Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis

Een buitenstaander hoeft niet altijd te merken dat iemand lijdt aan een borderline persoonlijkheidsstoornis (ook wel aangeduid met de afkorting BPS). Wie dichter bij iemand met zo’n stoornis staat zal echter wel merken dat de persoon emotionele problemen heeft en kan zelf ook betrokken raken bij die problemen. De collega die sinds een paar maanden bij je werkt is bijvoorbeeld de ene week supervrolijk en gezellig en overal voor in, om een week later zowat onzichtbaar te zijn en er somber uit te zien. Het valt je trouwens ook op dat ze zich al regelmatig ziek heeft gemeld in die relatief korte tijd. Voor de partner van deze collega gaat het verder. Hij begrijpt af en toe niets meer van haar. Hoe om te gaan met die impulsieve uitgaven aan allerlei dingen, dat geëxperimenteer met drugs en dan die herhaalde woede-uitbarstingen, de daverende ruzies waarin hij van alles naar zijn hoofd krijgt geslingerd… Soms dreigt ze met zelfmoord en onmiddellijk daarna moet hij smeekbeden en beloften aanhoren dat hij haar niet mag verlaten. Zelf zul je echter het meest lijden onder de stoornis. Je partner en collega zien wel de typische uitingen ervan, maar ze kunnen niet voelen wat het is om met die stoornis te leven. Hoe je dagelijks moet vechten tegen angst om in de steek gelaten te worden, tegen gevoelens van leegte, somberheid, wanhoop of radeloosheid. Ze weten niet hoe zwaar het is en hoeveel moeite het je kost je leven enigszins leefbaar te houden.

Veel mensen die de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis hebben gekregen vragen zich af, vaak zelfs al voordat ze wisten wat die stoornis inhield, waarom nu juist zíj zoveel problemen hebben. Hoe komt dat nu? Waarschijnlijk heb je zelf gedachten en ideeën over wat voor jou de belangrijkste oorzaak is. Of misschien denk je dat er meerdere oorzaken zijn. Inzicht in alles wat heeft bijgedragen aan het krijgen van een borderline stoornis kan je helpen om met bepaalde problemen om te gaan, of doen besluiten om daarvoor hulp te zoeken. Ook als je geen idee hebt over de oorzaken, kan het goed zijn om hulp te zoeken.

De juiste diagnose van een borderline stoornis kan lang op zich laten wachten, soms zelfs vele jaren. Je hoort nogal eens dat mensen, voordat ze hoorden van het bestaan van de borderline stoornis, al in enige mate met psychische klachten te kampen hadden. Vaak hebben deze mensen voor die andere klachten ook al kennisgemaakt met de geestelijke gezondheidszorg. Later in dit hoofdstuk wordt ingegaan op andere (psychische) klachten die met regelmaat worden herkend bij mensen met een borderline stoornis. Aansluitend op de moeilijkheidsgraad van de diagnostiek en het vóórkomen van andere psychische problemen, kun je je misschien voorstellen dat de ernst van de borderline problematiek van invloed is op wat je kunt verwachten van je leven. Instabiliteit is, zoals al gezegd, kenmerkend voor mensen met een borderline stoornis. Er kunnen maanden of jaren voorbijgaan waarin je leven relatief soepel verloopt, zonder veel klachten of problemen, maar er zijn waarschijnlijk ook periodes waarin je leven een puinhoop lijkt te zijn en je het ook zo beleeft.

Het is inmiddels helder dat de problemen van een borderline stoornis heel divers en omvangrijk kunnen zijn. De mensen in de omgeving van iemand met een borderline stoornis krijgen in de meeste gevallen ook te maken met de gevolgen ervan. Immers, verlatingsangst en dus relaties met andere mensen spelen een voorname rol in de borderline problematiek. In hoeverre het de mensen om je heen beïnvloedt, hangt natuurlijk af van hoe je die mensen kent. Je partner zal waarschijnlijk eerder en meer van je problemen horen, zien en voelen dan je vrienden. Verder zijn de contacten met je ouders en familieleden mogelijk al langer over bergen en door dalen gegaan. Misschien is je, na alle informatie, duidelijk geworden dat (een van) je ouders of familieleden eveneens psychische problemen had en weet je uit eigen ervaring hoe die problemen op anderen kunnen doorwerken.

In Nederland bestaan veel verschillende behandelingen voor de borderline stoornis. Het verschil kan te maken hebben met het achterliggende theoretische ‘mensbeeld’, het kan zitten in de aanpak en in de intensiteit van de behandeling.

Wanneer je in dit boekje op deze bladzijde bent aangekomen, dan weet je inmiddels dat een borderline stoornis een patroon van verschillende klachten op verschillende gebieden vormt, en dat instabiliteit daarbij hét terugkerende fenomeen is. Daarnaast zal duidelijk zijn geworden dat een borderline stoornis niet van de ene op de andere dag ontstaat. Meestal is het een wisselwerking tussen biologische, psychologische en/of sociale risicofactoren die vanaf je jeugd in de loop van de jaren daarop tot een borderline stoornis leidt. Borderline problemen (al wist je toen nog niet wat ‘borderline’ was) spelen al vanaf je vroege volwassen leven een rol. Achteraf, of in ieder geval nadat de diagnose was gesteld, zeggen veel mensen met een borderline stoornis dat de specifieke problematiek er eigenlijk altijd is geweest en in die zin heel vertrouwd is. Je ‘bent’ je borderline stoornis. Je hebt het leven waarschijnlijk zelden voor langere tijd als prettig of echt gelukkig ervaren. Voor iemand met een borderline stoornis geldt over het algemeen niet dat het een aantrekkelijk vooruitzicht is om ‘het oude leven’ weer op te pakken. Het is eerder iets van ‘dat nooit meer!’ Wanneer je wél sterk verlangt naar je oude leven en gelooft dat het toen toch beter en gemakkelijker was, dan is dat een aanwijzing dat je je borderline problemen, of de reikwijdte daarvan, eigenlijk nog niet voldoende onder ogen ziet. Voor mensen met een borderline stoornis gaat het niet om het oppakken van hun oude leven, maar om het oppakken van hun leven.

Stichting Triade Borderline