Top

2018 | Boek | 2. editie

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Emotieregulatie als basis van het menselijk bestaan

De kunst van het evenwicht

Auteur: Nelleke J. Nicolai

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Tegenover de comfortabele emoties van blijdschap en geluk staan nogal wat minder comfortabele emoties: afgunst, angst, jaloezie, schaamte, schuld, verdriet, walging, woede… Daar moet een mens maar mee zien te dealen.Emotieregulatie is echt een primaire levensvoorwaarde, niet minder belangrijk dan eten en drinken. A fortiori is ‘helpen bij emotieregulatie’ dan ongeveer synoniem met ‘psychotherapie’.Deze knappe monografie van Nelleke Nicolai (o.a. bekend geworden door haar boeken over vrouwenhulpverlening en hulp na seksueel misbruik) behandelt het alfa en omega van het fenomeen.Ze maakt om te beginnen principieel onderscheid tussen affecten (onbewuste reacties op externe prikkels), emoties (deels bewuste en deels onbewuste reacties op prikkels) en gevoelens (emoties waaraan actief een betekenis wordt toegekend). Het is voor elk mens een kunst om emoties bewust te maken en op een wenselijke manier tot expressie te brengen.Mensen die er gewoonlijk in slagen om ‘positief’ met hun emoties om te gaan (ook als het gaat om ‘negatieve’, pijnlijke emoties) zijn evenwichtig.Maar natuurlijk zijn er eindeloos veel omstandigheden denkbaar waarin het evenwichtsgevoel faalt.Het moge duidelijk zijn dat de kunst van het evenwicht door elk mens getraind moet worden, daarbij in voorkomende gevallen geholpen door een coach/hulpverlener.

Inhoudsopgave

Voorwerk

De basis

Voorwerk

1. Affecten, emoties, gevoelens

Samenvatting

In 2002 pinkte een jonge vrouw bij haar huwelijksplechtigheid een traan weg bij het horen van muziek uit haar vaderland: Adios los niños. Haar kersverse echtgenoot greep haar hand en door het hele land ging een zucht van herkenning en ontroering. In één klap waren alle bedenkingen tegen haar (om het verleden van haar vader) verdwenen en werd ze opgenomen in het volk als de toekomstige koningin. Dit illustreert hoe een echte gevoelsuiting iedereen kan raken.

Nelleke J Nicolai

2. Welke Emoties?

Samenvatting

Voor we verdergaan met de ontregeling van emoties, besteed ik in dit hoofdstuk eerst aandacht aan een aantal emoties sec. Zoals gesteld zijn emoties geen losse entiteiten; ze zijn actiegericht en contextgericht. Ze ontstaan niet vanuit het niets, ze gaan ergens over en ze hebben een bedoeling. In elk geval maken ze ons gewaar dat er iets schort in onze relatie tot onszelf en de buitenwereld.

Nelleke J. Nicolai

Emotieregulatie in het normale men selijke bestaan

Voorwerk

3. Emotieregulatie in de ontwikkeling

Samenvatting

Emotieregulatie speelt een grote en diepgaande rol in ons leven, maar hoe we dat doen krijgt over het algemeen weinig aandacht in het publieke debat. Dat is eigenlijk vreemd in een tijd dat columnisten, sociologen en ingezondenbrievenschrijvers te hoop lopen tegen het gebrek aan beheersing en het ongebreidelde vertoon in de publieke ruimte van emoties door veel Nederlanders, ‘omdat ik dat nu eenmaal zo voel’.

Nelleke J. Nicolai

4. Emoties en gehechtheid

Samenvatting

In het vorige hoofdstuk noemde ik al hoe belangrijk de rol van ouders en verzorgers is voor de emotieregulatie, maar eigenlijk is het nog sterker: gehechtheid is het ultieme systeem voor affect- en stressregulatie. We hebben dit systeem gemeen met alle zoogdieren. Zodra een dier geboren wordt, is het voor de overleving van belang om zo dicht mogelijk bij de moeder of de kudde te blijven. Een beroemd voorbeeld was dat van de dieronderzoeker Lorenz. Het gansje dat hem als eerste zag, vlak nadat het uit het ei kroop, heeft de rest van zijn leven achter Lorenz, of liever diens laarzen, aangewandeld. Kleine kalfjes doen dat door zo snel mogelijk op te krabbelen zodat ze achter hun moeder aan kunnen lopen. Kleine aapjes klemmen zich aan de vacht van hun moeder vast.

Nelleke J. Nicolai

5. Ontregelde emoties: vervreemding

Samenvatting

Hoe je moet omgaan met emoties leer je al vroeg, in de eerste relaties met anderen, zoals in de vorige hoofdstukken beschreven. En dan vooral in de relatie met ouders en verzorgers. Het is niet alleen nature, het is ook niet alleen nurture. Het is een interactie, een subtiele samenwerking tussen genen en omgeving. We betreden daarmee het terrein van de epigenetica.

Nelleke J. Nicolai

6. Trauma

Samenvatting

In hoofdstuk 5 zagen we dat desorganisatie van de gehechtheid in de jeugd al heel kwetsbaar maakt voor onthechting en compartimentalisatie. Maar niet alleen heel vroege verstoringen in de moeder-kindrelatie leiden tot deze fenomenen. Ook andere soorten trauma’s.

Nelleke J. Nicolai

7. Emotieregulatie in het dagelijks leven

Samenvatting

Laten we na al die traumatische situaties eerst terugkeren naar het gewone leven. Hoe regelen we emoties als ons iets overkomt? De meeste mensen zijn zeer goed in staat ernstige ingrijpende gebeurtenissen te boven te komen zonder hulp van psychiaters of psychotherapeuten. Hoewel dit geen zelfhulpboek is, geef ik in het kort aan wat helpt om heftige emoties in goede banen te leiden. Per emotioneel systeem blijkt dat te verschillen.

Nelleke J. Nicolai

Professione le hulp bij emotieregulatie

Voorwerk

8. Competenties voor emotieregulatie in de psychotherapie

Samenvatting

De meeste mensen die een hulpverlener opzoeken in Nederland hebben last van uit de pas lopende gevoelens, zoals angsten of een sombere stemming. Angststoornissen en depressieve stoornissen horen tot de bulk van de behandelingen van de ggz. Bij de meeste mensen is het evenwicht verloren tussen positieve en negatieve emoties of ze kunnen geen afstand nemen van bepaalde gevoelens of ze kennen zichzelf eigenlijk niet.

Nelleke J. Nicolai

9. Het vroegkinderlijk hechtingstrauma in de psychotherapie

Abstract

Silke is in haar jeugd ernstig mishandeld en emotioneel verwaarloosd. Ze is allang in therapie. Ze is zoals veel mensen die als kind veel tekort zijn gekomen panisch voor al haar gevoelens. Ze ervaart elke band als bedreigend, zo niet dodelijk.

Nelleke J. Nicolai

10. Traumabehandeling in depsychoyherapie

Samenvatting

Er zijn wereldwijd veel verschillende vormen van traumabehandeling. In sommige vormen staat het trauma centraal, in andere wordt de aandacht meer gericht op vaardigheden met traumatische symptomen om te gaan. Voorbeelden van de eerste zijn cognitieve therapie (cgt), gericht op het blootstellen aan alle gevoelens en gedachten verbonden aan het trauma, en emdr. Voorbeelden van de tweede zijn mentalisatiebevorderende therapie (mbt), transference-focused psychotherapy (tfp), dialectische gedragstherapie (dgt), steunende psychotherapie en integratieve modellen. In principe kunnen alle vormen van psychotherapie gebruikt worden.

Nelleke J. Nicolai

Nawerk

Titel: Emotieregulatie als basis van het menselijk bestaan
Auteur: Nelleke J. Nicolai
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2050-9
Print ISBN: 978-90-368-2049-3
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2050-9