Skip to main content
Top
Gepubliceerd in:
Omslag van het boek

2016 | OriginalPaper | Hoofdstuk

1 Het biopsychosociale model

Auteur : Prof.dr. W. van Tilburg

Gepubliceerd in: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

  • In de middeleeuwen werd ‘gekte’ vaak in verband gebracht met bezetenheid door de duivel en in de renaissance met ‘behekst’ zijn (paragraaf 1.1.1).
  • Philippe Pinel (1745-1826) was een Franse arts die ten tijde van de Franse Revolutie de voorman werd van een beweging die de ‘krankzinnigen’ scheidde van de delinquenten en andere ‘onmaatschappelijken’, en ze opnam in wat men nu een psychiatrisch ziekenhuis zou noemen (paragraaf 1.1.1).
  • Wilhelm Griesinger (1817-1868; Duitsland) stelde dat geestesziekten, hersenziekten zijn.
  • Eind negentiende, begin twintigste eeuw wordt wel de periode van de ‘eerste biologische psychiatrie’ genoemd (paragraaf 1.1.1).
  • Emil Kraepelin (1856-1926) was een voorloper van de moderne neurowetenschappers. Hij kan vanwege zijn classificatiewerk ook worden beschouwd als de eerste klinisch epidemioloog (paragraaf 1.1.2).
  • Een van de grondleggers van de psychologische benadering was Sigmund Freud (1856-1939). Hij ontwikkelde een nieuwe behandelmethode en een daarbij passende theorie, die bekend is geworden als de psychoanalyse (paragraaf 1.1.2).
  • In de eerste helft van de twintigste eeuw, met name voor de Tweede Wereldoorlog, werd op basis van slecht onderbouwde biologisch-psychiatrische theorieën geëxperimenteerd met diverse therapieën, zoals de koortskuur, de insulinecomatherapie en de cardiazolshock (paragraaf 1.1.2).
  • Juist voor de Tweede Wereldoorlog kwam mede door de Amerikaanse psychiater Adolf Meyer (1866-1950) de sociale psychiatrie tot ontwikkeling (paragraaf 1.1.3).
  • Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde de psychiatrie zich verder vanuit de biologische invalshoek (met bijvoorbeeld de ontwikkeling van psychofarmaca, de correlatie van gedrag aan neuronale circuits, de ethologische verklaringsmodellen), de psychologische invalshoek (met onder andere de client-centered therapy van Carl Rogers (1902-1987)) en de sociologische invalshoek (bijvoorbeeld de antipsychiatrie, de de-institutionalisering, de wet BOPZ) (paragraaf 1.1.4).
  • Van groot belang voor de ontwikkeling van de moderne psychiatrie is ook de bijdrage van wetenschappelijk onderzoek (paragraaf 1.1.4).
  • Dankzij de Amerikaanse cardioloog George Engel (1913-1999)heeft de term ‘biopsychosociaal model’ internationale bekendheid gekregen. Engel heeft gedemonstreerd dat het biopsychosociale model kan worden opgevat als een vorm van systeemtheorie (paragraaf 1.2.1 en 1.2.2).
  • Twee invloedrijke classificatiesystemen voor ziekten respectievelijk psychiatrische stoornissen zijn de ICD (International Classification of Diseases and Related Health Problems) en de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) (paragraaf 1.3.2).
  • Volgens de DSM wordt een psychische functiestoornis als ziekelijk of abnormaal beschouwd indien er tevens sprake is van lijdensdruk en/of sociaal disfunctioneren (paragraaf 1.3.2).
  • De structuurdiagnostiek impliceert een formulering van hoe de stoornis bij de individuele patiënt tot stand is gekomen en waarom deze blijft bestaan. Hierbij kan het stress-kwetsbaarheidsmodel worden ingepast (paragraaf 1.3.3).
  • -Twee belangrijke noties vanuit de psychosociale werkwijze zijn het grote belang van een goede behandelrelatie en het grote belang van het meewegen van de mogelijke steun vanuit het sociale systeem (paragraaf 1.4).
Literatuur
go back to reference American Psychiatrie Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fourth Edition, Text Revision, DSM-IV-TR. Washington D.C.: American Psychiatric Association, 2000.CrossRef American Psychiatrie Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fourth Edition, Text Revision, DSM-IV-TR. Washington D.C.: American Psychiatric Association, 2000.CrossRef
go back to reference American Psychiatric Association. Beknopte handleiding bij de diagnostische criteria van de DSM-IV-TR. Lisse: Swets en Zeitlinger, 2001. American Psychiatric Association. Beknopte handleiding bij de diagnostische criteria van de DSM-IV-TR. Lisse: Swets en Zeitlinger, 2001.
go back to reference American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fifth Edition, DSM-5. Washington D.C.: American Psychiatric Association, 2013.CrossRef American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fifth Edition, DSM-5. Washington D.C.: American Psychiatric Association, 2013.CrossRef
go back to reference American Psychiatric Association. Beknopt overzicht van de criteria van de DSM-5. Amsterdam: Uitgeverij Boom, 2014. American Psychiatric Association. Beknopt overzicht van de criteria van de DSM-5. Amsterdam: Uitgeverij Boom, 2014.
go back to reference Bowlby J. Attachment and loss: vol. 1. Attachment. New York: Basic books, 1969. Bowlby J. Attachment and loss: vol. 1. Attachment. New York: Basic books, 1969.
go back to reference Brouwers RC. Impulsief gewelddadig gedrag [academisch proefschrift]. Tilburg: Universiteit van Tilburg, 2007. Brouwers RC. Impulsief gewelddadig gedrag [academisch proefschrift]. Tilburg: Universiteit van Tilburg, 2007.
go back to reference Engel GL. The need for a new medical model: a challenge for biomedicine. Science 1977:196(4286):129–36.CrossRef Engel GL. The need for a new medical model: a challenge for biomedicine. Science 1977:196(4286):129–36.CrossRef
go back to reference Engel GL. The clinical application of the biopsychosocial model. Am J Psychiatr 1980;137(5):535–44.CrossRefPubMed Engel GL. The clinical application of the biopsychosocial model. Am J Psychiatr 1980;137(5):535–44.CrossRefPubMed
go back to reference Hayes SC, Folette VM, Linehan MM (eds.). Mindfulness and acceptance, expanding the cognitive-behavioral tradition. (Ook in Nederlandse vertaling.) New York: Guilford Press, 2004. Hayes SC, Folette VM, Linehan MM (eds.). Mindfulness and acceptance, expanding the cognitive-behavioral tradition. (Ook in Nederlandse vertaling.) New York: Guilford Press, 2004.
go back to reference Kooiman K, Rood Y. Psychopathogenese. In: Hengeveld MW, Balkom AJLM van (red.). Leerboek Psychiatrie. Utrecht: de Tijdstroom, 2005:117–42. Kooiman K, Rood Y. Psychopathogenese. In: Hengeveld MW, Balkom AJLM van (red.). Leerboek Psychiatrie. Utrecht: de Tijdstroom, 2005:117–42.
go back to reference Lazarus RS, Folkman S. Stress, appraisal and coping. New York: Springer Publishing Company, 1984. Lazarus RS, Folkman S. Stress, appraisal and coping. New York: Springer Publishing Company, 1984.
go back to reference Milders CFA, Tilburg W van. Systeemdenken en psychiatrie. Assen/Maastricht: Van Gorcum, 1988. Milders CFA, Tilburg W van. Systeemdenken en psychiatrie. Assen/Maastricht: Van Gorcum, 1988.
go back to reference Querido A. Inleiding tot een integrale geneeskunde. Lochem: de Tijdstroom, 1955. Querido A. Inleiding tot een integrale geneeskunde. Lochem: de Tijdstroom, 1955.
go back to reference Rümke HC. De betrekkelijkheid van de psychiatrische diagnose. In: Rümke HC. Nieuwe studies en voordrachten over psychiatrie. Amsterdam: Scheltema & Holkema, 1953:114–126. Rümke HC. De betrekkelijkheid van de psychiatrische diagnose. In: Rümke HC. Nieuwe studies en voordrachten over psychiatrie. Amsterdam: Scheltema & Holkema, 1953:114–126.
go back to reference Shorter E. A history of psychiatry. New York: John Wiley & Sons, Inc., 1997. Shorter E. A history of psychiatry. New York: John Wiley & Sons, Inc., 1997.
go back to reference Tilburg W van. Geschiedenis van de psychiatrie. In: Hengeveld MW, Balkom AJLM van (red.). Leerboek psychiatrie. Utrecht: de Tijdstroom, 2005:551–67. Tilburg W van. Geschiedenis van de psychiatrie. In: Hengeveld MW, Balkom AJLM van (red.). Leerboek psychiatrie. Utrecht: de Tijdstroom, 2005:551–67.
go back to reference Tilburg W van. Het hart van de psychiatrie. Afscheidscollege. Amsterdam: Vrije Universiteit, 2007. Tilburg W van. Het hart van de psychiatrie. Afscheidscollege. Amsterdam: Vrije Universiteit, 2007.
go back to reference Valenstein ES. Great and desperate cures. New York: Basic Books, 1986. Valenstein ES. Great and desperate cures. New York: Basic Books, 1986.
go back to reference Waal F de. Good natured. Cambridge/London: Harvard University Press, 1996. Waal F de. Good natured. Cambridge/London: Harvard University Press, 1996.
go back to reference World Health Organisation. The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders. Geneva: World Health Organisation, 1992. World Health Organisation. The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders. Geneva: World Health Organisation, 1992.
Metagegevens
Titel
1 Het biopsychosociale model
Auteur
Prof.dr. W. van Tilburg
Copyright
2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1312-9_1