Lichaamshouding en lichaamsbeweging

Voorwerk

1 Informatie over het werkcahier

Samenvatting

De werkcahiers van het TransferPunt VaardigheidsOnderwijs zijn bedoeld om zo zelfstandig mogelijk de nieuwe vaardigheden te leren. Zo zelfstandig mogelijk betekent in dit geval: met zo min mogelijk uitleg en begeleiding van de docent. We onderscheiden begeleide (door de docent begeleid) en niet-begeleide activiteiten (niet door de docent begeleid). Bij het plannen van je activiteiten dien je rekening te houden met het feit dat je een aantal activiteiten zelfstandig hebt uitgevoerd voordat je deelneemt aan een begeleide activiteit.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

2 Inleiding

Samenvatting

In dit cahier Lichaamshouding en lichaamsbeweging staat het aanleren van veelgebruikte verplaatsingstechnieken centraal. Voor zowel de zorgvrager, maar vooral voor jou als verzorgende, is het hierbij gebruikmaken van zowel de juiste houding als de juiste beweging van essentieel belang.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

3 Beginvereisten en voorkennistoets

Samenvatting

Voor het goed kunnen begrijpen en juist uitvoeren van de vaardigheden die in dit cahier centraal staan, is het van belang dat je enige voorkennis hebt betreffende:

• een normaal bewegingspatroon;
• de beweging van gewrichten;
• bouw en functie van ruggenwervel, knie en heupgewricht;
• bouw en functie van de spieren;
• complicaties ten gevolge van bedrust;
• de zorg voor de persoonlijke hygiëne van de zorgvrager;
• het informeren van de zorgvrager over de uit te voeren handelingen.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

4 Basistechnieken bij het verplaatsen van zorgvragers

Samenvatting

Het is belangrijk dat een verzorgende vaardig is in het ondersteunen van verplaatsingen van een zorgvrager. Het uitgangsprincipe hierbij is, dat je alleen daar waar nodig ondersteunt en de zorgvrager zoveel mogelijk uitnodigt tot meebewegen. Hierdoor worden zowel de lichamelijke mogelijkheden als de zelfstandigheid van de zorgvrager gestimuleerd. Voor de verzorgende bevordert deze werkwijze eveneens het welbevinden, omdat door het meewerken van de zorgvrager de ‘last’ een stuk minder wordt. Ter bescherming van werknemers in de gezondheidszorg zijn er in de Arbowet richtlijnen opgenomen waardoor fysieke belasting voorkomen en beperkt wordt.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

5 Ondersteunen bij het lopen, vallen en opstaan

Samenvatting

In veel dagelijkse verpleegsituaties kun je als verzorgende te maken krijgen met zorgvragers die ‘ondersteuning’ nodig hebben bij het lopen.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

6 Het in en uit bed helpen van een zorgvrager

Samenvatting

In veel zorgsituaties kun je als verzorgende te maken krijgen met zorgvragers die voor korte of langere tijd niet zelfstandig het bed in- en uit kunnen of mogen komen. Denk maar eens aan de gevolgen van een gebroken heup, artrose, contracturen, vermoeidheid, een cerebrovasculair accident enzovoort. Ook kunnen psychische problemen soms indirect tot algehele spierzwakte of spierstijfheid leiden, waardoor hulp bij het in- en uit bed komen nodig is. Sommige zorgvragers met een verstandelijke beperking kunnen eveneens motorisch niet goed of volledig ontwikkeld zijn.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

7 Verplaatsingen binnen de grenzen van het bed

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden naast technieken voor het verplaatsen van zorgvragers in bed, ook de houdingen besproken, die een zorgvrager in bed kan of moet innemen. Bedlegerige zorgvragers met verminderde mobiliteit moeten regelmatig worden geholpen met het veranderen van hun houding. Uitgangspunt hierbij is het voorkomen van decubitus. Daarnaast is het belangrijk ervoor te zorgen dat de zorgvrager comfortabel ligt en op de juiste wijze ondersteund wordt.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

8 Transfers met behulp van een tillift

Samenvatting

Sommige zorgvragers moeten geholpen worden bij het zich verplaatsen van het bed naar een (rol)stoel of toilet en andersom. In veel situaties moet dan gebruikgemaakt worden van een tillift. Voor zorgvragers die naast een redelijke rompbalans ook nog enige arm- en stafunctie hebben, wordt de actieve tillift gebruikt. Voor zorgvragers die dit niet (meer) hebben, kan de passieve tillift worden gebruikt. Zowel de actieve als de passieve tillift zijn in verschillende afmetingen verkrijgbaar.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

9 Zelfevaluatietoets en trainingsbijeenkomst

Samenvatting

De zelfevaluatietoets kun je beschouwen als controle op je theoretische voorbereiding van de nieuwe vaardigheden uit dit werkcahier. Als je de werkwijze van de vaardigheden kent en goed begrijpt, kun je deze in de vingers zien te krijgen. Voordat je zelfstandig gaat oefenen, heb je een trainingsbijeenkomst onder begeleiding van de docent. De trainingsbijeenkomst vormt de schakel tussen de theoretische voorbereiding en de opdrachten in het Practicum.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

10 Practicum

Samenvatting

Het practicum gebruik je voor het jezelf eigen maken van de verplaatsingstechnieken uit dit cahier en om vertrouwd te raken met de hierbij te gebruiken hulpmiddelen. Door regelmatig en goed te oefenen is het mogelijk om op school te leren de meeste verplaatsingstechnieken zo te beheersen, dat je deze op een voor jezelf en voor de zorgvrager verantwoorde wijze (onder begeleiding) kunt toepassen.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

11 Oefenen tijdens de stage

Samenvatting

Als je de geleerde verplaatsingstechnieken in de (vaak drukke) praktijksituatie gaat oefenen, kan het gebeuren dat je door de drukte van alledag het gedrag van je collega’s, zonder erbij na te denken, wilt overnemen. Er schuilt een gevaar in het klakkeloos overnemen van gedrag van collega’s. Zij hebben zich namelijk de specifieke punten en de principes waarop de verplaatsingstechnieken berusten, zo eigen gemaakt dat ze deze vanzelf hanteren en gemakkelijk kunnen aanpassen aan de verschillende zorgsituaties. Als je het gedrag van deze collega’s zonder meer overneemt, riskeer je dat je verkeerde beslissingen neemt in situaties waarin je alleen verantwoordelijk bent voor de zorgvrager.

Geerard Siereveld, Cees van Stipdonk

Nawerk