut of manueeltherapeut een enkele keer per jaar omdat ze hun probleem ondanks hun oefeningen en maatregelen even niet onder controle krijgen. Een korte (vaak ook manueeltherapeutische) interventie is voldoende om weer vooruit te kunnen.

vriescoupe

De in dit boek getoonde vriescoupes zijn ontstaan volgens de Uppsala Cryoplaning Technique (Rauschning 2016). Bij deze methode wordt een stoffelijk overschot direct na overlijden ingevroren. Dit ingevroren stoffelijk overschot wordt vervolgens in dunne (ca. 1 mm) plakken gesneden. Van deze plakken zijn analoge dia’s gemaakt. Deze dia’s zijn met een high resolution-scanner gedigitaliseerd. Voor deze 12^de druk heeft dr. Rauschning ons twaalf prachtige beelden van vriescoupes ter beschikking gesteld (EXTRA 11.1 ‘Twaalf anatomische vriescoupes in full color’).

IFOMPT = International Federation of Orthopaedic Manipulative Physical Therapists.

Proteasen (ook: proteïnasen of peptidasen) zijn enzymen die onder andere eiwitketens afbreken door toevoeging van een H₂O molecuul (hydrolyse).

Morquio-syndroom = zeldzame, erfelijke stofwisselingsziekte die valt onder de lysosomale stapelingsziekten.

‘Closed lock’ = acute bewegingsbeperking van het kaakgewricht door een anterieure discusluxatie – ook ADD III.

Aarab, G., Wetselaar, P., & Lobbezoo, F. (2015). Begrippen en definities. In F. Lobbezoo & C. Baat de (Eds.), Occlusie en articulatie: Wetenschappelijk bewijs en klinisch handelen (pag. 48–61). Houten: Prelum.

Acland, R. D. (2003). Acland’s DVD atlas of human anatomy, DVD 3: The trunk. Acland’s DVD atlas of human anatomy. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

Al Khalili, Y., & Murphy, P. B. (2018). Headache, cervicogenic. Treasure Island (FL): StatPearls.

Barcelos, A. C., Patriota, G. C., & Netto, A. U. (2014). Nontraumatic atlantoaxial rotatory subluxation: Grisel syndrome. Case report and literature review. Global Spine Journal, 4(3), 179–186. https://doi.org/10.1055/s-0033-1363936.CrossRef

Bernini, F. P., Elefante, R., Smaltino, F., & Tedeschi, G. (1969). Angiographic study on the vertebral artery in cases of deformities of the occipitocervical joint. American Journal of Roentgenology, Radium Therapy, and Nuclear Medicine, 107(3), 526–529.CrossRef

Beumer, A., De Bie, R. A., Ten Cate, A., Doornbos, N., Elders, L. A. M., Van Eijsden-Besseling, M. D. F., et al. (2012). Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS. Amersfoort: KNGF.

Bier, J. D., Scholtern-Peeters, G. G. M., Staal, J. B., Pool, J., Van Tulder, M., Beekman, E., et al. (2016). KNGF-richtlijn Nekpijn. Amersfoort: Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie.

Bos, J. M., & Hagenaars, L. H. A. (2008). De halswervelkolom. Nekpijnklachten en fysiotherapie. Amersfoort: NPi.

De Weijer, A., Steenks, M., Leeuw, R., Bosman, F., & Helders, P. J. M. (1996). Symptoms of the cervical spine in temporomandibular and cervical spine disorders. Journal of Oral Rehabilitation, 23, 742–750. https://doi.org/10.1046/j.1365-2842.1996.d01-187.x.CrossRef

Fleming, A., & Vollebregt, J. (2016). Pijn & en het brein. Amsterdam: Prometheus.

Floyd, A. S., Learmonth, I. D., Mody, G., & Meyers, O. L. (1989). Atlantoaxial instability and neurologic indicators in rheumatoid arthritis. Clinical Orthopaedics and Related Research, (241), 177–182.

Gouw, S., De Wijer, A., Bronkhorst, E. M., Kalaykova, S. I., & Creugers, N. H. J. (2018). Association between self-reported bruxism and anger and frustration. Journal of Oral Rehabilitation. https://doi.org/10.1111/joor.12727.CrossRef

Haldeman, S., Carroll, L., Cassidy, J. D., Schubert, J., Nygren, A., Bone, et al. (2008). The bone and joint decade 2000–2010 task force on neck pain and its associated disorders: Executive summary. Spine (Phila Pa 1976), 33(4 Suppl), S5–S7. https://doi.org/10.1097/brs.0b013e3181643f40.CrossRef

Heemskerk, M. A. M. B., Staal, J. B., Bierma-Zeinstra, S. M. A., De Haan, G., Hagenaars, L. H. A., Lanser, K., et al. (2010). Klachten aan de arm, nek en/of schouder (KANS). Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, (1 suppl.), 1–8.

Hutting, N., Kerry, R., Coppieters, M. W., & Scholten-Peeters, G. G. M. (2018). Considerations to improve the safety of cervical spine manual therapy. Musculoskeletal Science & Practice, 33, 41–45. https://doi.org/10.1016/j.msksp.2017.11.003.CrossRef

Kampshoff, C. S., Peter, W. F. H., Van Doormaal, M. C. M., Knoop, J., Meerhoff, G. A., & Vliet Vlieland, T. P. M. (2018). KNGF-richtlijn Artrose heup-knie. Amersfoort: KNGF.

Kapandji, I. A. (2009). Bewegingsleer. Deel III. De romp en de wervelkolom. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

KNGF (2016). Fysiotherapeutische dossiervoering 2016. Praktijkrichtlijn. Amersfoort: Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie.

Lobbezoo, F., & Visscher, C. M. (2015). Orale kinesiologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Lobbezoo, F. (2019) Tandenknarsen is niet alleen maar slecht. KNGF, Fysiopraxis Jrg, 28(3), 8–11.

Mansfield, C. J. (2018). Cervical myelopathy causing numbness and paresthesias in lower extremities: A case report identifying the cause of a false positive Sharp-Purser test. Physiotherapy Theory and Practice, 1–8. https://doi.org/10.1080/09593985.2018.1443361.CrossRef

Oostendorp, R. A. B., Hagenaars, L. H. A., Fischer, A. J. E. M., & Pool, J. (1992). Standaard, cervicogene duizeligheid. Nederlands Tijdschrift voor Manuele Therapie, 11, 69–84.

Ortega-Evangelio, G., Alcon, J. J., Alvarez-Pitti, J., Sebastia, V., Juncos, M., & Lurbe, E. (2011). Eponym: Grisel syndrome. European Journal of Pediatrics, 170(8), 965–968. https://doi.org/10.1007/s00431-011-1493-7.CrossRefPubMed

Penning, L. (1978). Normal movements of the cervical spine. AJR American Journal of Roentgenology, 130(2), 317–326. https://doi.org/10.2214/ajr.130.2.317.CrossRefPubMed

Pool, J. (2013). Internationaal framework Onderzoek cervicale regio op potentiële cervicale arteriële disfunctie. Fysiopraxis, 2.

Rauschning, W. (2016). New perspectives in spinal anatomy. Spine (Phila Pa 1976), 41(Suppl 7), S4–S5. https://doi.org/10.1097/brs.0000000000001420.CrossRef

Roje-Bedekovic, M., Vargek-Solter, V., Bedek, D., & Demarin, V. (2011). Basilar impression as a possible cause of cerebellar stroke: Case report. Acta Clinica Croatica, 50(4), 577–580.PubMed

Rushton, A., Rivett, D. A., Carlesso, L., Flynn, T., Hing, W., & Kerry, R. (2012). Cervical framework document. Retrieved from www.ifompt.org/site/ifompt/IFOMPT%20Examination%20cervical%20spine%20doc%20September%202012%20definitive.pdf.

Schuurkamp, A., & Detmar – van der Meulen, A. (2018). Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Sherk, H. H., Shut, L., & Chung, S. (1974). Iniencephalic deformity of the cervical spine with Klippel-Feil anomalies and congenital elevation of the scapula; report of three cases. Journal of Bone and Joint Surgery-American, 56(6), 1254–1259.CrossRef

Staal, J. B., Hendriks, E. J. M., Heijmans, M., Kiers, H., Lutgers-Boomsma, A. M., Rutten, G., et al. (2013). KNGF guideline of low back pain. Amersfoort: Royal Dutch Society for Physical Therapy.

Stofft, E. (1968). Ligamentum transversum atlantis as a functionally structural dens holding apparatus. Anatomischer Anzeige, 123(2), 157–168.

Timpone, V., Lomasney, L., Demos, T. C., Woods, R., & Rinella, A. (2006). Radiologic case study. Diagnosis: Atlantoaxial instability secondary to rheumatoid arthritis. Orthopedics, 29(11), 963, 1037–1041.

Uitvlugt, G., & Indenbaum, S. (1988). Clinical assessment of atlantoaxial instability using the Sharp-Purser test. Arthritis Rheum, 31(7), 918–922.CrossRef

Vermeulen, H. M., Schuitemaker, R., Hekman, K. M. C., Van der Burg, D. H., Struyf F. (2017). De SNN Praktijkrichtlijn Frozen Shoulder voor fysiotherapeuten. Schoudernetwerken Nederland, maart 2017. Retrieved from: http://www.schoudernetwerk.nl/page/richtlijn-frozen-shoulder-2017.

Von Lanz, T., & Wachsmuth, W. (2005). Praktische anatomie, kopf – übergeordnete systeme. Heidelberg: Springer.

Whitecloud, T. S. (1997). Part III: Cervical spine. In J. W. Frymoyer (Ed.), (second edition ed., Vol. III). Philadelphia, New York: Lippincott – Raven.

Titel: De hoogcervicale wervelkolom (C0-C3) en het kaakgewricht
Auteurs: D. L. Egmond
R. Schuitemaker
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Extremiteiten
Print ISBN: 978-90-368-2254-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2255-8

Copyright: 2019
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2255-8_12

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen