Top

2018 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Kwaliteitszorg, onze zorg!

Auteur: Gabriëlle Verbeek

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Inhoudsopgave

Over dit boek

Dit handboek helpt (toekomstige) professionals in de zorg, zoals verpleegkundigen en paramedici, om hun visie op kwaliteitszorg te ontwikkelen of op te frissen en hun vaardigheden op dit gebied te vergroten. Ook is het boek erg geschikt voor wie een breed overzicht zoekt van theorievorming en praktijk bij kwaliteitszorg.
Kwaliteitszorg, onze zorg! geeft je een interdisciplinair beeld van kwaliteitszorg. Theorie, praktijk en beleid komen afwisselend aan bod. Je leest interviewfragmenten en praktijkcases waarmee de gezichtspunten van hulpverleners, managers, patiënten, verzekeraars en overheid verduidelijkt worden. Bovendien word je uitgedaagd om je eigen mening te vormen. Je kunt de stof oefenen met een aantal praktische hulpmiddelen. Aan het eind van elk hoofdstuk staan werkopdrachten, waarmee je je de stof eigen kunt maken.
Dit is de zevende druk van het boek Het spel van kwaliteit en zorg. Het boek heeft een nieuwe titel gekregen, om duidelijk te maken dat kwaliteit iedereen aangaat die werkt in de gezondheidszorg. Van patiënt en zorgprofessional tot inkoper en toezichthouder. In deze zevende druk zijn recente ontwikkelingen opgenomen op het terrein van overheidsbeleid, prestatie-indicatoren en de uitbreiding van het arsenaal aan kwaliteitsmethodieken. Bijvoorbeeld ‘lean’, kwaliteitskaders, zelfsturing door teams, Value Based Healthcare en richtlijnen over de kwaliteit van bestaan, DBC’s en de Doorbraakmethode.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Kwaliteit als uitdaging voor de zorg

Samenvatting

Waarom is er aandacht voor kwaliteit in de zorg? Waar komt deze interesse vandaan? Hoe noodzakelijk is kwaliteitszorg? Dit hoofdstuk gaat over de aanleidingen om kwaliteitszorg in de gezondheidszorg te introduceren. We bespreken verschillende invloeden en stromingen. Om te beginnen beschrijven we de opkomst van kwaliteit als cultureel/maatschappelijk verschijnsel, dat zich niet alleen voordoet in de zorgsector, maar net zo goed in andere sectoren. Het denken en systematisch werken aan kwaliteit begint in de oorlogsindustrie en het bedrijfsleven. Kwaliteitszorg in de zorg heeft echter bepaalde eigenaardigheden en kenmerken die afwijken van de manier waarop kwaliteit wordt gezien in fabrieken of de commerciële dienstverlening.

Gabriëlle Verbeek

2. Kijk op kwaliteit

Samenvatting

Wat is kwaliteit van zorg? Een verpleegkundige kijkt op een andere manier dan een arts. Cliënten en zorgverzekeraars ervaren ‘goede kwaliteit’ nog weer anders. Kun je er dan samen aan werken? In dit hoofdstuk worden verschillende opvattingen over wat kwaliteit is beschreven. Wat we kwaliteit vinden, blijkt sterk af te hangen van onze betrokkenheid. Onze blik wordt bepaald door het stukje kwaliteit dat we zien. In dit hoofdstuk worden de partijen beschreven die betrokken zijn bij kwaliteit. We kijken door ‘iedere bril’, waardoor we beter kunnen zien hoe de verschillende zienswijzen samenhangen.

Gabriëlle Verbeek

3. Begrippen en omschrijvingen kwaliteit

Samenvatting

Kwaliteit is een complex begrip in de zorg. Iedereen heeft wel een gevoel bij het woord ‘kwaliteit’, maar wat zit er achter dit begrip? Dit hoofdstuk behandelt de verschillende definities en begrippen. We bekijken wat de subjectieve aspecten en wat de meer harde maatstaven voor kwaliteit zijn. Kwaliteit kan betrekking hebben op een aspect van zorg. Als er betrokkenheid is van meerdere partijen – zoals zorgaanbieders, verzekeraars, gebruikers – heeft het de voorkeur bredere begrippenkaders te hanteren. Deze dienen dan voor specifieke hulpverleningssituaties geoperationaliseerd te worden. Aspecten van kwaliteit kunnen per instelling of per beroepssituatie meetbaar gemaakt worden.

Gabriëlle Verbeek

4. Wat doet de overheid aan kwaliteit?

Samenvatting

Niet alleen cliënten, zorgverleners en managers, maar ook de overheid heeft zorg voor kwaliteit. Dit hoofdstuk beschrijft deze rol van de overheid, bijvoorbeeld wat zij doet aan kwaliteitsbewaking en wetgeving. De landelijke overheid heeft er in het verleden voor gekozen om de verantwoordelijkheid voor kwaliteitszorg te leggen bij zorginstellingen, zorgverleners, cliëntenorganisaties en verzekeraars. Dit heeft voor meer marktwerking gezorgd en de overheid meer op afstand gezet. Nieuw is de rol van gemeenten, die zorgvoorzieningen dicht bij de burger dienen te organiseren.

Gabriëlle Verbeek

5. Vormen van kwaliteitszorg

Samenvatting

Kwaliteitszorg kan toevallig en spontaan plaatsvinden, maar ook bewust en doelgericht worden gestuurd. Problemen worden opgespoord, geanalyseerd en voorzien van actieplannen. De belangrijkste stappen zijn vervolgens toetsing van de praktijk, evaluatie van de eigen acties en eventueel opnieuw beginnen op het moment dat men niet tevreden is over het resultaat. Er zijn in het bedrijfsleven allerlei methoden en instrumenten voor kwaliteitszorg ontwikkeld. In de zorgsector is een eigen scala van methoden, instrumenten en systemen ontstaan waarmee de kwaliteit van zorg verbeterd kan worden.

Gabriëlle Verbeek

6. Sturing van kwaliteit

Samenvatting

Het management in de zorginstellingen maakt het mogelijk dat er kwaliteitsbeleid is. Door goed de doelstellingen van de organisatie te formuleren, geeft een bestuurder richting aan allerlei keuzes die gemaakt worden. Organisaties hebben een kwaliteitsplan nodig waarbinnen initiatieven van onderop ingebouwd kunnen worden. Ook is het mogelijk om met behulp van objectieve informatie uit allerlei bronnen (patiënten/cliënten, eigen medewerkers, registratiesystemen) een kwaliteitsbeleid te formuleren met bijbehorende acties en projecten. Het management stuurt op ‘harde’ kanten, zoals geleverde productie en prestatienormen, maar vergeet ook de ‘zachte’ kant niet, zodat er een open leerklimaat is waarin fouten bespreekbaar en oplosbaar zijn. Nieuwe vormen van sturing van kwaliteitszorg zijn in opkomst, waaronder zelfsturing en zelforganisatie. Als er sprake is van zelfsturing of zelforganisatie, regelt het team belangrijke zaken zelf en bewaakt de kwaliteit van de zorg met behulp van kwaliteitsinformatie en eigen doelen. Door ‘slim en slank werken’ kan de sturing op kwaliteit én kosten worden verbeterd.

Gabriëlle Verbeek

7. Kwaliteitszorg door beroepsbeoefenaren

Samenvatting

Kwaliteitszorg hoort bij het dagelijkse werk van beroepsbeoefenaren in de zorgsector en kan op heel veel manieren. Dit hoofdstuk laat zien welke mogelijkheden er zijn en over welke vaardigheden hulpverleners dienen te beschikken. We bekijken wat zij kunnen doen aan protocollering, standaardisatie van professioneel handelen, kwaliteitsregisters en systematische kwaliteitszorg in groepsverband. Over doelen van behandeling of over concrete taken van hulpverleners bij bepaalde ziektebeelden ontstaat steeds meer consensus. Het is dan wel duidelijk wat ‘de beste’ manier is om hiermee om te gaan, maar in veel situaties, vooral bij complexe zorg, moeten hulpverleners toch zelf hun analyse maken en de kwaliteit samen met hun collega’s en cliënten waarmaken.

Gabriëlle Verbeek

8. Praktische hulpmiddelen

Samenvatting

Dit hoofdstuk behandelt een aantal handige tools voor kwaliteitszorg. Er zijn allerlei hulpmiddelen om kwaliteitsproblemen inzichtelijk te krijgen, waaronder beslisbomen, visgraatdiagrammen en Paretoanalyses. Mindmaps en creatieve brainstorms werken iets minder systematisch, maar zijn wel intuïtief en snel toepasbaar. Vervolgens kan men aan verbetering van de situatie werken door de belangrijkste veroorzakers van het probleem aan te pakken. De criteria voor een kwaliteitsverbetering zijn met behulp van de RUMBA/SMART-regel te formuleren. Via het kwaliteitsvierkant zijn klantennormen en normen van de organisatie en de medewerkers op elkaar af te stemmen. Nieuwe hulpmiddelen uit Lean, waaronder het 5S-model voor een schone werkomgeving, versterken het vermogen om de omgeving op orde te krijgen en te houden. Kwaliteitszorg is echter niet alleen een rationele aangelegenheid. Ook andere menselijke vermogens zijn te mobiliseren, waaronder creativiteit, doorzettingsvermogen, enthousiasme en intuïtie.

Gabriëlle Verbeek

9. Praktijkvoorbeelden kwaliteitszorg beroepsuitoefening

Samenvatting

Dit hoofdstuk laat zien hoe zorgprofessionals werken aan kwaliteitszorg. Er worden drie praktijkvoorbeelden besproken. De eerste beschrijft toetsing bij verpleegkundigen in de ziekenhuiswereld en in de wijkverpleging. Daarna wordt een experiment met het leefplan voor bewoners van het verpleeghuis in kaart gebracht. In alle drie de gevallen is gebruikgemaakt van de kwaliteitskringloop, in de eerste twee praktijkvoorbeelden expliciet en bij het laatste meer impliciet.

Gabriëlle Verbeek

10. Praktijkvoorbeelden kwaliteitsverbetering in de zorgorganisatie

Samenvatting

Dit hoofdstuk beschrijft drie praktijkvoorbeelden van verbetering van zorgprocessen voor de organisatie als geheel. Het eerste project begon als een project voor het verbeteren van de medische besluitvorming in het ziekenhuis. Directie en medici werkten met elkaar samen om de kwaliteit van de besluitvorming te verbeteren op een wijze die geen van beide partijen alleen had kunnen bereiken. Het tweede project is een voorbeeld van een samenwerkingsproject van aanbieders van zorg met gebruikersgroepen. Hier blijkt hoe een cliëntenorganisatie samen met een zorgaanbieder aan concrete verbeteringen voor de klant van zorg kan werken. In dit project staan ‘vrijheid en veiligheid’ centraal als belangrijke onderwerpen voor kwaliteit van bestaan van bewoners. Het derde project laat zien hoe zogenoemde ‘tijdvreters’ in de zorg kunnen worden aangepakt – een moderne versie van een kwaliteitsproject, gericht op meer efficiency en opschonen van overbodige en onnodige handelingen.

Gabriëlle Verbeek

11. Ontwikkeling van kwaliteitszorg

Samenvatting

In het verleden draaide kwaliteit van zorg vooral om het meetbaar en zichtbaar maken van kwaliteit. Het idee was dat de kwaliteit op die manier ‘beheerst’ kon worden. Naast meetbare kwaliteit bestaat er ook merkbare kwaliteit. Hoe beleeft de cliënt de kwaliteit van zorg? Wat wordt de maatschappij er beter van? Hoe staat het met de balans tussen kwaliteit en kosten? Dit hoofdstuk bespreekt de verschuivingen in het denken over kwaliteit. Van systeemkwaliteit naar het meer centraal stellen van leefwereld en samenleving. Persoonsgericht kwaliteit leveren, op maat, en aandacht voor personeelsbeleid en kwaliteit van arbeid zijn noodzakelijke voorwaarden voor goede kwaliteit van zorg. Nieuwe systematieken zoals Value Based Healthcare zijn in opkomst om afwegingen te kunnen maken in kwaliteit en kosten. Bepalend is wat de toegevoegde waarde is van zorg voor de patiënt.

Gabriëlle Verbeek

Nawerk

Titel: Kwaliteitszorg, onze zorg!
Auteur: Gabriëlle Verbeek
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-1992-3
Print ISBN: 978-90-368-1991-6
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1992-3