Skip to main content
Top

2009 | Boek

De valstrik van het geluk

Hoe je kunt stoppen met worstelen en beginnen met leven

Auteur: Russ Harris

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

We verlangen en streven allemaal naar gelukkig zijn. Maar zou het kunnen zijn dat bijna alles wat je dacht over het vinden van geluk niet klopt? En je zelfs op het verkeerde been wordt gezet? We worden in ons leven bepaald door de vele onbruikbare en onjuiste overtuigingen die we er op na houden over geluk. Ideeën die in brede kring worden geaccepteerd omdat 'iedereen weet dat ze waar zijn.' Deze overtuigingen lijken heel aannemelijk. Maar niets is minder waar!

De valstrik van het geluk is een zelfhulpboek die de vaardigheden en de kennis aanreiken om de 'val van het geluk' te leren herkennen. En, belangrijker nog, hoe eruit te ontsnappen. Het is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoeken en de psychotherapeutische methode ACT (acceptatie en commitment therapie).

De ACT-methode helpt een rijk en zinvol leven te leiden waarin men leert effectief om te gaan met tegenslagen die onvermijdelijk op je pad komen. ACT doet dit aan de hand van zes krachtige principes die iedereen in staat stelt een vaardigheid te ontwikkelen die het leven zal verrijken.

Harris is arts en psychotherapeut en gespecialiseerd in het omgaan met stress. Hij beschrijft hoe eenvoudige oefeningen kunnen helpen bij het veranderen van het denken, voelen, doen en laten, waardoor men gemakkelijker leert om te gaan met tegenslagen. Verder geeft hij verschillende bedrijfstrainingen over psychologische flexibiliteit. Deze programma's zijn zeer effectief in het verminderen van stress op de werkplek, het verhogen van de vitaliteit, het verbeteren van prestaties en het versterken van leiderschap.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Inleiding

Inleiding
Abstract
Je wilt alleen maar gelukkig zijn. Maar kan het zijn dat bijna alles wat je dacht over het geluk vinden niet klopt en je zelfs op het verkeerde been zet? En dat dit nu precies de oorzaak ervan is dat je je ellendig voelt? Is het misschien mogelijk dat precies die inspanningen van jou om het geluk te vinden, er de oorzaak van zijn dat je niet gelukkig bent? En dat dit niet alleen voor jou geldt, maar voor bijna iedereen bij wie je aanklopt om goede raad – ook al die psychologen, psychiaters en zelfhulpgoeroes die beweren dat ze alle antwoorden kennen?
Russ Harris

Hoe je zelf de valkuil van het geluk graaft

Voorwerk
1. Sprookjes
Abstract
Hoe lopen alle sprookjes af? Inderdaad: ‘… en ze leefden nog lang en gelukkig.’ En niet alleen sprookjes lopen goed af. Wat dacht je van Hollywoodfilms? Die hebben ook bijna altijd een feel good einde: het goede triomfeert over het kwaad, de liefde overwint alles en de held verslaat de slechterik. En hetzelfde geldt voor veel populaire romans en televisieprogramma’s. Dat we zo dol zijn op happy endings komt doordat onze cultuur doordrenkt is van het idee dat het leven er zo moet uitzien: een en al blijheid en pret, vrede en tevredenheid, een lang en gelukkig leven. Het is een van de vier belangrijke mythen die de blauwdruk vormen voor de valkuil van het geluk. Laten we deze mythen eens een voor een bekijken.
Russ Harris
2. Vicieuze cirkels
Abstract
De tranen stromen over Michelles gezicht. ‘Wat is er toch mis met mij?’, vraagt ze. ‘Ik heb een lieve man, schatten van kinderen, een leuke baan en een mooi huis. Ik ben fit, gezond en ook financieel gaat het me goed. Waarom ben ik dan niet gelukkig?’ Dat is een goede vraag. Het lijkt erop dat Michelle alles heeft wat ze van het leven verlangt, dus wat gaat er dan fout? Op Michelle komen we later in dit hoofdstuk terug, maar laten we eerst eens kijken hoe het met jouw leven is gesteld.
Russ Harris

Je innerlijke wereld transformeren

Voorwerk
3. De zes kernprincipes van ACT
Abstract
ACT is gebaseerd op zes kernprincipes die met elkaar jou helpen om de psychische gesteldheid te ontwikkelen die we psychologische flexibiliteit noemen. Hoe groter je psychologische flexibiliteit, des te beter kun je omgaan met pijnlijke gedachten en gevoelens en des te effectiever kun je actie ondernemen om je leven rijk en zinvol te maken. Deze zes principes komen in dit boek een voor een aan bod, maar laten we ze eerst even allemaal in het kort bekijken.
Russ Harris
4. De fantastische verhalenverteller
Abstract
Vanochtend had ik een verse citroen in mijn hand. Ik liet mijn vingers over de felgele schil glijden en merkte alle bobbeltjes daarin op. Ik tilde hem op en hield hem voor mijn neus, snoof de heerlijke geur ervan op. Vervolgens legde ik de citroen op een snijplank en sneed hem doormidden. Ik pakte een van de helften op, deed mijn mond open en kneep, zodat er een druppel vers citroensap op het puntje van mijn tong viel.
Russ Harris
5. Waarheidsverdriet
Abstract
In ACT is de vraag of een gedachte waar is, niet zo belangrijk. Veel belangrijker is het of de gedachte bruikbaar is.Waar of niet, gedachten zijn nietmeer dan woorden. Zijn die woorden bruikbaar, dan is het de moeite waard er aandacht aan te schenken. En wat heeft het voor zin je er druk om te maken als ze niet bruikbaar zijn?
Russ Harris
6. Problemen met defusie oplossen
Russ Harris
7. Moet je horen wie het zegt
Abstract
Is het je wel eens overkomen dat iemand je erop aansprak dat je niet luisterde? En heb je toen geantwoord dat je er even niet bij was? Als je er even niet bij was, waar was je dan? En wat deed je om er wel weer bij te zijn?
Russ Harris
8. Angstaanjagende beelden
Russ Harris
9. De demonen op de boot
Abstract
Stel je voor dat je een schip bestuurt dat zich een heel eind op open zee bevindt. Onder het dek, uit het zicht, ligt een horde demonen, allemaal met enorme klauwen en messcherpe tanden. En die demonen hebben een deal met je gesloten: zolang jij ervoor zorgt dat het schip doelloos op zee blijft ronddobberen, blijven zij benedendeks, zodat je ze niet hoeft te zien. Maar waag je het om koers te zetten richting de kust, dan zullen ze meteen het dek op rennen, met hun vleugels klapperen, hun slagtanden ontbloten en dreigen je aan stukken te scheuren. Logisch dat jij daar niet echt blij van wordt, dus zeg je: Sorry, demonen! Ik meende het niet zo! Gaan jullie alsjeblieft terug naar beneden. Vervolgens keer je het schip en vaar je terug richting open zee. Je slaakt een zucht van verlichting en alles lijkt weer in orde – een poosje in elk geval.
Russ Harris
10. Hoe voel je je?
Abstract
Stel, je bent aan het wandelen door de wildernis van Alaska, en plotseling staat er een enorme beer voor je neus.Wat zou je doen? Gillen? Om hulp roepen? Hard wegrennen? We komen hier later op terug, maar eerst moeten we deze vraag beantwoorden: wat zijn emoties?
Russ Harris
11. De vechtstandschakelaar
Abstract
Heb je wel eens zo ’ n oude western gezien waarin de slechterik in drijfzand terechtkwam? Zag je toen ook dat hoe meer hij vocht om eruit te komen, hoe sneller hij naar beneden werd gezogen? Mocht het jou ooit overkomen dat je in drijfzand valt, dan is vechten om eruit te komen wel het slechtste dat je kunt doen.Wat je moet doen, is op je rug gaan liggen, je uitstrekken, stil blijven liggen en op de oppervlakte drijven. (En dan fluiten om je paard, zodat dat je kan komen redden!) Dit vergt heel wat tegenwoordigheid van geest, want instinctief roept je hele lijf erom dat je je eruit vecht; maar hoe harder je vecht, des te belabberder wordt je situatie.
Russ Harris
12. Hoe de vechtstandschakelaar is ontstaan
Abstract
Merk, terwijl je de lijst met emoties hieronder doorleest, voor jezelf op – zonder hier te veel over na te denken – welke emoties je automatisch beoordeelt als goed of positief en welke als slecht of negatief.
Russ Harris
13. De confrontatie met je demonen
Abstract
Hoe zou jij je voelen als de twee mensen die je op de wereld het meest dierbaar zijn, plotseling zouden overlijden? Moeilijk voorstelbaar, nietwaar? De gedachte eraan alleen al geeft een rotgevoel.
Russ Harris
14. Problemen met expansie oplossen
Abstract
Ik heb het al eerder gezegd en ik herhaal het nog maar eens: oefenen met expansie mag dan eenvoudig zijn, gemakkelijk is het zeker niet. Maar welke belangrijke uitdaging is dat wel? Kinderen opvoeden, in conditie blijven, een relatie onderhouden, een carrie`re opbouwen, een kunstwerk maken, zorg dragen voor het milieu: al deze belangrijke uitdagingen kosten enige moeite. Dus waarom zou voor oefenen met expansie iets anders gelden? Alle begin is moeilijk, dat geldt ook hiervoor, en net als voor andere vaardigheden geldt ook voor deze: oefening baart kunst. Hieronder vind je de antwoorden op veelgehoorde vragen over expansie.
Russ Harris
15. Surfen op je impulsen
Abstract
Emoties bereiden je lichaam erop voor om actie te ondernemen. Iedere emotie geeft je de impuls (behoefte, neiging) om op een bepaalde manier te handelen.Wie kwaad is, kan de neiging voelen om te schreeuwen, met dingen (of een persoon) te gooien of te bewijzen: Ik heb verdomme gelijk! Als je verdrietig bent, heb je misschien de neiging te gaan huilen, je op te rollen in de foetushouding. Of misschien voel je de behoefte om door iemand geknuffeld te worden. Ben je bang, dan kun je de neiging hebben weg te rennen en je te verstoppen, te gaan ijsberen of te snel te gaan praten.
Russ Harris
16. Terug naar de demonen
Abstract
Daar zijn we dan weer, terug op het schip met al die angstaanjagende demonen. Hopelijk begin je die nu te zien zoals ze echt zijn en weet je een beetje vrede met ze te sluiten, zodat je het schip koers kunt laten zetten in de richting die jij wilt.
Russ Harris
17. De tijdmachine
Abstract
‘Waar zit je? ’, vroeg mijn vrouw, en ik schrok. We zaten in een Japans restaurant en waren halverwege de maaltijd. Ik had al een paar minuten geen woord gehoord van wat ze tegen me zei. Of, om het preciezer uit te drukken: ik had de woorden wel gehoord maar er niet naar geluisterd. ‘Waar zit je? ’, was dan ook een terechte vraag, want al was ik fysiek aanwezig, mijn gedachten waren mijlenver weg. Ik was volledig meegevoerd door gedachten over een moeilijke familiekwestie.
Russ Harris
18. De smerige hond
Abstract
Toen Sonja drieëndertig jaar werd, organiseerde haar beste vriendin een surpriseparty in een plaatselijk café. In eerste instantie was Sonja opgetogen en vond ze het geweldig dat al haar beste vrienden en vriendinnen en haar familie ter ere van haar bij elkaar waren gekomen. Maar naarmate de avond vorderde, begon ze zich triest en eenzaam te voelen. Terwijl ze om zich heen keek, begon haar denkende zelf haar het alleen-en-eenzaam-verhaal voor te schotelen: Kijk eens naar al je vriendinnen. Iedereen heeft een serieuze relatie of is getrouwd en heeft kinderen en jij hebt nog niet eens een vriend! Je bent drieëndertig! De tijd begint te dringen … nog even en je bent te oud om kinderen te krijgen … Kijk eens naar al die mensen, hoe ze het allemaal naar hun zin hebben … Zij weten niet hoe het is om iedere avond thuis te komen in een lege flat … Wat valt er eigenlijk te vieren? Het enige waar je naar uit kunt kijken is oud, eenzaam en ongelukkig worden.
Russ Harris
19. Een verwarrend woord
Abstract
Het is tijd voor een kleine omweg. In dit hoofdstuk kijken we naar de overeenkomsten en verschillen tussen ACT en andere benaderingen van menselijk lijden. Maar eerst moeten we kennismaken met een nieuw woord: mindfulness. (We laten dit woord onvertaald omdat het in het Nederlands al zo is ingeburgerd, red.) In verschillende boeken vind je verschillende definities van mindfulness, die afhankelijk zijn van het onderwerp van het boek. In een boek over spiritualiteit of religie zul je een heel andere definitie van mindfulness aantreffen dan in een boek over sportpsychologie of effectief leiderschap. Hier dan mijn definitie: Mindfulness betekent dat je actief probeert je bewust te worden van je ervaring van het hier en nu, en dit doet met openheid, ontvankelijkheid en belangstelling.
Russ Harris
20. Als je ademt, leef je
Abstract
‘Het lijkt wel een nachtmerrie. Ik heb het gevoel dat er iets verschrikkelijks gaat gebeuren. Eerst word ik helemaal duizelig en licht in mijn hoofd en kan ik niet meer goed denken. Dan gaat mijn hart als een razende tekeer en weet ik zeker dat ik ga flauwvallen of een hartaanval krijg. Dus dan ga ik naar buiten voor frisse lucht. Maar ik kan niet goed ademen. Het lijkt alsof ik stik.’
Russ Harris
21. Zeggen waar het op staat
Abstract
Komt een van de volgende gedachten je bekend voor? Ik doe het niet goed. Het heeft geen zin, ik kan er net zo goed mee ophouden. Dit is tijdverspilling! Ik ben een sukkel! Waarom breng ik niet in de praktijk wat ik in het boek lees?
Russ Harris
22. Het grote verhaal
Abstract
Aan welke eigenschap van jezelf heb je de grootste hekel? Ik heb deze vraag aan duizenden mensen gesteld, individueel of in groepen.
Russ Harris
23. Je bent niet wie je denkt dat je bent
Abstract
Ken je de volgende uitspraken? Ik denk, dus ik ben. Je moet leren voor jezelf te denken. Ontwikkel je geest. Je moet positief denken. Probeer harder na te denken. Onze cultuur leert ons dat denken het ultieme menselijke vermogen is. Onorthodox denken, rationeel denken, logisch denken, positief denken, optimistisch denken: het wordt allemaal van alle kanten aangemoedigd. En natuurlijk is het denkvermogen heel belangrijk in het leven. In deel 3 van dit boek wordt effectief denken ook sterk benadrukt. Maar jij bent meer dan je gedachten.
Russ Harris

Een leven opbouwen dat de moeite waard is

Voorwerk
24. Volg je hart
Abstract
Waar draait het allemaal om in jouw leven? Waarom ben je op de wereld gezet? Wat maakt jouw leven de moeite waard? Het is verbazingwekkend hoeveel mensen eigenlijk nog nooit over dit soort vragen hebben nagedacht.We leven volgens onze vaste routine en de ene dag volgt de andere op. Maar om een rijk, zinvol en ten volle geleefd leven op te bouwen,moeten we even halt houden omna te denken over waar we mee bezig zijn en waarom we dat doen.
Russ Harris
25. De grote vraag
Abstract
Wat wil je nu echt als je heel diep in je hart kijkt?
Russ Harris
26. Problemen met waarden oplossen
Abstract
De demonen worden rusteloos. Ze weten wat hun te wachten staat: jij bent plannen aan het maken voor een nieuwe koers en wilt het schip richting kust sturen. Hierna staan een paar demonen die je misschien proberen tegen te houden.
Russ Harris
27. De reis van duizend mijl
Abstract
Je hebt je waarden nu benoemd en weet wat voor jou diep in je hart belangrijk is. Wat nu?
Russ Harris
28. Vervulling vinden
Abstract
In onze westerse cultuur hebben we de neiging een doelgericht leven te leiden. Het draait in het leven om wat we bereiken en succes wordt over het algemeen gedefinieerd in termen van status, welvaart en macht. Het contactmet onze waarden is meestal niet zo sterk, met als gevolg dat we ons gemakkelijk verliezen in doelen die eigenlijk niet belangrijk voor ons zijn.We kunnen bijvoorbeeld zo bezig zijn met geld verdienen of carrière maken, dat we ons gezin verwaarlozen – de klassieke workaholic.
Russ Harris
29. Een leven van overvloed
Abstract
Is het je wel eens overkomen dat je vol verwondering naar een zonsondergang of een ongelooflijk grote maan keek, of naar de zee die tegen de rotsen sloeg? Heb je wel eens met aanbidding naar je kind of je partner gekeken? Genoten van de geur van een taart in de oven of het rijke parfum van jasmijn of rozen? Met veel plezier geluisterd naar een zingende vogel, een spinnende poes of het lachen van een klein kind?
Russ Harris
30. FEAR onder ogen zien
Abstract
Hoe gaat het allemaal? Onderneem je al actie? Ben je al bezig belangrijke veranderingen in je leven door te voeren? Als dit niet het geval is, ben je waarschijnlijk opgelopen tegen minstens een van de vier grootste obstakels die verandering in de weg staan. Deze obstakels zijn zo universeel, dat er zelfs een afkorting voor bestaat: FEAR.
Russ Harris
31. Bereidheid
Abstract
Stel je bent een berg aan het beklimmen en je weet dat je vanaf de top van die berg een spectaculair uitzicht te wachten staat. Halverwege kom je bij een zeer steile helling en wordt het pad smal en rotsig. En net op dat moment begint het ook nog te regenen. Je bent koud en nat; je ploetert over het glibberige steile pad omhoog, met zware benen en happend naar lucht. En je begint te denken: Waarom heeft niemand me verteld dat het zo zwaar zou worden?
Russ Harris
32. Voorwaarts en niet versagen
Abstract
Hoe goed je ook hebt leren lopen, er komt een dag dat je struikelt. De ene keer kun je jezelf op tijd opvangen, een volgende keer val je. Soms doe je je zelfs pijn. Sinds de dag dat je je eerste stapjes zette, ben je al honderden keren gevallen – en toch kwam er nooit een moment dat je het opgaf en stopte met lopen. Iedere keer weer stond je op, leerde je van je ervaring en ging je door. Dit bedoelen we in ACT (acceptance and commitment therapy) met commitment. Je kunt je gedachten en gevoelens accepteren, psychologisch aanwezig zijn en contact maken met je waarden zoveel je wilt, zonder het commitment om hier effectieve actie aan te verbinden, bouw je geen rijk en zinvol leven op. Commitment is het laatste puzzelstukje – het stukje dat het plaatje compleet maakt.
Russ Harris
33. Een zinvol leven
Abstract
En daar zijn we dan eindelijk: het laatste hoofdstuk. Hopelijk is inmiddels je psychologische flexibiliteit gegroeid en ben je al bezig een rijk en zinvol leven op te bouwen. Als dit voor jou geldt, ga dan door met doen wat werkt. Maar als het bij jou nog niet gebeurt, is het nodig te onderzoeken hoe dat komt en wat je hieraan kunt doen. Voor we verdergaan echter nog even terug naar de zes kernprincipes van ACT.
Russ Harris
Nawerk
Meer informatie
Titel
De valstrik van het geluk
Auteur
Russ Harris
Copyright
2009
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-9465-4
Print ISBN
978-90-313-6085-7
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9465-4