Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top

2022 | Boek

Bouw van de huid en de normale huidskleur hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Kleurafwijkingen aan de voet

Wat kleuren voetverzorgers vertellen over huid- en nagelaandoeningen

Auteurs: Dr. Johan Toonstra, Tineke de Beer

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
insite
ZOEKEN

Over dit boek

Dit boek beschrijft alle mogelijke afwijkingen aan de huid en nagels van de voeten, gecategoriseerd op kleur. Op die manier helpt het pedicures om onderscheid te maken tussen onschuldige afwijkingen en alarmsignalen waarvoor een verwijzing naar een huisarts nodig is. Ook geeft het boek pedicures praktische tips en adviezen.

Kleurafwijkingen aan de voet. Wat kleuren voetverzorgers vertellen over huid- en nagelaandoeningen begint met een hoofdstuk over de opbouw van de huid en uitleg over hoe de huidskleur tot stand komt. Daarna volgt een hoofdstuk over de donkere huid. Herkenning van aandoeningen bij de donkere huid is complex, omdat verkleuringen als roodheid lastiger waar te nemen zijn.

In de volgende hoofdstukken worden tien kleuren aan voeten en nagels beschreven en de ziektebeelden die daarbij passen. Een pedicure mag geen diagnose stellen, maar kan door eenvoudig naar een kleur te kijken gemakkelijk nagaan waar zoal aan gedacht kan worden. Zeker omdat in het boek 200 foto’s van hoge kwaliteit staan.

Dr. Johan Toonstra geeft les aan pedicures en podotherapeuten en is gespecialiseerd in afwijkingen aan de huid van voeten en aan de nagels. Hij schreef hierover met dr. Anton de Groot verschillende boeken. Tineke de Beer is ervaren medisch pedicure. Eerder schreven Toonstra en De Beer al samen het Voetenvragenboek waarbij honderd vragen uit de dagelijkse praktijk worden besproken.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1. Bouw van de huid en de normale huidskleur
Samenvatting
De opbouw van de huid bestaat uit drie lagen: opperhuid (epidermis), lederhuid (dermis) en onderhuids weefsel (subcutis). Men kan de epidermis verder onderverdelen in de volgende lagen van onderen naar boven: basale cellaag (stratum basale) die één cellaag dik is. Deze cellaag wordt soms stratum cylindricum genoemd, omdat deze cellen langgerekt zijn en loodrecht op de basaalmembraan staan. Deze cellen delen zich waarna de cellen naar boven opschuiven. Boven het stratum basale zijn meerdere lagen keratinocyten aanwezig (samen stratum spinosum of stratum Malpighii genoemd). Richting oppervlak van de huid worden de cellen van deze laag steeds meer afgeplat en gaan geleidelijk over in de korrellaag (stratum granulosum) die op zijn beurt abrupt overgaat in de hoornlaag (stratum corneum). Aan handpalmen en voetzolen is nog een kleine dunne laag aanwezig tussen stratum granulosum en stratum corneum. Deze staat bekend als stratum lucidum.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
2. De donkere huid
Samenvatting
De Nederlandse bevolking heeft in meerderheid een blanke huid, maar wanneer we kijken naar de wereldbevolking, kunnen we een enorme variatie in huidskleur waarnemen, variërend van licht getint tot zeer donker of zelfs zwart. Men spreekt bij de laatste vaak over negroïde huid (black skin). De schatting is dat 80 % van de wereldpopulatie een meer of minder getinte huid heeft. Rond de evenaar leven de mensen met de donkerste huid, terwijl verder naar het noorden en zuiden de kleur afneemt. Mensen met de lichtste huidskleur zijn in Noord-Europa te vinden. Voor evolutiebiologen is de menselijke huidskleur het gevolg van natuurlijke selectie waarbij (verlies van) haargroei, blootstelling aan zonlicht en vitamine D-productie een rol spelen. Het valt buiten het bestek van dit boek om daarop in te gaan.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
3. De kleur rood aan de voeten
Samenvatting
Veel huidziekten gaan gepaard met roodheid. Dit is de meest voorkomende kleur aan de voet met een veelheid aan mogelijkheden. Roodheid berust vooral op de doorbloeding van de huid. Bij een rode kleur moet men zich afvragen: is er alleen maar een rode kleur of is er meer aan de hand, zoals schilfering of blaasjes? Gaat roodheid gepaard met schilfering dan is er een epidermale component aanwezig, dat wil zeggen dat de epidermis (= opperhuid) meedoet. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een schimmelinfectie, psoriasis of eczeem. Bij eczeem kunnen ook blaasjes aanwezig zijn. Wanneer alleen roodheid aanwezig is bij een intacte gladde huid, dan kunnen er diverse onderliggende mogelijkheden zijn. Er kan sprake zijn van vaatlijden, van een infectie of van een ontsteking van de huid of dieper gelegen structuren zoals een onderliggend gewricht. Pijn of koorts kunnen alarmerende symptomen zijn.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
4. De kleur wit aan de voeten
Samenvatting
Een witte kleur kan voorkomen doordat het huidpigment is verdwenen en een witte kleur overblijft. Dat is het geval bij vitiligo. Bij chronisch veneuze ziekte kan men witte plekjes waarnemen die hiervoor zeer kenmerkend zijn. Dit staat bekend als atrophie blanche (witte atrofie).
Johan Toonstra, Tineke de Beer
5. De kleur blauw aan de voeten
Samenvatting
Bij de kleur blauw moet je allereerst denken aan de aanwezigheid van zuurstofarm (veneus) bloed. Dit kan al op jonge leeftijd voorkomen, waarbij men dan moet denken aan een niet goed aangelegd veneus stelsel. Men spreekt dan van een veneuze malformatie. Wanneer uitgezette vaatjes op latere leeftijd voorkomen, is meestal sprake van chronisch veneuze ziekte met onder andere spataderen. Het kan ook zijn dat er een abnormale te sterke samentrekking van de kleine bloedvaatjes is, waarbij de vaten op zich goed doorgankelijk zijn. Dit is het geval bij acrocyanose, een betrekkelijk zeldzame aandoening.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
6. De kleur oranje aan de voeten
Samenvatting
De kleur oranje komt niet vaak voor aan de voeten. Het kan voorkomen bij mensen die veel groente en/of fruit eten waarin bètacaroteen voorkomt. Dat is vaak duidelijker aan de handen te zien dan aan de voeten. Een opvallende oranjegele kleur aan de voetzolen kan voorkomen bij het tamelijk zeldzame ziektebeeld pityriasis rubra pilaris. Ten slotte kan iemand zelf een oranje kleur aanbrengen op de huid en daardoor een bepaalde huidziekte simuleren.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
7. De kleur groen aan de voeten
Samenvatting
Wanneer aan de voeten een groene kleur wordt waargenomen, kan men er zeker van zijn dat er sprake is van een infectie met de bacterie Pseudomonas. Alleen bij deze infectie komt de kleur groen voor, soms tussen de tenen en soms aan een nagel. Zelden is een groene verkleuring van de voetzool aanwezig.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
8. De kleur geel aan de voeten
Samenvatting
Een gele kleur van de huid kan voorkomen bij geelzucht. Gelige hyperkeratose kan voorkomen bij erfelijke verhoorningsstoornissen. De moderne doelgerichte therapie tegen bepaalde vormen van kanker kan eveneens een gelige hyperkeratose geven.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
9. De kleur bruin aan de voeten
Samenvatting
Een bruine kleur aan de voeten kan worden veroorzaakt door een teveel aan melaninepigment of door de aanwezigheid van ijzerpigment. Bij melaninepigment kun je denken aan moedervlekken waarbij lokale ophoping van pigmentcellen (melanocyten) de oorzaak is. Een andere mogelijkheid is een beschadiging van de huid door wat voor oorzaak dan ook, waarbij het melaninepigment als gevolg daarvan onderhuids terechtkomt. Men spreekt dan van postinflammatoire hyperpigmentatie, dat wil zeggen pigmentverlies door een voorafgaande ontstekingsreactie.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
10. De kleur zwart aan de voeten
Samenvatting
Een zwarte kleur aan de voeten is meestal geen goed teken. Het kan wijzen op vaatafsluiting met weefselverval (necrose), maar kan ook wijzen op een kwaadaardige aandoening en wel een melanoom. Toch kan een zwarte kleur soms ook volstrekt onschuldig zijn wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een bloeding.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
11. De kleur livide aan de voeten
Samenvatting
Wie zoekt naar de betekenis van de term livide komt uiteenlopende verklaringen tegen: onder andere paars, blauwrood, loodkleurig, blauwachtig en vaal. De dermatoloog gebruikt de term livide meestal voor een kleur die het beste omschreven kan worden als paarsrood. In ieder geval is de kleur paars hierin te herkennen. Er zijn enkele huidaandoeningen aan de voeten die een typische livide kleur hebben. Dat zijn met name de late gevolgen van een tekenbeet (acrodermatitis chronica atrophicans), de huidziekten lichen planus en granuloma annulare en het kaposisarcoom, een vorm van huidkanker. Ten slotte kan eveneens bij een slechte doorbloeding van de voeten de huid livide van kleur zijn.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
12. Een gemengde kleur aan de voeten
Samenvatting
Bij een gemengde kleur aan de voeten moeten we denken aan meerdere kleuren in één plek. Dit komt niet veel voor en is eigenlijk altijd een uiting van een atypische naevus of een melanoom. Als hulpmiddel om een gepigmenteerde laesie beter te beschrijven gebruikt men vaak de ABCDE-regel.
Johan Toonstra, Tineke de Beer
Nawerk
Meer informatie
Titel
Kleurafwijkingen aan de voet
Auteurs
Dr. Johan Toonstra
Tineke de Beer
Copyright
2022
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-2733-1
Print ISBN
978-90-368-2732-4
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2733-1