Top

Gepubliceerd in:

2019 | OriginalPaper | Hoofdstuk

3. Kwetsbaarheid en veerkracht

Auteur : dr. J. A. M. Vandermeulen

Gepubliceerd in: De rol van neuropsychologie bij psychotherapie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Dit hoofdstuk beschrijft de belangrijkste domeinen vanuit neuropsychologische invalshoek. In eerste instantie worden de aspecten veerkracht en kwetsbaarheid toegelicht. Vervolgens richt de aandacht zich op bewustzijn, emotioneel functioneren, zelfregulatie, mentale flexibiliteit en de invloed van stress en trauma. Op deze wijze is getracht een spectrum van factoren te beschrijven waarmee de hulpverlener in de behandeling rekening kan houden. Het neuropsychologische denk- en handelingskader kan in die zin een waardevolle bijdrage vormen aan het inzicht in veerkracht en behandeling.

vorige hoofdstuk Hersenen vanuit ontwikkelingsneuropsychologisch perspectief: wat moet de hulpverlener weten?

volgende hoofdstuk Neuropsychologische afwijkingen bij het chronischevermoeidheidssyndroom en gevolgen voor diagnostiek en behandeling

Het vermogen van de hersenen om de eigen structuur en de organisatie van de cellen aan te passen aan veranderende omstandigheden (Schore 2004; Vandermeulen et al. 2008; Goldberg 2010; Böker en Seifritz 2012).

In de literatuur stelt men dat de orbito-frontale cortex, de amygdala, de thalamus, het ventrale striatum, de insula, de anterieure cingulate gyrus en de mediale-frontale cortex tot dit systeem behoren en een zeer belangrijke rol vervullen in de emotionele informatieverwerking (Kolb en Whishaw 2015)

Deze term is afgeleid van het Griekse θάλαμος = slaapkamer). De thalamus, hypofyse en hypothalamus vormen het diencephalon (tussenhersenen). Het is een, evolutionair gezien, zeer oude hersenkern. De thalamus is het verbindingsstation en wordt gezien als transformator in de hersenen (Kolb en Whishaw 2015).

De amygdala is een amandelvormige structuur die betrokken is bij het aansturen en verwerken van verschillende emoties, en maakt deel uit van het limbisch systeem.

De posterieure cingulate cortex is betrokken bij auditieve associaties en het aanpassen van gedrag aan een dynamische omgeving. Het gebied is ook geassocieerd met woorden die een negatieve of positieve lading bezitten, maar ook met het episodisch geheugen en pijn.

Diffusion tensor imaging (DTI) is een MRI-techniek die gevoelig is voor diffusie van watermoleculen in het lichaam, en waarbij diffusiepatronen in een driedimensionaal beeld worden weergegeven.

Böker, H., & Seifritz, E. (2012). Psychotherapie und Neurowissenschaften. Bern: Hans Huber.

Chalmers, D. J. (1995). Facing up to the problem of consciousness. Journal of Consciousness Studies, 2, 200–219.

Cozolino, L. (2014). The neuroscience of human relationships (2nd ed.). New York: W.W. Norton & Company.

Cozolino, L. (2016). Why therapy works. London: Norton Company.

Damasio, A. (2010). Het zelf wordt zich bewust. Amsterdam: Wereldbibliotheek.

Eurlings-Bontekoe, E. H. A., Verheul, R., & Snellen, W. (2017). Handboek persoonlijkheidspathologie (3e druk). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Frijda, N. (1988). Emoties. Amsterdam: Bert Bakker.

Gardner, H. (2002). Soorten intelligentie. Amsterdam: Nieuwezijds.

Goldberg, E. (2010). Het sturende brein. Amsterdam: Wereldbibliotheek.

Greenberg, L. S., & Paivio, S. A. (2003). Working with emotions in therapy. New York: Guilford Press.

Hafkenscheid, T. (2014). De therapeutische relatie. Utrecht: de Tijdstroom.

Haier, R. J. (2017). The neuroscience of intelligence (Cambridge fundamentals of neuroscience in psychology). New York: Cambridge University Press.CrossRef

Hark, M. R. M. ter (2017). 20 jaar neuropraxis: Is het lichaam-geestprobleem al opgelost? Neuropraxis, 21(3), 66–71.CrossRef

Hill, D. (2015). Affect regulation theory. New York: W.W. Norton & Company.

Holtrop, R. (2015). Hoofdstuk 12: Invloed van diabetes mellitus op het neurologisch en psychisch functioneren. In De oudere patiënt met diabetes mellitus type 2. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef

Hovens, J. E., Loonen, A. J. M., & Timmermans, L. (2004). Handboek neurobiologische psychiatrie. Utrecht: de Tijdstroom.

Hulshoff, H. E., & Aleman, A. (2015). Beeldvorming van het brein. Utrecht: de Tijdstroom.

Iacobino, M. (2008). Het spiegelende brein. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds.

Kolb, B., & Whishaw, I. Q. (2015). Fundamentals of human neuropsychology. New York: Worth Publishers.

Kolk, B. van der (2014). The body keeps the score. New York: Viking.

Leahy, R. L. (2015). Emotional schema therapy. New York: Guilford Press.

Leigh-Valles, G. (2009). Over de rol van de neurobiologie in de psychotherapie. Tijdschrift voor Psychotherapie, 35, 25–34.CrossRef

Levitin, D. (2014). Een opgeruimde geest. (Omgaan met een stortvloed aan informatie die dagelijkse op je afkomt). Amsterdam/Antwerpen: Atlas Contact.

Lezak, M. D., Howieson, D. B., Bigler, E. D., & Tranel, D. (2012). Neuropsychological assessment. New York: Oxford University Press.

Luyten, P., & Fonagy, P. (2015). The neurobiology of mentalizing. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment, 6, 366–379.CrossRef

Masten, A. S. (2015). Ordinary magic (resilience in development). New York: Guilford Press.

McCloskey, G., & Perkins, L. A. (2013). Essentials of executive functions. Hoboken, New Jersey: Wiley.

Miller, B. L., & Cummings, J. L. (2017). The human frontal lobes. New York: Guilford Press.

Muran, J. C., & Barber, J. P. (2010). The therapeutic alliance. New York: Guilford Press.

Ogden, P., & Fisher, J. (2017). Sensomotor psychotherapy. Eeserveen: Mens.

Papanicolaou, A. C. (2017). The Oxford handbook of functional brain imaging in neuropsychology and cognitieve neurosciences. Oxford: Oxford University Press.

Reich, J. W., Zautra, J. S. H., & Hall, J. S. (2010). Handbook of adult resilience. New York: Guilford Press.

Schore, A. (2004). Affektregulation und die reorganisation des Selbst. Stuttgart: Klett-Cotta Verlag.

Staun, L. (2017). Mentalisieren bei depressionen. Stuttgart: Klett-Cotta Verlag.

Stuss, D. T., & Knight, R. T. (2014). Principles of the frontal lobe functions. New York: Oxford University Press.

Vandermeulen, J. A. M. (2014). Visual intelligence in action a question of balance? Neuroplasticity: Recent findings on the visual system for the practitioner. Presentation on the congress of EVER 1–4 October 2014; Nice, France.

Vandermeulen, J. A. M., & Derix, M. M. A. (2011). Onderzoek naar bewustzijn. Amsterdam: Boom.

Vandermeulen, J. A. M., Derix, M. M. A., & Lafosse, C. (2008). Neuroplasticiteit. Amsterdam: Boom.

Vohs, K. D., & Baumeister, R. F. (2017). Handbook of self-regulation. New York: Guilford Press.

Zautra, A. J., Hall, J., & Muray, K. E. (2010). Resilience. In J. W. Reich, J. S. H. Zautra & J. S. Hall (Eds.), Handbook of adult resilience (pp. 3–29). New York: Guilford Press.

Zeanah, C. H. (Ed.). (2018). Handbook of infant mental health. New York: Guilford Press.

Zelazo, P. D., Moscovitch, M., & Thompson, E. (2007). The Cambridge handbook of consciousness. New York: Cambridge University Press.CrossRef

Titel: Kwetsbaarheid en veerkracht
Auteur: dr. J. A. M. Vandermeulen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: De rol van neuropsychologie bij psychotherapie
Print ISBN: 978-90-368-2262-6

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2263-3

Copyright: 2019
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2263-3_3

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen