Skip to main content
Top

2011 | Boek

COMET voor negatief zelfbeeld

Competitive memory training bij lage zelfwaardering en negatief zelfbeeld

Auteur: Kees Korrelboom

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

COMET voor negatief zelfbeeld is een protocol voor hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg die cliënten met zelfbeeldproblematiek behandelen. Hierbij wordt lage zelfwaardering niet alleen als symptoom gezien van bijvoorbeeld een onderliggende depressie of angststoornis, maar ook als een apart probleem dat behandeling verdient. Het protocol is gebaseerd op de principes en uitgangspunten van Competitive Memory Training (COMET). COMET geeft goede behandelresultaten op verschillende probleemgebieden, waaronder negatief zelfbeeld. Deze therapie kan gecombineerd worden met cognitieve gedragstherapie voor stemmingsproblemen, eetstoornissen, persoonlijkheidsproblematiek of een angststoornis.

Bestel ook 'Verbeter uw zelfbeeld in 7 stappen', het werkboek voor de cliënt die kampt met een negatief zelfbeeld.

COMET voor negatief zelfbeeld is onderdeel van de reeks 'Protocollen voor de GGZ'. Elk deel geeft een sessiegewijze omschrijving van de behandeling van een specifieke psychische aandoening weer. De theorie is beknopt en berust op wetenschappelijke evidentie. Protocollen voor de GGZ is bedoeld voor psychologen, psychotherapeuten, psychiaters en andere hulpverleners.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1. Introductie
Samenvatting
Hoewel verstoringen in de zelfwaardering wel als symptoom worden beschreven bij verschillende stoornissen, is lage zelfwaardering of negatief zelfbeeld geen aparte stoornis in de Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders. Wel lijkt lage zelfwaardering in verschillende psychopathologieën een etiologische rol te spelen en het lijkt een risicofactor voor terugval, automutilatie en suïcide (Rüsch et al., 2007; Overholser, Adams, Lehnert & Brinkman, 1995; Stice, 2002; Van der Ham, Van Strien & Van Engeland, 1998; Mongrain & Leather, 2006).
Kees Korrelboom
2. COMET in een groep: algemene aspecten en therapeutische attitude
Samenvatting
Hoewel COMET voor lage zelfwaardering zowel individueel als in groepsverband kan worden toegepast, is de meeste ervaring opgedaan met COMET in een groep. Dat geldt in ieder geval voor de studies die zijn gedaan. Alle studies naar COMET voor lage zelfwaardering hadden betrekking op groepsbehandelingen. De groepsgewijze toepassing van een in wezen individueel protocol vraagt om een aantal specifieke interactievaardigheden van de behandelaar. Daarop wordt hieronder nader ingegaan.
Kees Korrelboom
3. Presessie: indicatiestelling (individueel)
Samenvatting
COMET voor lage zelfwaardering bestaat uit zeven stappen, waarvan sommige weer uit een aantal substappen bestaan. Zoals eerder gezegd (1.3) kan COMET zowel individueel als in groepsverband worden gegeven. In beide gevallen kunnen de stappen over verschillende aantallen sessies worden verdeeld. Meestal gaat het om 6 tot 9 sessies, waarbij voor het individuele format dikwijls 30-50 minuten per sessie wordt uitgetrokken en voor het groepsformat 90-120 minuten.
Kees Korrelboom
4. Sessie 1, stap 1 t/m 3: vaststellen negatief zelfbeeld, uitgangspunt en rationale, en bepalen incompatibel tegenbeeld
Samenvatting
In de eerste sessie van een groepsbehandeling met acht sessies worden meestal de eerste drie stappen uit het COMET-protocol doorlopen. Daarnaast is er ruimte voor enkele algemene onderdelen, zoals een korte introductie en kennismaking. Er wordt afgesloten met het opgeven van de eerste thuiswerkopdrachten.
Kees Korrelboom
5. Sessie 2, stap 4: illustreren met concrete tegenvoorbeelden
Samenvatting
Vanaf stap 4 zijn de cliënten gedurende een aantal zittingen in principe alleen bezig met positieve persoonlijke eigenschappen, waarbij het negatieve zelfbeeld alleen nu en dan wordt genoemd om de positieve kenmerken meer reliëf te geven. Pas bij stap 6 (contraconditionering 1: immuun maken) wordt weer expliciet aandacht besteed aan de negatieve zelfopvattingen van de cliënt.
Kees Korrelboom
6. Sessie 3, stap 5a en 5b: emotioneel versterken van tegenvoorbeelden: imaginatie en zelfspraak
Samenvatting
In stap 5 voert de cliënt herhaaldelijk een aantal specifieke oefeningen uit die de competitiviteit van (cognitieve representaties van) zijn positieve eigenschappen verder moeten verhogen. De specifieke oefeningen zijn gericht op het emotioneel saillanter maken van die representaties.
Kees Korrelboom
7. Sessie 4, stap 5c: emotioneel versterken van tegenvoorbeelden: motoriek (lichaamshouding en gelaatsuitdrukking)
Samenvatting
In deze vierde sessie wordt de volgende tussenstap gekoppeld aan de eerste. Aan de imaginatie en zelfspraak wordt nu de motoriek, de lichaamshouding en gelaatsuitdrukking, toegevoegd.
Kees Korrelboom
8. Sessie 5, stap 5d: emotioneel versterken van tegenvoorbeelden: muziek
Samenvatting
In deze vijfde sessie wordt de volgende en laatste tussenstap van stap 5 gekoppeld aan de beide voorgaande. Aan de imaginatie, zelfspraak, lichaamshouding en gelaatsuitdrukking wordt nu muziek toegevoegd.
Kees Korrelboom
9. Sessie 6, stap 6: contraconditionering 1: immuun maken
Samenvatting
Pas in deze en de volgende sessie van COMET wordt weer enige expliciete aandacht besteed aan de negatieve zelfwaardering van de cliënt. Dat is wanneer de contraconditionering in twee verschillende stappen (6 en 7) wordt geïntroduceerd. In die twee stappen worden op twee, onderling enigszins verschillende manieren de inmiddels opgebouwde en versterkte gevoelens van eigenwaarde gekoppeld aan situaties die bij de cliënt tot dan toe doorgaans lage zelfwaardering hebben geactiveerd. Met behulp van contraconditionering wordt getracht om nieuwe associaties te leggen tussen deze triggers voor lage zelfwaardering en de tegenovergestelde zelfbeoordeling, het in de voorgaande sessies opgebouwde positieve zelfbeeld. Contraconditionering borduurt daarbij voort op en sluit aan bij de voorafgaande stappen. Bij de eerste toepassing van contraconditionering, die hier in stap 6 wordt besproken, gaat het om wat ‘immuun maken’ kan worden genoemd. Er wordt mee bedoeld dat de triggers tijdens de procedure min of meer ongevoelig worden gemaakt voor de negatieve associaties. In termen van geheugen-retrieval-competitie, wordt de associatie tussen trigger en een positief zelfbeeld versterkt, hetgeen ten koste gaat van de oorspronkelijke associatieve sterkte tussen trigger en een negatief zelfbeeld.
Kees Korrelboom
10. Sessie 7, stap 7: contraconditionering 2: coping
Samenvatting
Van contraconditionering wordt verondersteld dat zij niet alleen kan ‘immuun maken’, door de associaties van bepaalde prikkels met incompatibele betekenissen te versterken, het vermoeden bestaat ook dat contraconditionering als een copingtechniek kan worden ingezet (Korrelboom & Ten Broeke, 2004). Bij coping door contraconditionering schakelt de cliënt om van de (geïmagineerde) negatieve situatie naar de (geïmagineerde) positieve.
Kees Korrelboom
11. Afsluiting en evaluatie
Samenvatting
Na acht bijeenkomsten (althans in de hier gekozen voorbeeldprocedure) wordt COMET voor lage zelfwaardering afgesloten. Cliënten hebben dan minstens een week de tijd gehad om te oefenen met de laatste stap (coping door contraconditionering) en ze zijn in de gelegenheid geweest om de vorderingen daarbij minstens één keer tijdens een thuiswerkbespreking naar voren te brengen.
Kees Korrelboom
Nawerk
Meer informatie
Titel
COMET voor negatief zelfbeeld
Auteur
Kees Korrelboom
Copyright
2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-9056-4
Print ISBN
978-90-313-9055-7
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9056-4