Kritische reflectie als rationalistisch ideaal

De belangstelling voor de begrippen reflectie en vooral ook kritische reflectie is de laatste jaren sterk toegenomen. Binnen het beroepsonderwijs, de volwasseneneducatie,

management development

en

human resource development

worden reflectie en kritische reflectie gezien als cruciale elementen in de leerprocessen van individuen en organisaties (Rigano & Edwards, 1998; McCutchan, 1997; Vince, 2001). Schön (1983) was een van de eerste auteurs die reflectie van professionals onder de aandacht bracht. Hij definieerde reflectie als ‘het nadenken over de eigen ervaringen bij het toepassen van kennis in de praktijk’. Ook in de invloedrijke theorie van Kolb over ervaringsleren (1984) speelt reflectie een belangrijke rol in de transformatie van ervaring naar kennis. Sindsdien heeft reflectie een centrale plaats binnen het leerproces gekregen, vooral in opvattingen over leren die zich niet beperken tot informatieacquisitie en waarin ontwikkeling een belangrijke rol speelt (Reynolds, 1998). Reflectie wordt herhaaldelijk naar voren gebracht als een manier die praktijkmensen kan helpen bij het begrijpen van hun professionele kennis en handelen (Loughran, 2002), en ‘

reflective practice

’ is een belangrijk onderdeel van veel programma's binnen het beroepsonderwijs (Boud, Cressey & Docherty, 2006). Ook binnen veel managementopleidingen maakt het begrip ‘kritische reflectie’ een centraal onderdeel uit van het curriculum (Swan & Bailey, 2004). Er wordt van uitgegaan dat naarmate (aanstaande) managers kritischer op hun assumpties en acties kunnen reflecteren, zij zich meer participatieve, responsieve en ethisch verantwoorde manieren van leidinggeven eigen kunnen maken (Cunliffe, 2004), en het sociale en politieke krachtenveld waarin zij opereren ter discussie kunnen stellen (Reynolds, 1998).